Twente geeft goede voorbeeld bij hardere aanpak zorgcowboys

Voorkomen beter dan...

Rode draad is dat nieuwe zorgaanbieders voortaan eerst worden gescreend, voordat ze een contract krijgen in plaats van naderhand. Twente trekt in de pilot samen op met de regio Brabant.

De problemen rond zorgfraude ontstonden vooral toen rond 2015 de landelijke overheid bepaalde zorgtaken bij de gemeenten neerlegde. Dat leidde tot zoveel werkdruk onder de ambtenaren dat de Twentse gemeenten - verenigd in het zorg-samenwerkingsverband Samen14 - ervoor kozen om nieuwe zorgbureaus eerst een contract te geven om ze vervolgens pas achteraf uitgebreid door te lichten. Op die manier moesten hulpbehoevende cliënten zo snel mogelijk bij een zorginstelling worden ondergebracht en zo moest worden voorkomen dat ze tussen wal en schip zouden belanden.

Preventieve aanpak

De gemeenten Almelo en Hof van Twente konden zich echter gaandeweg niet vinden in deze aanpak en gooiden het vanaf 2018 over een andere boeg, waarbij ze kozen voor een preventieve aanpak door zorgaanbieders vóóraf te controleren. Met als motto dat voorkomen beter is dan genezen.

Minister Conny Helder vindt dat deze Twentse aanpak een voorbeeld is voor de rest van Nederland. "Twente is voorloper en dat doen ze heel goed. Ze zijn heel transparant over hun werkwijze, zodat de rest van Nederland daarvan kan leren."

Georganiseerde misdaad

Intussen kreeg Twente de afgelopen jaren veelvuldig te maken met dubieuze zorgondernemers, die handig op de bestaande situatie inspeelden. Uit onderzoek blijkt dat intussen ook de georganiseerde misdaad - met name drugscriminelen - de zorg hebben ontdekt, waarbij ze er zelfs niet voor terugdeinsden om cliënten in te zetten als hennepknippers of in de prostitutie lieten werken.

Lege handen

Daarop laaide in Twente de discussie verder op over de aanpak door controle achteraf. Ook al omdat het in het verleden meermaals misging doordat zorgbureaus failliet gingen. Schuldeisers bleven met lege handen achter en voor de kwetsbare cliënten moest in allerijl een oplossing worden gezocht.

Gevolg was dat uiteindelijk alle Twentse gemeenten - zoals eerder dit jaar gemeld - vanaf de volgende inkoopronde de zorgaanbieders vooraf gaan controleren. 'Aan de poort', zoals dat heet. Twente gaat met deze aanpak de komende drie jaar fungeren als proeftuin voor de rest van ons land. Samen overigens met Brabant, dat eveneens vooroploopt in de bestrijding van zorgfraude.

Informatie-uitwisseling

In de proeftuin gaan de gemeenten onder meer nauwer samenwerken met de zorgkantoren van de diverse zorgverzekeraars. Gemeenten en zorgkantoren - verantwoordelijk voor de contracten met de diverse zorgaanbieders - stuiten nu vaak op het probleem van informatie-uitwisseling rond louche zorgondernemers.

De huidige privacywetgeving verbiedt namelijk dat de betrokken partijen persoonlijke informatie over zorgaanbieders mogen uitwisselen. Daardoor is het vrijwel onmogelijk elkaar te waarschuwen voor foute ondernemers.

Volgend jaar wordt er weliswaar nieuwe wetgeving voor de zorgsector van kracht, maar die maakt vooralsnog geen eind aan de huidige belemmeringen rond het delen van informatie. In de proeftuin wordt straks gekeken naar een mogelijke oplossing.

Helder looft dan ook de handelswijze in Twente. "Er wordt gekeken naar wat er wél kan en welke informatie er wel gedeeld kan worden. Ze zoeken daarin de grens op om die zorgfraudeurs in beeld te krijgen. Vaak blijkt dat er meer mogelijk is dan je denkt."

Zorgstudenten

Nu al worden jonge professionals, die nog maar kort in de zorg werkzaam zijn, getraind in het herkennen van zorgfraude en hoe ze daartegen actie kunnen ondernemen. Daar wordt de komende jaren extra aandacht aan besteed.

Vandaar ook dat de minister woensdag het ROC van Twente in Hengelo aandeed. Studenten zorg van het ROC hebben de afgelopen tijd namelijk als onderdeel van de proeftuin al lessen gevolgd op het gebied van zorgfraude.

Innovaties

Daarnaast worden financiën voor de proeftuin de komende jaren onder meer gebruikt voor experimenten en het ontwikkelen van innovaties om dubieuze zorgondernemers een halt toe te roepen.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) speelt straks binnen de proeftijd een centraal coördinerende rol. De VNG moet er namelijk voor zorgen dat andere gemeenten kunnen profiteren van de ervaringen, zoals die in de proeftuin worden opgedaan.

Niet alleen door de opgedane ervaringen door te spelen aan gemeenten elders in het land, maar ook door er anderzijds voor te zorgen dat eventuele innovatieve ontwikkelingen van andere gemeenten straks in de Twents/Brabantse proeftuin kunnen worden getest.

Ook de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC) - die zich bezighouden met de bestrijding van ondermijnende criminaliteit - de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het landelijke Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) moeten de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen bij de aanpak van zorgfraude. Vooruitlopend daarop wordt in de proeftuin de samenwerking met deze externe partners alvast geïntensiveerd.

Toch is de minister reëel en betwijfelt ze of de zogenoemde zorgcowboys helemaal te voorkomen zijn. "Dat lukt misschien niet, maar het zal mooi zijn als we in ieder geval een groot deel kunnen weren. Het gaat niet alleen om het geld dat in de zakken van de ondernemers verdwijnt, maar ook om de zorg. Het is belangrijk dat de mensen die het behoeven goede zorg krijgen."

'De pas afsnijden'

Eugène van Mierlo, behalve wethouder van Almelo ook portefeuillehouder Aanpak Zorgfraude namens de samenwerkende Twentse gemeenten, hoopt dat van de hardere aanpak een afschrikwekkende werking uitgaat richting malafide zorgondernemers. "Terwijl zorgfraudeurs en -criminelen torenhoge winsten opstrijken zijn kwetsbare mensen het slachtoffer. Deze louter op geld beluste ondernemers moeten we net als criminele netwerken in een vroegtijdig stadium de pas afsnijden", aldus Van Mierlo.