Twentse gemeenten willen dure contracten uitstellen en nog even vasthouden aan Russisch gas

Burgemeesters en wethouders van de elf Twentse gemeenten die zich aan de opdracht van Jetten hielden zijn allerminst gecharmeerd van de draai van de klimaatminister. De Losserse wethouder Jaimi van Essen (D66) die namens de gemeenten de aanbesteding van het nieuwe gascontract begeleidde sprak immers eind augustus nog persoonlijk met partijgenoot Jetten. Die gaf in dat gesprek aan niet te willen afwijken van de regel in het Europese sanctiepakket om Gazprom in de ban te doen. Terwijl daar op dat moment alle reden voor leek te zijn.

Vier keer zo duur

Meerdere lidstaten in de Europese Unie hadden namelijk ook al besloten om 'Russisch gas' af te blijven nemen. De Duitse overheid heeft immers eerder dit jaar de controle bij Gazprom Germania (waaronder ook de Nederlandse dochteronderneming valt) overgenomen. Op dit moment probeert de Duitse overheid het bedrijf, dat is omgedoopt tot SEFE Energy, te nationaliseren. Daardoor is er volgens de Duitsers ook geen reden meer voor sancties. De winsten vloeien niet meer door naar Rusland.

Aanvankelijk wilde minister Jetten daar niet aan en droeg hij Gazprom-gemeenten op om van leverancier te wisselen, met in theorie het persoonlijk aansprakelijk stellen van wethouders tot gevolg. In Twente, waar Vattenfall na één op één onderhandelingen de enige gegadigde was, pakte dat niet bepaald voordelig uit. In het nieuwe contract wordt rekening gehouden met een verviervoudiging van de huidige kosten. Voor Enschede zou dat betekenen dat de verwarmingskosten van de gemeentelijke panden stijgen van 275.000 euro naar zo'n 1,1 miljoen euro per jaar. Dat is exclusief de panden van sportbedrijf Sportaal en bedrijventerrein Technology Base Twente.

Aflopende contracten

Op 3 september maakte Jaimi van Essen namens de Twentse gemeenten de nieuwe gasleverancier - en daarmee het slechte nieuws over de exorbitant gestegen gasprijzen - bekend. Drie dagen later kwam Rob Jetten met de mededeling dat gemeenten minstens tot 1 januari 2023 mogen vasthouden aan bestaande Gazprom-contracten. Mogelijk geldt die ontheffing zelfs voor onbepaalde tijd, als de Europese Commissie daar een positief advies over geeft.

Voor acht Twentse gemeenten is die mededeling extra zuur. Zij waren nog in het bezit van een voordelig Gazprom-contract tot 1 januari 2025. Enschede, Losser en Hof van Twente hadden een aflopend contract en zouden na 1 januari sowieso te maken krijgen met gestegen gasprijzen. Het is onduidelijk in hoeverre de mededeling van Jetten van invloed is op de gasprijs. Drie gemeenten (Almelo, Twenterand en Rijssen-Holten) zijn spekkoper: zij deden niet mee aan de gezamenlijke aanbesteding en hielden hun bestaande Gazprom-contract nog even vast.

Uitstel scheelt kosten

Hoewel de definitieve gastarieven nog wel vastgelegd moeten worden met Vattenfall, lijkt een forse stijging van de gemeentelijke gasprijzen in elf Twentse gemeenten onafwendbaar. Wel is de Losserse wethouder Van Essen opnieuw namens de gemeenten het gesprek aangegaan met Vattenfall. Doel van de gesprekken is om de inwerkingtreding van het gascontract te verplaatsen naar 1 januari 2023. Dat is mogelijk, omdat het oude contract met Gazprom formeel nog niet is opgezegd door alle colleges.

Uitstellen van de ingangsdatum behoedt de gemeenten in ieder geval drie maanden voor de dure gasprijzen. In Enschede zou dat dit kalenderjaar al gauw zo'n 200.000 euro aan extra kosten kunnen schelen. Volgens een woordvoerder van Jaimi van Essen verlopen de gesprekken met Vattenfall positief en lijkt de gasleverancier mee te willen werken aan het gevraagde uitstel.

Dat zou vervolgens in het bepalen van de definitieve gastarieven toch voor enige verlichting kunnen zorgen. "De invloed zit hem in de ontwikkeling van de gasprijs. Die gasprijs is momenteel ongunstig, dus uitstel is financieel voordelig", verwacht de woordvoerder. De gemeenten bepalen het moment wanneer de dan geldende gasprijs wordt doorberekend. Daarvoor is dan tot 1 januari de tijd. Als de gasprijs daalt, kan de forse verhoging 'meevallen'. Voor met name de elf gemeenten die nog een doorlopend Gazprom-contract hadden, wordt nu gekeken of zij een nadeelcompensatie van het Rijk kunnen krijgen.