Hengelose wethouders trekken samen op in strijd tegen hoge zorguitgaven

Veel mensen willen het economische rampjaar 2022 het liefst vergeten. Met onzekerheid wordt er gekeken naar wat 2023 brengt. Was de energiecrisis nog maar het begin? Belanden we in een recessie? In Hengelo zijn er veel initiatieven van inwoners en instellingen om anderen te helpen in moeilijke tijden, zoals het initiatief van de warme kamers van het Leger des Heils, maar ook het idee van een uitgesteld kopje koffie in STOET, het lunchcafé in de Bibliotheek. Het idee? Je rekent bij je bestelling en extra kopje koffie af, dat genuttigd kan worden door iemand die het niet kan betalen. En zo zijn er nog wel meer initiatieven van bewoners.

Dat in tijden van crisis mensen opstaan om iets voor elkaar te doen, is iets dat wethouder Hanneke Steen ook constateert. "Ik vind dat wel iets heel moois", zei ze in het programma Kwartetten, waarin ze te gast was met haar collega's Marie-José Luttikholt en Jacqueline Freriksen. "Er is veel armoede en er komt steeds meer boven de waterlijn. Gelukkig zijn er ook heel veel mensen die zich belangeloos voor een ander willen inzetten. Daar word ik wel blij van."

Mensen aan de kant

Wethouder Jacqueline Freriksen voegt toe dat er de huidige maatschappij veel mensen aan de kant staan, zonder dat dit in beeld is. "Dat speelt zelfs bij mensen met een baan, waarvan niet bekend is dat ze een lage basisvaardigheden hebben." Dit zijn inwoners die moeite hebben met leren, slecht kunnen lezen, maar ook moeite hebben met rekenen en digitale vaardigheden. Als het om niveau Mbo 3 en lager gaat, dan zou zelfs één op de vijf mensen daarmee problemen hebben. "Je komt er vaak pas achter als een organisatie een digitaliseringslag gaat maken. Dan merk je dat bepaalde medewerkers niet meekomen of het zijn medewerkers die schulden hebben en er loonbeslag komt.”

Werknemers werkfit houden

De wethouder zegt dat het daarom belangrijk is dat een werkgever zijn werknemers werkfit houdt. Freriksen wijst op landelijke installatiebedrijf De Groot Installatie (DGI), dat ook in Hengelo actief is. DGI heeft met de DGI Academy een speciaal programma ingevoerd om medewerkers bij te scholen. Op deze manier wordt de stap richting bijscholing niet te hoog en blijven de medewerkers zich ontwikkelen. Het bedrijf probeert werkzoekenden, jongeren en zij-instromers te enthousiasmeren voor de techniek door hen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met de verschillende facetten van het vak. "Het bedrijf is een voorbeeld voor menig andere werkgever om op die manier werknemers werkfit te houden en mensen uit de schulden te houden en mee te laten draaien in de maatschappij."

Proeftuin

Een belangrijke uitdaging voor Hengelo is het in toom houden van de zorgkosten. De regio Twente dient de komende drie jaar als landelijke proeftuin voor de bestrijding van de oprukkende zorgfraude. Het Rijk trekt in totaal 1,6 miljoen euro daarvoor uit. Minister Conny Helder (VWS) verrichtte onlangs in Hengelo de aftrap voor deze proeftuin. Dit in een poging de beruchte zorgcowboys een halt toe te roepen: malafide ondernemers die aan de haal gaan met zorggeld dat eigenlijk is bestemd voor kwetsbare cliënten.

Wethouder Marie-José Luttikholt: "We lopen in Twente voorop als het gaat om aanpakken van zorgfraude. Geld dat is bedoeld voor de zorg moet ook naar de zorg gaan." De wethouder zegt het echt afschuwelijk te vinden dat er organisaties zijn die zeggen zorg te bieden, maar dat niet doen of nog erger: zelf mensen charteren om een aanvraag voor zorg te doen, terwijl ze die zorg eigenlijk niet nodig hebben."

