'Ooit was Oldenzaal de belangrijkste stad van Twente en dat vieren we op 17 september'
Hengelo, Enschede, Borne... Het zijn allemaal aardige steden of dorpen in Twente, maar de rechtgeaarde Oldenzaler gaat er prat op dat zijn woonplaats in de middeleeuwen de enige stad van belang van Twente was. "Het was het religieuze centrum van de streek en Oldenzaal had in 1049 al marktrechten. Amsterdam bestond toen nog niet eens", weet stadsarchivaris Niels Bakker. Op 17 september aanstaande, tijdens het Beleg van Oldenzaal, wordt die roemruchte historie van Oldenzaal groots gevierd. En daarbij zijn andere Tukkers natuurlijk van harte welkom!
Perfecte ambassadeur
Toen Oldenzaal enkele jaren geleden gevraagd werd mee te doen aan 'De Geboorte van Nederland', ter herinnering aan het jaar 1572, dat als keerpunt wordt beschouwd in de Tachtigjarige Oorlog, zag Bakker dat als een uitgelezen kans om Oldenzaal op de kaart te zetten. Bakker vond in burgemeester Patrick Welman de perfecte ambassadeur en ook Oldenzaal Promotie en museum Het Palthe Huis haakten graag aan.
Niels Bakker: "Patrick Welman is de perfecte burgemeester voor Oldenzaal. Hij is gek op carnaval, goed katholiek en heeft hart voor de geschiedenis. Hij is niet voor niets ook voorzitter van de Oudheidkamer Twente. Het kostte niet veel moeite om hem warm te krijgen voor het Beleg van Oldenzaal."
Carnaval
Bakker kwam met het idee om de stad tijdens het Beleg van Oldenzaal in middeleeuwse sferen te hullen. "Mijn vrouw komt uit Groenlo. Dat stadje is qua geschiedenis goed vergelijkbaar met Oldenzaal. Is tijdens de Tachtigjarige Oorlog ook vaak belegerd geweest, maar het heeft haar katholieke inborst nooit verloren. Ook daar wordt bijvoorbeeld nog echt carnaval gevierd."
In Groenlo kennen ze de 'Slag om Grolle', dit jaar in het vierde weekend van oktober, waarbij een slag uit 1627 wordt nagespeeld door 1.500 zogeheten re-enactors. "Dat leek mij ook wel iets voor Oldenzaal. Wij gebruiken nu de Groenlose expertise om hier iets soortgelijks neer te zetten met de intentie om er een terugkerend evenement van te maken."
De geboorte van Nederland
Het jaar 1572 is het begin van de ‘geboorte van Nederland’ én een keerpunt in de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648). Het was een heftige strijd: oorlog en deels ook burgeroorlog. Elke stad in de Nederlanden speelde hierin zijn eigen rol en heeft zijn eigen herinneringen. Sommigen bleven de landsheer, koning Filips II van Spanje, trouw. Anderen namen deel aan een opstand onder leiding van Willem van Oranje. Uit eigen beweging of noodgedwongen. Nu, 450 jaar later, zijn veel Nederlandse gemeenten lid van het Samenwerkingsverband 1572. Zowel plaatsen die deelnamen aan de Opstand als plaatsen die dat niet, of pas later, deden. Vanaf 2022 willen ze gezamenlijk de gebeurtenissen en thema’s uit 1572 breed herdenken en actualiseren. In Oldenzaal, destijds de enige ommuurde stad van Twente, wordt in dat kader op 17 september het Beleg van Oldenzaal gehouden. Tijdens het Beleg van Oldenzaal op zaterdag 17 september wordt herdacht dat Oldenzaal in de Tachtigjarige Oorlog liefst zeven keer van bestuur wisselde. Dan weer waren de staatsen onder aanvoering van Willem of Maurits van Oranje er de baas, dan weer de Spanjaarden.
Verliefd
Bakker is behalve vertrekkend stadsarchivaris van Oldenzaal ook archivaris van Hengelo. Waar Hengelo's claim to fame vooral is gelegen in het tijdperk van de industriële revolutie gaat de geschiedenis van Oldenzaal veel verder terug. Hengeloër Bakker is er in de acht jaar dat hij er heeft mogen werken een beetje verliefd op geworden: "Oldenzaal is een prachtige stad om te werken. De inwoners houden echt van hun stad en zullen zelden ergens over klagen. Dat doet de gemiddelde Hengeloër veel sneller."
Processie
Die trots van de Oldenzalers terug te voeren op de eeuwenoude historie, weet Bakker: "Oldenzaal was vóór de Tachtigjarige Oorlog een katholieke stad en bleef dat ook altijd. Natuurlijk, in de jaren na de oorlog moest veel in het geniep, maar uiteindelijk heeft het katholicisme er gezegevierd. Hier is nooit een beeldenstorm geweest en toen Prins Maurits na de belegering van 1597 uit Oldenzaal vertrok, werd er direct een carnaveleske processie gehouden."
Van Oldenzaal naar Borne
Na acht jaar lang twee dagen per week in Oldenzaal aan het archief gewerkt te hebben, gaat Bakker vanaf dit najaar aan de slag in het archief van de gemeente Borne. Hij blijft daarnaast ook nog twee dagen per week stadsarchivaris van Hengelo.
Ootmarsum
Nog zo'n mooie anekdote die het katholieke hart van 'de glimlach van Twente' kenschetst: "Ooit tijdens diezelfde oorlog trokken staatsen uit het protestantse Deventer naar Ootmarsum om de pastoor tijdens de dienst op te pakken en mee te nemen. De bevolking ging er echter letterlijk voorliggen met de woorden: 'Ie blieft van oonz'n pastoor of!' Daarop droop de Deventer militie onverrichterzake af."
Gerelateerd
