Scheidend voorzitter Enschede Energie over energietransitie: 'In dit tempo halen we het niet'

De noodzaak om over te schakelen naar duurzame energiebronnen is groot. Of de prikkel daarvoor nou klimaatverandering of de afhankelijkheid van Rusland is, ‘we’ moeten om. De vraag is niet zozeer of, maar wel nadrukkelijk hoe. En wie. Want ‘we’ is nogal algemeen. Initiatieven als Enschede Energie helpen om dat concreter te maken: inwoners staan zelf aan het roer. Een niet onbelangrijke factor, want de weerstand tegen plannen van overheden en cowboys in de achtertuin is groot.

Stroom voor 1.500 huishoudens

Zeven jaar geleden nam Jansen het voortouw. “Een groep bewoners maakte zich zorgen over klimaatverandering. Er is veel wat je niet kunt doen, maar wij vroegen ons af wat we wel konden doen.” Het was de conceptie van Enschede Energie.

Inmiddels heeft het clubje van toen - inmiddels gevestigd in een kantoortje aan de Boulevard 1945 (tegenover het Casino) - 26 zonneprojecten op daken gerealiseerd, waarmee 1.500 huishoudens van stroom worden voorzien. Voor het komende jaar staat ‘minstens een verdubbeling’ op de rol.

Een coöperatie: de leden de baas

Enschede Energie is een coöperatie. Dat betekent in elk geval twee dingen: de leden zijn de baas en er is geen winstoogmerk. Dat zegt alles over de doelstellingen: zoveel mogelijk energie in Enschede opwekken en zo goedkoop mogelijk leveren door, voor en van inwoners. Volgens Jansen behoort Enschede Energie inmiddels tot de goedkoopste leveranciers van duurzame energie.

De coöperatie telt inmiddels zeshonderd leden. Voor het komende jaar is een groei naar duizend beoogd.

Zon-op-dak: hoe realistisch is dat?

Tot nog toe heeft Energie Energie panelen op grote daken gelegd. Het grootste ‘dakpark’ telt er drieduizend. Volgens jaar openen een paar zonnevelden op de grond; “Mooi ingepast in het landschap”, zegt Jansen daarover. En daarmee raakt hij aan een heikel punt.

Zon-op-dak is voor vrijwel iedereen acceptabel. Ook de Enschedese politiek ‘zet in’ op daken voor het opwekken van energie. Andere opties liggen gevoelig, tè gevoelig. Het Twentse landschap is Tukkers heilig en met plannen voor grote zonneparken of windmolens krijg je de handen niet op elkaar. Twente telt dan ook, als enige regio in het land, niet een windturbine.

Windmolens: hakken in het zand

Jansen ziet het probleem, maar is ook helder. “Op deze manier komen we er niet.” Als de regio de doelstelling wil halen en de ban op windmolens handhaaft, moet er in 2030 160 hectare aan zonnevelden liggen. Dat is over acht jaar en wat er nu ligt, is een fractie van die oppervlakte.

Enschede Energie anticipeert dan ook op windmolens. “Wij willen er graag een realiseren. Je moet je realiseren: één windmolen levert de energie van 15 tot 20 hectare zonnepanelen. Dus wij zijn daar wel op aan het voorbereiden.” Maar de Enschedese politiek heeft de hakken in het zand gezet: over windmolens wordt 2025 niet gesproken.

Particuliere daken

Dat Enschede Energie voor verdere uitbreiding nu ook de Twentse bodem opzoekt, is tekenend. Zon-op-dak is verreweg de betere optie, maar minder simpel dan het lijkt. Zoveel grote en geschikte daken zijn er niet. En de meeste zijn in particuliere handen. Voor serieuze zonneprojecten is uitvoerig overleg en samenwerking met eigenaren nodig. Er zijn er steeds meer die daarvoor openstaan, maar snel gaat dat allemaal niet.

‘Het zaadje is een plant geworden’

Hoe dan ook: Enschede Energie is van een idee uitgegroeid tot ‘een solide organisatie, die dit soort projecten aankan’. “Het zaadje is een redelijke plant aan het worden”, zegt Jansen daarover. “Ik kan met een gerust hart de deur dichtdoen.”

Opvolger

De opvolger van Jansen wordt, zoals dat een coöperatie betaamt, benoemd door de leden. Dat zal gebeuren in een vergadering op 14 december aanstaande. Jansen ziet voor zijn opvolger vooral een taak om verder te professionaliseren.

Groei in Enschede, maar ook in de regio. Enschede Energie is namelijk niet het enige burgerinitiatief dat de regio bezig is met energieopwek. “Ik zou willen toegroeien naar één kantoor met medewerkers die projecten realiseren.”