Zorgfraude herkennen

In de proeftuin gaan de gemeenten onder meer nauwer samenwerken met de zorgkantoren van de diverse zorgverzekeraars. Gemeenten en zorgkantoren - verantwoordelijk voor de contracten met de diverse zorgaanbieders - stuiten nu vaak op het probleem van informatie-uitwisseling rond louche zorgondernemers. Luttikholt wijst op initiatieven bij opleidingen, zoals op het ROC van Twente. Daar worden jonge zorgmedewerkers, die nog maar kort in de zorg werkzaam zijn, getraind in het herkennen van zorgfraude en hoe ze daartegen actie kunnen ondernemen. "Als er preventief signalen naar boven komen, kan in gesprek worden gegaan met deze zorgbureaus."

Aanpakken bij de voorkant

De wethouder zegt ook dat de gemeente het probleem écht aan de voorkant moet aanpakken. "We hebben nu bij aanbestedingen een stoplichtmodel. Iedereen kan eigenlijk meedoen en pas aan het einde kijken we of iemand oké is, terwijl ik denk: je gaat eerst kijken of iemand oké is en geeft dan pas groen licht." Een probleem in de zorg zijn ook de personeelstekorten die in de loop der jaren zijn ontstaan. Mensen staan niet te springen om een baan in de zorg.

Onderwijs

Wethouder Hanneke Steen denkt dat dit komt door een imagoprobleem van de zorg en dat de sector ook te lang onderbetaald is geweest. "Dat wordt aardig rechtgetrokken de laatste tijd, maar nog steeds zien we dat mensen elders meer kunnen verdienen. Het zijn ook de lange dagen." Steen noemt de vergrijzing ook als een probleem" "Er zijn steeds meer ouderen en steeds minder jongeren die opgeleid kunnen worden. We gaan het dus niet redden met meer salaris. Er zijn te weinig mensen die het kunnen doen."

Wethouder Freriksen denkt dat het onderwijs een rol kan spelen in het verkleinen van de tekorten: "Je ziet nog steeds dat er opleidingen zijn voor beroepen, waar minder vraag naar is. Ik denk dat het onderwijs veel eerder in samenhang met de markt moet kijken wat er nodig is en hoe ze onderwijspakketten kunnen aanpassen."

Verkeerde beeldvorming over een bepaald beroep speelt volgens Freriksen niet alleen in de zorg. "Kijk eens naar techniekonderwijs. Het is soms moeilijk om jongeren te bewegen om voor een technisch beroep te kiezen. Dat heeft soms ook te maken met ouders die vinden dat je van techniek smerige vingers krijgt. Ik denk dat dit ook heel erg bepalend is voor keuzes van kinderen al vanaf het primair onderwijs."

Anders naar zorg kijken

Wethouder Marie-José Luttikholt denkt dat er ook naar een andere manier naar mensen gekeken moet worden. Op die manier zou er minder zorg nodig zijn. "Kijk niet naar wat iemand niet meer kan, maar kijk naar wat iemand wel kan. Daarmee kunnen mensen juist langer zelfstandig blijven wonen." Luttikholt zegt dat één op de drie mensen straks in de zorg moet werken om aan de vraag te voldoen, iets dat onhaalbaar is. "We zullen het dus anders moeten organiseren, maar dat vraagt wel iets van de maatschappij. Het is nu een beetje zo dat we het normaal vinden, dat iedereen maar langskomt om zorg te verlenen, dat wordt echt anders."

Er wordt aan de drie wethouders gevraagd wat de oplossing kan zijn. Wethouder Freriksen: "Ik dat het belangrijk is om in een bepaalde fase van je leven verbinding te maken met leeftijdsgenoten en elkaar te helpen. Echte Twentse noaberschap. Ik denk dat we daar echt op moeten gaan leunen."

Van mensenhanden naar robotica

Freriksen denkt daarnaast dat de techniek een hele belangrijke motor wordt, zoals de ontwikkeling van robotica. "Mensen kunnen echt geholpen worden door middel van robotachtige machines of technologie waardoor mensen alleen maar een knopje hoeven in te drukken om met iemand contact te hebben die centraal zit en ze een stap verder kan helpen."

