Winter moet nog beginnen, maar winternachtopvang voor daklozen in Enschede zit al bijna vol

De nachttemperatuur schommelt deze weken nog tussen de vijf en tien graden (en afgelopen dagen zelfs daarboven), maar toch kunnen dak- en thuislozen in Enschede beroep doen op een warm bed bij de nachtopvang van Humanitas Onder Dak. Dat is bijzonder, omdat zij er voorheen alleen terecht konden als het twee graden of kouder was. In het afgelopen zomer gepresenteerde coalitieakkoord is de onbeperkte openstelling van de winternachtopvang al aangekondigd. Zo hoeft niemand in Enschede gedurende de wintermaanden op straat te slapen, is de bedoeling.

Lockdowns

De afgelopen twee jaar was er in feite ook al sprake van een onbeperkte openstelling van de nachtopvang. Dat had te maken de coronamaatregelen. Ten tijde van de lockdowns ontstond de situatie dat de opvang eigenlijk dicht zou moeten, terwijl dak- en thuislozen (ook overdag) nergens anders terecht konden. Om duidelijkheid te scheppen, is toen bepaald om geen voorwaarden aan de opening te stellen.

Die duidelijkheid voor de doelgroep is een reden om ook dit jaar geen deurbeleid op basis van de 2-gradenregel te voeren. Maar er zijn ook praktische argumenten, stelt het college. Het blijkt in deze tijden van krapte op de arbeidsmarkt vrijwel onmogelijk om oproepkrachten te vinden die zo flexibel zijn, dat er alleen werk is als het buiten koud genoeg is. De reguliere gemeentelijke kosten voor de winternachtopvang zijn zo'n 350.000 euro per jaar. Bij de onbeperkte openstelling komt daar zo'n 140.000 euro bij op.

Video: Opvangmanager Martine Veneman van Humanitas Onder Dak vertelde onlangs bij 1Twente Vandaag over de uitdagingen bij de winternachtopvang en de doorstroming naar een vaste woonplek.

Vaste bezoekers en 'bankslapers'

Als je in de winternachtopvang terecht komt is er al sprake van een crisissituatie. Ja, vertelt opvangmanager Martine Veneman van Humanitas Onder Dak, er zijn langdurig daklozen die 'vaste bezoeker' zijn. Maar de opvang is er vooral ook voor mensen die in acute woningnood terecht zijn gekomen, bijvoorbeeld omdat het anti-kraakcontract plots wordt opgezegd of omdat een relatie op de klippen is gelopen. "Veel mensen kunnen wel een paar nachten bij vrienden op de bank slapen, maar dat houdt ook een keer op", aldus Veneman.

Soms is er sprake van andere problematiek, zoals een verslaving. Humanitas Onder Dak werkt daarom nauw samen met andere maatschappelijke instellingen, zoals het Leger des Heils of Tactus Verslavingszorg. Eigenlijk is het de bedoeling dat daklozen of 'bankslapers' die bij de nachtopvang aankloppen snel een vaste verblijfplek hebben, maar juist dat blijkt een steeds grotere uitdaging.

Doorstroming zit vast

In Enschede zijn door de maatschappelijke opvangorganisaties studio's ingericht voor mensen die anders geen slaapplek hebben. Humanitas Onder Dak heeft 46 van zulke woonruimten en het Leger des Heils 26. Maar die zitten vol. Met ander woorden: er wordt meer beroep gedaan op de winternachtopvang. In de eerste nachten na de opening sliepen er twaalf mensen, op zestien beschikbare plekken. Voorheen waren dat er twee tot drie in de eerste dagen na opening. De drukte van de eerste dagen dit jaar, houdt ook de afgelopen weken aan.

Dat baart opvangmanager Martine Veneman wel zorgen. "Deze doelgroep heeft ontzettend veel last van de crisis op de woningmarkt. Een sociale huurwoning vinden is heel moeilijk." Eigenlijk is het de bedoeling dat een bewoner van een studio na 9 maanden weer doorstroomt naar een huurwoning of naar beschermd wonen. Voor zwerfjongeren wordt gestreefd naar 3 maanden. "Maar die trajecten duren langer. Onze achterdeur slibt dicht, waardoor er aan de voorkant een wachtlijst ontstaat", zegt Veneman.

Beperkt uitbreiden

Voor komende winter, als het echt koud wordt en mogelijk meer inwoners door kostenstijgingen in de problemen raken, houdt Humanitas Onder Dak haar hart vast. "We kunnen de capaciteit wel vergroten. Er zijn tweepersoonskamers waar we met stapelbedden vierpersoonskamers van kunnen maken. En er zijn een aantal noodbedden bij het Leger des Heils. Maar uitbreiden kan niet oneindig", aldus de opvangmanager. Daarnaast zijn er bij meer gebruikers ook meer begeleiders nodig.

Als het echt te druk wordt, dan zal de maatschappelijke opvang mogelijk bij de gemeente Enschede moeten aankloppen voor een extra bijdrage. Maar Veneman hoopt dat dat uiteindelijk niet nodig zal zijn. "We zijn daarom ook blij met initiatieven zoals het noodfonds, dat de gemeente daar oog voor heeft."