In Depot: De sigaretten van de opa van Erik ten Hag
Korte sigaretten met donkere tabak. De geur is na 80 jaar bijna verdwenen. Op het pakje staat ‘Amateur’. Dat betekent: iemand die iets niet als beroep doet, maar voor zijn of haar plezier. Deze tabak is geteeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen ‘amateurs’ door de schaarste zelf tabak gingen verbouwen. Dat wekt nieuwsgierigheid: wat is het verhaal hierachter?
Het pakje sigaretten is afkomstig van een bekende familie uit deze streek: de familie ten Hag. Het was Hennie ten Hag, die in de jaren 60 van de vorige eeuw het gelijknamige makelaarskantoor begon, die het overhandigde aan De MuseumFabriek. Het pakje was van zijn vader, Johan. De opa van voetbaltrainer Erik ten Hag.
Landbouwconsulent en amateurteler
Johan ten Hag verbouwde, naast zijn baan als landbouwconsulent, ook tabak tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat was niet nieuw: in de jaren 1640 tot 1880 was het normaal om tabak te verbouwen in Nederland. Daarna kwam tabak uit de Verenigde Staten en Nederlands-Indië. De wereldoorlogen legden die handel stil.
Nederlandse tabaksteelt
Je zou verwachten dat je voor het maken van tabak tropische temperaturen nodig hebt, dat is niet zo. De Nederlandse zandgrond leent zich goed voor de verbouw van tabak en zaad was, ook tijdens de Tweede Wereldoorlog, goed te verkrijgen. Veel Nederlanders, onder wie Johan ten Hag, legden een eigen mini-tabaksplantage aan.
Drogen en fermenteren
Het maken van rookbare tabak is wel een kunst. Voor het drogen en fermenteren van de bladeren is een behoorlijke investering nodig. De oogst van de eigen tabaksteelt werd dan ook naar specialistische bedrijven gebracht, waar er pruim- of pijptabak, sigaren of sigaretten van werd gemaakt: Amateurtabak.
Nederland telde talloze kleine en grotere tabaksfabrieken. Die vond je ook in Enschede en omgeving. Onder meer in Haaksbergen, waar Johan (en ook kleinzoon Erik) vandaan kwam, was een sigarettenfabriek gevestigd.
Johan, die als landbouwconsulent in die streek toen nog 2.300 boeren adviseerde, liet zijn Amateursigaretten in Waddinxveen maken, zo blijkt uit wat er op het pakje staat. Waarom is een raadsel.
