Hengelose wethouder over oplopende zorgkosten: 'U vraagt, wij draaien? Dat gaat niet langer!'

'Kosten lopen alleen maar op'

Jaarlijks komt de gemeente Hengelo nu zo'n 11 miljoen euro tekort en daar blijft het niet bij is de stellige verwachting. Freriksen: "De kosten zullen de komende jaren alleen maar oplopen als er niets gebeurt. Het aantal cliënten blijft namelijk stijgen en de problemen worden steeds complexer. Hengelo is natuurlijk niet uniek: in de periode van 2015 tot 2020 zijn de kosten in het hele land met 30% gestegen."

Alarmerende cijfers

Nog een paar alarmerende cijfers: de uitgaven op het gebied van de jeugdhulpverlening zijn van 2019 tot 2021 gestegen van 23,5 naar 30 miljoen en de grootste kostenpost binnen de Wmo, de huishoudelijke ondersteuning, is in diezelfde periode gestegen van 6,8 naar 9,2 miljoen. En dan de Participatiewet. Die is er voor iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt. Het budget dat de gemeente daarvoor vanuit het Rijk kreeg, was tot afgelopen jaar voldoende, maar door een verlaging van 2,5 miljoen euro zal Hengelo voor het eerst meer geld uitgeven aan deze doelgroep dan dat er van rijkswege binnenkomt.

Transformatieplan

"We blijven de ondersteuning aan onze inwoners voorop stellen, maar we gaan het wel anders organiseren. Daarom gaan we nu het gesprek aan met de raad en daarna ook met de Adviesraad Sociaal Domein en de Cliëntenraad Werk en Inkomen. Aan de hand van hun adviezen moeten we tot een concreet Transformatieplan Sociaal Domein komen, dat in oktober door diezelfde raad moet worden vastgesteld", aldus de BurgerBelangen-wethouder.

Dubbelingen

Wat kan er anders, zonder dat het direct pijn doet? "Wat betreft de jeugdzorg moet er gekeken worden of er dingen dubbel gedaan worden", vertelt de wethouder. "Mogelijk krijgt een jongere hulp vanuit twee zorgaanbeiders. Zou dat er niet één kunnen zijn? Misschien zit iemand wel in een individueel én in een groepstraject. Zijn die allebei nodig? We willen sowieso toe naar minder zorgaanbieders en met de partijen waarmee we in zee gaan, willen we langjarige afspraken maken."

Wijkhuyzen

Ook wil de wethouder meer taken bij de wijkcentra en de inwoners zelf neerleggen: "Waarom dagopvang laten organiseren door een zorginstelling, als dat ook kan met de mensen in de wijkcentra? We hebben al drie zogeheten 'wijkhuyzen' in de stad, waar mensen terechtkunnen voor een praatje, een activiteit en met allerhande vragen op het gebied van bijvoorbeeld zorg, financiën en de opvoeding. Daar willen we meer op inzetten."

'Wat is normaal?'

Programmamanager sociaal domein Alex Flohr begeleidt het hele transformatieproces namens de gemeente: "Vragen die we ons steeds stellen zijn 'wat is normaal?' en 'wat heeft u zelf gedaan om het probleem op te lossen?' Een voorbeeld van dat eerste: als je een kind krijgt, schaf je als ouders van alles aan voor dat kind: een kinderwagen, kleertjes en later bekostig je zelfs de studie, maar waarom kijk je niet op dezelfde manier naar je eigen oude dag? Dat willen we de mensen vragen."

SP snapt het niet

De SP betoogde afgelopen week bij monde van raadslid Vincent Mulder dat het geld in Hengelo 'tegen de plinten klotst' en dat er niet direct bezuinigd hoeft te worden op het sociale vlak: "In het perspectief voor de jaren 2022 - 2026 is er steeds een positief saldo. Ik snap dus echt niet waar die reden tot bezuinigingen nu vandaan komt."

'Mooi marktplein'

Wethouder Freriksen geeft aan dat je niet zomaar geld uit andere potjes kunt halen om de sociale gaten te dichten: "We willen ook een levendig centrum met een mooi marktplein, we willen dat er snel meer woningen worden gebouwd en we willen de energietransitie voortvarend aanpakken. Het geld kunnen we maar één keer uitgeven en we moeten dus harde keuzes maken. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat we ook in de toekomst de meest kwetsbare mensen in onze stad kunnen blijven ondersteunen."

Drie scenario's

Daarom legt de wethouder de raad nu drie scenario's voor. In scenario 1. wordt onder meer het terugbrengen van de inkomensgrens van 120 procent naar 110 of 100 procent van het social minimum voorgesteld om in aanmerking te komen voor allerlei ondersteunende maatregelen en sociale voorzieningen. Daarvoor krijgt het college zelfs de handen van coalitiepartij PvdA niet op elkaar, liet fractievoorzitter Vincent ten Voorde eerder al weten tegenover 1Twente. In scenario 2. staat wijkgericht werken voorop, is er minder maatwerk en dienen mensen hun eigen netwerk aan te spreken en in scenario 3. gaan alle ballen op preventie: door er zo vroeg mogelijk bij te zijn, moeten problemen worden getackeld voordat ze kunnen ontstaan.

Vervelend moment

De wethouder beseft dat dit nieuws voor velen op een vervelend moment komt. Immers, alles wordt duurder en voor veel Hengeloërs zijn de rekeningen nu al nauwelijks nog te betalen. Freriksen: "Juist daarom moeten we nu aan de slag. En vergeet niet: ook de gemeente Hengelo heeft te maken met die stijgende kosten." De lobby richting Den Haag gaat ondertussen onverminded voort: "We blijven binnen de VNG ijveren voor meer geld vanuit het Rijk."

Effecten volgend jaar zichtbaar

Dinsdag 12 juli mag de gemeenteraad zich in een politieke markt uitspreken, maar er wordt dan nog niks besloten, vertelt Freriksen: "We vragen de raad naar haar zienswijze en wat acceptabel is. Bij die terugkoppeling zoeken wij vervolgens het beste scenario. Uiteindelijk kan de raad in oktober instemmen met het gezamenlijk vastgestelde Transformatieplan Sociaal Domein. Vervolgens mag de raad ook weer beslissen over wat we wanneer gaan oppakken. Uiteindelijk zullen de Hengeloërs vanaf begin volgend jaar voor het eerst iets gaan merken van de veranderingen."

Vrijdag 1 juli gingen Vincent Mulder (SP) en Vincent ten Voorde (PvdA) in debat over de 'reset van het sociaal domein':