De zaak Ardesch, de docu (deel 1): hoe een Enschedese ondernemer werd gemangeld door een lokale overheid

Het verhaal strekt zich uit over meerdere jaren èn er is de grootst mogelijke moeite gedaan om de belangrijkste hoofdstukken niet prijs te geven. Het onderzoek naar de zaak besloeg ruim twee jaar. In ‘De zaak Ardesch’ zetten we de belangrijkste bevindingen op een rijtje. Niet uit medeleven met Ardesch, maar als illustratie van wat er mis kan gaan in overheidsland. En hoe individuele burgers in de knel kunnen raken als zij tegenover de macht komen te staan. Ook lokaal.

Documentaire

‘De zaak Ardesch’ is een docu in twee delen. Dit eerste deel schetst de aanloop en de achtergronden die leidden tot het conflict tussen de ondernemer en de gemeente, de gevolgde strategie om een klokkenluider buiten spel te zetten en de gang naar de rechter.

Het tweede deel gaat over de rechtszaak zelf, de Nationale ombudsman en de nasleep: de vragen, het journalistieke onderzoek en hoe gemeente en gemeentebestuur haar straatje probeerde schoon te vegen.

2012 - nieuw leven voor een oud textielpand

Het verhaal begint ergens in 2012, als Ardesch met een gemeentelijke projectleider begint aan een nieuwe invulling voor een voormalig textielpand: Spinnerij Oosterveld. De Spinnerij moet een broedplaats worden voor jonge creatieve ondernemers. Het beheer en de exploitatie ligt daarom bij de gemeentelijke afdeling Werk & Inkomen.

2014 - Spinnerij te koop

Dat gaat een aantal jaren heel goed, tot de Enschedese gemeenteraad in 2014 besluit om overbodig vastgoed af te stoten. De Spinnerij is de grootste onkostenpost, vooral omdat het pand voor veel geld is aangekocht en opgeknapt. Het gemeentelijke Vastgoedbedrijf neemt het beheer ervan over (en draagt ook het verlies). Er wordt een koper gezocht en - al snel - gevonden.

2015 - klokkenluider: ‘koper omstreden’

Maar die koper - World of Walas - blijkt omstreden. Ardesch trekt meermaals aan de bel: pas op, er zijn de nodige vraagtekens te plaatsen bij zowel de koper als de voorgestelde deal met de gemeente. Dat valt niet goed; de gemeente heeft een gegadigde voor een pand dat zich niet zo gemakkelijk laat verkopen en wil geen politiek gedoe, Walas zit helemaal niet te wachten op nieuwe kritische publiciteit. Beide willen van Ardesch af.

2016, september - huurschulden en betalingsregeling

De stok om de hond te slaan is gauw gevonden. Ardesch huurt ruimte in De Spinnerij en heeft huurschulden. De zaken lopen al een tijd minder goed dan gehoopt. In juli 2016 treft hij een betalingsregeling, die pas in september echt goed gaat lopen. Dan lost hij 1000 euro per week af, naast zijn andere lopende verplichtingen.

Desondanks treft de gemeente in oktober voorbereidingen voor een incasso. Achter de schermen wordt de schuldenpositie van Ardesch in kaart gebracht. Vreemd, want de betalingsregeling loopt, Ardesch bouwt geen nieuwe schulden op en als dat zo blijft, is hij aan het eind van het jaar schuldenvrij. Ook de gemeente heeft rekeningen openstaan bij Ardesch. Voor geleverde diensten

Koers: z.s.m. naar de rechter

Uit Wob-documenten blijkt dat de gemeente een heldere koers voor ogen heeft: zo snel mogelijk naar de rechter, voordat Walas in april 2017 De Spinnerij overneemt. Of anders voordat het huurcontract met Ardesch eindigt. De ondernemer kan dat verlengen, tenzij hij structureel niet aan zijn contractverplichtingen voldoet. Maar dan moet een rechter hem als wanbetaler veroordelen.

