Help! Enschede valt droog of verzuipt en lijdt aan oververhitting

Een ding is zeker, zeggen de waterexperts van de gemeente: “We redden het niet zonder de hulp van de bevolking. Meer dan zeventig procent van het Enschedese grondoppervlak is verhard, in het stadscentrum zelfs negentig procent. Daar komt nog eens bij dat Enschede boven op een stuwwal ligt en dat die wal uit keileem bestaat. Het gevolg laat zich raden.

Zeven graden warmer

Door de enorme steen- en betonmassa is het in de stad al gauw zeven graden warmer dan er net buiten. Het maakt ook dat bij overvloedige regenval het water nauwelijks of niet in de grond kan zakken, maar zich razendsnel verzamelt in wijken die lager liggen, straten, tunnels, kelders of kruipruimten. Die situatie wordt nog eens verergerd door de ondoordringbare keileemlaag waar het water niet in weg kan zakken.

Ingewikkelde waterhuishouding

Kortom: Enschede heeft een zeer ingewikkelde waterhuishouding. Het is dan ook niet zo’n wonder dat Enschede als eerste in Nederland wadi’s (een soort greppel) ontwikkelde om het water op te vangen en langzaam in de bodem te infiltreren en dat dat resulteerde in wadi’s langs en een enorme waterbak onder de Oldenzaalsestraat waar gezamenlijk 7000 kuub water opgevangen kan worden.

Aanleg beken

Het is maar een van de maatregelen om én wateroverlast tegen te gaan én het water langer vast te houden. Maar er moet veel meer gebeuren. Zoals de aanleg van de Stadsbeek en de Zuiderspoorbeek die nu in Horstlanden Veldkamp wordt gegraven en die tien miljoen liter water kan opvangen.

Water onder wegen opvangen

“We zijn stapje voor stapje aan het zoeken naar goede oplossingen”, aldus waterdeskundige Ronald Wentink van de gemeente Enschede. Momenteel worden de technische mogelijkheden bekeken of bij renovatie of aanleg van wegen de fundering gebruikt kan worden voor opslag van regenwater. “Eerdere proeven daarmee waren niet zo'n succes, maar nieuwe technieken maken dat het kan”, zegt zijn collega Koen Wagelaar.

Bergbezinkbassins anders inzetten

Bekeken wordt ook of de 21 ondergrondse bergbezinkbassins met een opvangcapaciteit van ruim 54 miljoen liter water op termijn anders ingezet kunnen worden. Nu is het zo dat het na forse regenbuien het regenwater en vuil water in de bassins wordt geparkeerd en daarna wordt vervoerd naar de waterzuivering. “Als we daar nou eens alleen het schone regenwater opvangen en dat water daarna hergebruiken of geleidelijk in de grond laten zakken”, aldus Wagelaar en Wentink.

Kristalbad

Vergeet niet dat het huidige grondwaterpeil in droge zomers makkelijk kan wegzakken tot onder de 2.20 meter. “Tegelijkertijd zien we in natte winters dat het waterpeil in sommige gebieden stijgt tot net onder het maaiveld”, merken de deskundigen op. Zeker is dat langdurige droogte funest is voor de natuur, de boeren en niet onbelangrijk: voor de drinkwatervoorziening.

Het mooiste zou dus zijn om het water dat zich in de winter verzamelt en wordt afgevoerd te gebruiken voor de tekorten in de zomer. “Maar dan heb je voor de totale oppervlakte van Enschede meer dan tien gebieden als het Kristalbad (watergebied tussen Enschede en Hengelo) nodig”, schetst Wentink.

Groene daken verplicht

Dat zit er niet in. Vandaar de relatief kleine stapjes die worden gezet. Sinds kort wordt bij nieuwbouw de eis gesteld dat op elk kavel 55 millimeter water zelf wordt opgevangen. Dat betekent dat de bewoners bij een bebouwd oppervlak van honderd vierkante meter 5500 liter water moeten kunnen bergen.

Het kan ook haast niet anders dan dat nieuwbouwhuizen worden voorzien van groene daken om dat te bereiken. Daarbij is de wens dat dat straks in bestemmingsplannen wordt geregeld dat twintig procent van het kaveloppervlak beplant moet worden met groen.

Ontharding

Want hittestress kun je effectief verminderen met de aanplant van bomen en struiken, is de gedachte. Ontharding is een andere methodiek om oververhitting te beperken.

Het helpt dan niet mee dat alle plekken in de stad zo langzamerhand gebruikt worden voor woningbouw. Neem de bouwplannen rond de spoorbaan of de Kop van de Boulevard die ervoor zorgen dat de stad verder wordt versteend. Daar denken de waterdeskundigen trouwens anders over: “In het plan Kop Boulevard wordt veel groen toegevoegd in vergelijking met de oude situatie. Je kunt denken aan groene daken als in Rotterdam, veel bomen aanplanten in de groene ruimte voor beschaduwing en architecten zoeken die groene gevels ontwerpen”, sommen Wentink en Wagelaar op.

En niet vergeten de bewoners en bedrijven ervan te overtuigen dat verharding van tuinen en bedrijfsterreinen net meehelpen de waterproblemen te beperken.