Anders regelen

Ook het anders regelen en inrichten van de zorg wordt als oplossing genoemd, al roept dat vervolgens ook weer de nodige vragen op. Wethouder Luttikholt weet bijvoorbeeld dat wijkverpleegkundigen van Carintreggeland nu al kijken hoe de zorg beter georganiseerd kan worden. "Ze komen bij iemand thuis en vragen wat iemand nodig heeft en hoe vaak iemand gedoucht moet worden. Dan zegt een oudere het prima te vinden om één keer in de week gedoucht te worden, maar daar zit dan een zoon of dochter bij die wil dat het iedere dag gebeurt." Luttikholt vraag zich af welke norm dan gehanteerd moet worden. "Moeten we luisteren naar diegenen die de zorg ontvangt of moet het allemaal voor de volle honderd procent? Als iemand eens in de week onder de douche wil, is dat dan niet goed genoeg?"

Preventie

Wethouder Hanneke Steen vult aan dat de kosten zo zijn opgelopen, omdat het de afgelopen decennia heel normaal is geworden dat als het even minder goed met iemand gaat, meteen hulp wordt geregeld om te zorgen dat dat niet meer gebeurt. Ze wijst ook op het belang van preventie, iets waar de gemeente Hengelo al jaren op inzet. "We kunnen veel aan preventie doen om te zorgen dat mensen niet meer eenzaam zijn en daardoor minder snel ziek worden. Jongeren kunnen eerder worden opvangen, zodat ze minder snel in een duur traject terechtkomen. Als we nu investeren in preventie en welzijn, dan kunnen we voorkomen dat die hele zware zorgtrajecten niet nodig zijn."

Als het gaat om preventie dan is het wijkgericht werken ook een belangrijk speerpunt, zodat eerder gesignaleerd wordt, wat er speelt. Mensen moeten daardoor meer betrokken raken wat er in hun wijk gebeurt. Door meer zichtbaar te zijn in de wijken moet het vertrouwen in de politiek ook verbeteren. "Wat wij willen doen is dichter bij die mensen komen en in de wijken met ze in gesprek gaan," zegt Luttikholt. "Door participatietrajecten zien mensen daadwerkelijk dat ze invloed hebben op dat wat er in hun omgeving gebeurt. Dat zou kunnen helpen om ze ook weer wat vertrouwen te geven."

Sociaal werk

Social workers die in de Hengelose wijken werken, moeten ook meer terugkoppelen naar de politiek over wat er speelt in de wijk en zeker bij problemen. Dat is iets dat volgens Luttikholt veel te weinig meer gebeurt tegenwoordig. "Als ik zie hoe leerlingen worden geschoold tegenwoordig. Vroeger leerde je als social worker om dingen die niet goed liepen om dat naar de politiek toe te brengen. Dat is eigenlijk een beetje verdwenen. We zijn nu met een aantal mensen aan het kijken hoe we de opleidingen kunnen verbreden."

Wijkbezoeken

De ambitie om vaker de wijken in te gaan, kan in de praktijk lastig zijn. Het komt bovenop het al bestaande werk van raadsleden en ook wethouders, zoals het lezen van de ambtelijke stukken. Freriksen: "Om te voorkomen dat ik niet in de wijk kom, heb ik een planning voor het gehele jaar. Ik wil in ieder geval vier keer met de wijkraad om de tafel zitten om te horen wat er in de wijk aan de hand is en wat er speelt. Daarbij is het belangrijk dat je goed contact houdt met de stadsdeelregisseur over de activiteiten in de wijk." Freriksen zegt dat ze nog liever minder tijd besteedt aan het inlezen van stukken, dan het schrappen van wijkbezoeken.

Wethouder Hanneke Steen komt veel in de Hengelose wijken. "Ik rij regelmatig op mijn rode fiets door de stad. Of het nu gaat om mijn eigen wijk waar ik wijkwethouder of om te kijken naar een dossier als verkeer. Daar maak ik ruimte voor in m'n agenda." Ze zegt dat ze ook heel actief is op social media. "Dat is ook een onderschatte manier om in contact te komen met de inwoners. Daar krijg ik veel interacties op. Het levert niet altijd wonderschone reacties op, maar dat hoort er ook bij."