Dat betekent stopzetting van de betalingsregeling - anders is Ardesch aan het eind van het jaar schuldenvrij - en een snelle incassoprocedure, waarin geen ruimte is voor nieuwe betalingsafspraken.

2016, oktober t/m december - betalingsregeling stopgezet en een foute incasso

Eind oktober zet de gemeente de lopende betalingsregeling met Ardesch stop. Begin november ligt er een rekening van 32.000 bij de ondernemer op de mat. In zes weken te voldoen.

Er klopt weinig van die incasso, ondanks het werk achter de schermen om de schulden van Ardesch in kaart te brengen. De feitelijke bedraagt op dat moment nog geen derde van dat bedrag - de rekeningen die de gemeente nog bij hem heeft openstaan niet meegerekend.

Er is huur gerekend voor ruimten die Ardesch ‘illegaal’ in gebruik zou hebben, posten die al zijn afgelost en huur voor januari 2017. Dat nieuwe huurbedrag is bovendien hoger dan afgesproken.

Ardesch neemt contact op met de deurwaarder die de incasso uitvoert. Het leidt tot aanpassing van de vordering, maar er blijven bedragen op staan die niet kloppen. De gemeente blijft bij het standpunt dat Ardesch illegaal ruimten in gebruik heeft en bij de gevorderde huur over het nieuwe jaar. En over de rekening die de gemeente nog bij Ardesch heeft openstaan, wordt met geen woord gerept.

Half december krijgt Ardesch van de deurwaarder te horen dat het voortaan bij de gemeente moet zijn - die heeft de vordering overgenomen.

2017, januari - vergeefse contactpogingen en huurweigering

Ardesch probeert in de tweede helft van december en na de jaarwisseling op allerlei manieren in contact te komen met de gemeente: hij heeft schulden, maar de opgevoerde bedragen kloppen niet. En de gemeente is hem ook nog geld verschuldigd. Er moet toch iets te regelen zijn.

Als al die pogingen - zelf na bemiddeling van een gemeenteraadslid - op niets uitlopen, zet Ardesch een drukmiddel in: hij weigert huur te betalen. Het bedrag klopt niet, maar de gemeente weigert ieder gesprek.

2017, maart - klachtencommissaris

Het is begin maart 2017 als de klachtencommissaris contact opneemt met Ardesch. Zij heeft in de gemeentelijke organisatie een en ander opgevangen en informeert bij hem wat er speelt. Het leidt tot een klacht, waarmee de klachtencommissaris naar de afdeling Vastgoed stapt.

Op 15 maart stuurt de manager Vastgoed een mail met een brief naar de advocaat van Ardesch: hij heeft een gesprek gehad met de klachtencommissaris en Ardesch zal op korte termijn een uitnodiging krijgen om aan tafel te gaan met de klachtencommissaris, de wethouder en hemzelf. Hij vertrouwt erop dat Ardesch dat afwacht en niet naar de rechter stapt vanwege de rekeningen die nog bij de gemeente openstaan.

Voor de rechter gesleept

Later op diezelfde dag stuurt de vastgoedmanager een mail naar de klachtencommissaris waarin hij aankondigt zelf wèl naar de rechter te stappen. Die schuld van Ardesch aan de gemeente en vordering die hij op de gemeente heeft, zijn twee verschillende zaken, vindt hij.

Een kleine twee weken later ligt er een dagvaarding bij Ardesch op de mat. Enkele weken ook voordat Walas De Spinnerij overneemt en drie maanden voordat het huurcontract met Ardesch afloopt.

2017, april - de klachtencommissaris adviseert: onderzoek

Op 19 april vindt het gesprek plaats waarom Ardesch al sinds half december heeft gevraagd. Hij zit met de klachtencommissaris, de verantwoordelijk wethouder, de manager Vastgoed (die hem inmiddels voor de rechter heeft gedaagd) en een medewerker van het vastgoedbedrijf om tafel. Ze komen niet tot overeenstemming en de wethouder vraagt de klachtencommissaris om een advies uit te brengen.

