Bufferzone bij abortuskliniek is in strijd met demonstratierecht, Enschede maakt wel afspraken
De bufferzone die demonstranten bij de abortuskliniek in Enschede zou worden opgelegd, gaat er niet komen. De gemeenteraad vroeg eerder om een verplichte afstand van 150 meter tot de kliniek aan de Emmastraat om intimidatie van vrouwen die de kliniek bezoeken tegen te gaan. Maar de opdracht is onuitvoerbaar, zegt het college van B&W, omdat deze in strijd is met het demonstratierecht.
Conservatief-religieuze anti-abortusdemonstranten staan zo'n 25 dagen per jaar vlak bij de ingang van de Emmakliniek, zichtbaar (met borden) en hoorbaar voor bezoekers. Democratisch Platform Enschede en PvdA willen niet dat vrouwen die in hun kwetsbare positie de abortuskliniek bezoeken, ook nog geïntimideerd worden. Hun motie werd in november vorig jaar tijdens een raadsvergadering door bijna alle partijen gesteund, alleen de ChristenUnie stemde tegen. Het college kreeg tot de zomer de tijd om een oplossing te zoeken.
Maar het mag dus niet?
De Wet openbare manifestaties heeft als uitgangspunt dat iedereen moet kunnen demonstreren en wel zichtbaar en hoorbaar vanaf het doel van de demonstratie. Alleen in het belang van verkeer, gezondheid en het voorkomen van wanordelijkheden mag een burgemeester daarvan afwijken. Een permanente bufferzone van 150 meter voor alle toekomstige demonstraties bij de abortuskliniek, zoals met de motie is gevraagd, is dus in strijd met de wet.
Voormalig waarnemend burgemeester Theo Bovens temperde de verwachtingen al bij het indienen van de motie: "Ben je tegen een kerncentrale, dan moet je bij de poorten van die kerncentrale kunnen demonstreren." En dat geldt dus ook voor abortusklinieken. Die lezing is onlangs nog bevestigd bij beantwoording van Kamervragen. 'Deze bescherming geldt ook voor protesten of betogingen waarbij beledigende, verwerpelijke of zelfs choquerende uitingen worden gedaan', aldus gezondheidsminister Ernst Kuipers. 'Demonstreren mag, maar het intimideren van personeel en mensen die bij een abortuskliniek komen met een hulpvraag keur ik af.'
Zijn er nog wel regels?
Uiteraard is geweld of bedreiging niet toegestaan. Als daarover regels zijn opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) kan de grens van een demonstratie ook liggen bij intimidatie van personen. In Enschede is er sinds vorig jaar specifiek een regel in de APV opgenomen waarin vrouwenintimidatie strafbaar wordt gesteld. Dit was vooral met oog op het nafluiten en nasissen van vrouwen in de binnenstad.
Minister Kuipers geeft in de beantwoording van de Kamervragen aan dat het opleggen van regels rond abortusdemonstraties vooral een lokale aangelegenheid is van de burgemeesters in gemeenten waar de 17 Nederlandse abortusklinieken zijn gevestigd. In Enschede ziet huidig burgemeester Roelof Bleker best aanleiding voor beperkende maatregelen 'als bezoeksters door de wijze van demonstreren (strafbaar) onevenredig zouden worden gehinderd in hun bezoek aan de abortuskliniek'.
Dus de demonstraties blijven?
Tegen demonstraties in directe nabijheid van de abortuskliniek aan de Emmastraat is niets te doen. Maar burgemeester Roelof Bleker geeft in een brief aan de gemeenteraad wel aan dat met de organisator is afgesproken dat de demonstranten op enige afstand van de kliniek demonstreren.
In de praktijk betekent dat niet op 5 meter afstand (direct voor de ingang), maar op ongeveer 13 meter afstand (overkant van de straat). 'Ook bij iedere toekomstige demonstratie zal aan de hand van deze criteria en de concrete feiten en omstandigheden worden beoordeeld of een bepaalde afstand tot de kliniek of andere maatregelen, zoals een verbod op het volgen van bezoeksters, nodig zijn', aldus Bleker.
Volgens het college maken ook andere gemeenten geen gebruik van een permanente bufferzone rond een abortuskliniek. Wel worden er per demonstratie afspraken gemaakt of voorwaarden opgelegd, zoals in Zwolle. Daar geldt een minimale afstand van 30 meter van de abortuskliniek.
