De ‘vergeten' April-meistaking herdacht in Hengelo
De machines werden stopgezet en de Stork machinefabriek liep leeg. De arbeiders van Hengeloos belangrijkste fabriek hadden genoeg van de acties van de bezetter en kwamen in verzet. Het was de start van het grootste volksverzet in bezet Europa. Vrijdagmiddag werd, precies 79 jaar geleden, de April-meistaking herdacht.
Herdenking
Een honderdtal mensen was vrijdagmiddag naar het Industrieplein in Hengelo gekomen om de stakers te herdenken. Met het hoofdkantoor van Stork op de achtergrond, waar op 29 april 1943 de staking begon.
Waar vorig jaar, door corona, maar drie mensen aanwezig konden zijn bij de herdenking, waren er vandaag een honderdtal mensen. “Het was soms best even slikken. Vorig jaar stonden we hier met drie man te herdenken en toen zeiden we tegen elkaar: 'eigenlijk verdient deze vergeten staking meer mensen.' En vandaag zijn we hier met honderden mensen. Het was ontzettend mooi”, zegt Marco Krijnsen, voorzitter van Stichting Storkiaan. De stichting was één van de initiatiefnemers van het monument op het Industrieplein.
Femy Efftink
De aanleiding van de staking was de oproep van de bezetter dat alle militairen die in 1940 naar huis gestuurd waren zich vrijwillig moesten melden voor de zogenaamde ‘arbeitseinsatz’, de gedwongen arbeid in Duitsland.
Vanuit Twente breidde de staking zich als een olievlek uit over heel Nederland mede door toedoen van Stork-telefoniste Femy Efftink. Als telefoniste had zij een groot netwerk en belde naar fabrieken in heel Nederland om aan te geven dat Stork het werk had neergelegd. Van de mijnwerkers in Limburg tot de veeboeren in Groningen; het verzet was groot. Ruim tweehonderdduizend mensen deden mee met de staking. De Duitse bezetter sloeg de staking met harde hand neer. Zo'n tweehonderd lieten het leven, waarvan vijftig nog steeds vermist zijn.
Oekraïne
Tijdens de herdenking in Hengelo werden de namen van alle tweehonderd slachtoffers opgelezen die in heel Nederland stierven naar aanleiding van de staking. Bij de plechtigheid stond ook het heden centraal, met name de oorlog in Oekraïne.
Na een twee minuten stilte werd het Wilhelmus én het Oekraïense volkslied gezongen door de Oekraïense zangeres Elena Kopanychuk. “Dat was wel een emotioneel moment”, zegt Krijnsen. Hij ziet dan ook overeenkomsten tussen de stakers en de Oekraïners: "De oorlog in Oekraïne laat maar weer eens blijken waarom het belangrijk is om in verzet te komen tegen onrecht en op te komen voor vrijheid. Daar is veel moed voor nodig en het kost veel slachtoffers, dus eigenlijk is zo'n staking van alle tijden."