Twee dagen later ligt dat advies er: stop de juridische procedure en laat eerst onafhankelijk onderzoek doen. Op hoofdlijnen. Kosten voor rekening van de gemeente.

2017, mei en juni - schikken of slikken

In mei doen de gemeente-advocaat en de advocaat van Ardesch verschillende pogingen om alsnog tot een schikking te komen, waarbij de gemeente weinig wil weten van rekeningen die nog aan Ardesch betaald moeten worden.

Op 7 juni belt de directeur van het vastgoedbedrijf met Ardesch. Een dag later gebeuren er een paar dingen die de kwestie definitief op slot zetten en waarmee de rode loper richting rechtbank wordt uitgerold.

’s Ochtends mailt Adesch’ advocaat de raadsvrouwe van de gemeente dat er op korte termijn duidelijkheid moet komen: partijen schikken de zaak, of het onderzoek dat de klachtencommissaris adviseerde moet worden uitgevoerd. In de middag doet de gemeenteadvocaat Ardesch zelf een finaal bod en meldt dat daarmee alle rek uit de onderhandelingen is.

Ardesch slaat het bod geëmotioneerd af: het is een sigaar uit eigen doos en zijn claim op de gemeente is andermaal buiten beschouwing gelaten. In de avond brengt de gemeenteadvocaat de raadsman van Ardesch op de hoogte.

2017, juni - vastgoeddirecteur negeert advies klachtencommissaris

Een uur later ontvangt Ardesch een mail van de vastgoeddirecteur, met wie hij gisteren een telefoongesprek heeft gevoerd. De mail bevat een korte samenvatting van dat gesprek, maar de directeur meldt iets nieuws: als Ardesch het bod van de gemeente niet accepteert, stapt de gemeente naar de rechter.

De directeur legt het advies van de klachtencommissaris naast zich neer, meldt hij. Als Ardesch het aanbod afwijst, vindt hij het ‘niet meer opportuun’.

2017, juni - koers vastgehouden: z.s.m. naar de rechter

Twee weken later doet de vastgoeddirecteur uit de doeken waarom hij onderzoek ‘niet opportuun’ vindt in een brief aan de klachtencommissaris, die het advies uitbracht. Het zou te tijdrovend, niet efficiënt en bovendien niet bindend zijn. Er is toch een uitspraak van een rechter nodig.

Daarmee verwoordt hij het doel waarmee eind 2016 de schuldpositie van Ardesch in kaart werd gebracht, de betalingsregeling stopgezet en een incassoprocedure ingezet: zo snel mogelijk naar de rechter. Niet schikken. Het is - zo blijkt - nooit het doel geweest om uitstaande rekeningen van Ardesch geïnd te krijgen of die te verrekenen met wat de gemeente hem nog schuldig is.

Inzet was en is ontbinding van het huurcontract met Ardesch. Maar dat kan niet als er overeenstemming komt over bedragen die over en weer openstaan. Dan hebben beide partijen weliswaar de centen waar ze recht op hebben, maar kan Ardesch het huurcontract gewoon verlengen.

2017, oktober - start rechtszaak

De gemeente zet de rechtszaak door. In oktober komt het tot een eerste zitting. Anderhalf jaar en drie zittingen later velt de rechter het eindvonnis. Ook daarover valt nog een hoop te vertellen, net als over de poets die de gemeente de Nationale ombudsman ondertussen bakt. En over de antwoorden op vragen vanuit de politiek, die zich begint te roeren, en het journalistieke onderzoek naar de kwestie.

Daarover gaat het tweede en laatste deel van ‘De zaak Ardesch, de docu’. Daar wordt op dit moment hard aan gewerkt. Hou onze website in de gaten.