Burgemeester Patrick Welman: 'Tijdens Beleg van Oldenzaal vieren we onze afkomst én onze toekomst'
Hij is geboren in Glanerbrug, was wethouder in Enschede, maar tegenwoordig is Patrick Welman als burgemeester van Oldenzaal de beste ambassadeur die die stad zich kan wensen. Zeker waar het gaat om feestelijkheden als carnaval of het eenmalige festijn onder de noemer het 'Beleg van Oldenzaal' op zaterdag 17 september. Dit jaar wordt in heel Nederland het jaar 1572 herdacht, het jaar dat een keerpunt zou vormen in de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648). Oldenzaal pakt die zaterdag uit met een historisch verantwoorde vorm van straattheater.
Omgekeerde vlaggen
"Zonder verleden geen heden", geeft Patrick Welman iets van een verklaring voor zijn grote interesse in de lokale en regionale geschiedenis. Het feit dat hij voorzitter is van de Oudheidkamer Twente baart in dat opzicht ook geen opzien. "Waar komen wij vandaan? Wat maakt dat wij ons voelen en gedragen zoals we nu doen? De antwoorden daarop liggen in het verleden. Die antwoorden willen we zelf graag weten, maar nu we steeds meer te maken krijgen met mensen die van buiten naar Nederland, naar Twente of naar Oldenzaal komen, willen we hen daar ook deelgenoot van maken."
Met enige fantasie zou je kunnen zeggen dat de gebeurtenissen in 1572 de opmaat vormden voor de latere geboorte van Nederland. De trots op ons land moet, in elk geval op 17 september in Oldenzaal, zichtbaar worden. Maar al die omgekeerde vlaggen dan? Hoe valt dat te rijmen met die trots? Welman: "Juist dát we zoiets hier kunnen doen, kenmerkt een democratie. Mensen die hier heen vluchten, komen vaak uit landen waar de vlag heilig is. Daar zou je kunnen worden opgepakt en vastgezet voor zulke acties of erger. Zo kun je er ook naar kijken."
Marcherende militairen
Tijdens het Beleg van Oldenzaal komen dit soort zaken niet letterlijk aan bod. Die dag wordt er vooral iets gevierd. Oldenzaal Promotie en de stichting Oldenzaalse Musea hebben een uitgebreid programma in elkaar gezet, dat woensdag begon met een lezing in de bieb en vrijdag 2 september volgde de vertoning van de film 'Kenau' in de open lucht, een film die zich afspeelt in het Haarlem ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog.
Het zwaartepunt ligt op zaterdag 17 september. In de binnenstad kruipen acteurs in de huid van mensen die toen leefden. Drie van hen staan in de geschiedenisboeken: de Spaanse militair Ambrosius Spinola, aanvoerder van de staatsen prins Maurits van Oranje en geestelijke Philippus Rovenius, die ervoor zorgde dat Oldenzaal overwegend katholiek bleef. Ook de Oldenzaalse militieleider Wekkinck en een Berghuizense boerin worden uitgebeeld. Verder worden ambachten uit die tijd getoond, wordt er op middeleeuwse wijze gemusiceerd, marcheren soldaten rond de Plechelmus en wordt er een legerkamp nagebouwd. Tenslotte zijn er de hele maand september wandelingen, lezingen en workshops rond dit thema.
Jaarlijkse traditie?
Natuurlijk, er is museum het Palthe Huis, waar veel te vinden is over de lokale geschiedenis, maar zou Oldenzaal niet veel moeten doen met dat roemruchte verleden? Zou zo'n Beleg van Oldenzaal niet iets regelmatig terugkerends moeten worden misschien? Welman: "Dat zou mooi zijn, maar we moeten eerst dit maar eens laten slagen. Oldenzaal heeft al een overvolle evenementenkalender, maar als de Oldenzalers een evenement zoals dit missen en als er mensen zijn die het willen omarmen en er samen de schouders onder willen zetten, waarom dan niet?"
Hoe zag het Oldenzaalse jaar 1572 eruit?
Op 17 juli 1572 nam Willem van den Bergh, een zwager van Willem van Oranje, Oldenzaal in. In november van hetzelfde jaar kwam de stad echter alweer in handen van de koningsgezinde troepen. Na zijn veldtocht tegen de steden Rijnberk, Meurs en Bredevoort sloeg Maurits van Nassau op 20 oktober 1597 ook nog het beleg voor Oldenzaal. Dit was van korte duur. De stad beschikte over te weinig soldaten waardoor het niet bestand was tegen de troepen van Maurits. Het stadsbestuur ondertekende op 23 oktober de overgave. Ook nu was de stad weer niet lang in handen van de opstandelingen. In 1605 werd Oldenzaal onder leiding van de Italiaanse militair strateeg Ambrogio Spinola door koningsgezinde troepen weer ingenomen. Na het beleg van Oldenzaal van Ernst Casimir en Frederik Hendrik zou de stad zich op 1 augustus 1626 definitief aansluiten bij de Republiek.
Teruggevonden stadspoort
Daarnaast wil Welman dolgraag iets van de voormalige vestingstad terugbrengen in het straatbeeld. Vorig jaar werd er voor het eerst iets teruggevonden van de restanten van de ommuurde stad. Het gaat om de Deurninger Poort, een van de drie poorten die toegang gaven tot de stad. Patrick Welman reageerde destijds opgetogen voor de microfoon van RTV Oost: "Een geweldige ontdekking. We hebben niets tastbaars meer van de stadsmuren en stadspoorten, dus dit is een geweldige vondst.” Archeoloog Thomas Spitzers van archeologiebureau Laagland Archeologie destijds: "Oldenzaal lijkt een beetje het Pompeï van Twente te worden. De rijke historie van de stad zit wat dit betreft voornamelijk onder de grond en wordt nu blootgelegd."
Welman een jaar later: "We zijn nu aan het nadenken hoe we dit stukje van de poort zichtbaar kunnen maken in de stad. De gemeente heeft inmiddels het voormalige Rabobankpand gekocht om te kunnen slopen, zodat we over een grote lengte de contouren van de oude vestingstad terug kunnen krijgen. Juist zo'n Beleg van Oldenzaal maakt dat ook dat onderwerp op de agenda blijft staan."
