Alle Twentse gemeenten moeten in oktober van Russisch gas af: 'Dat is nog geen gelopen race'
In sneltreinvaart bereiden de Twentse gemeenten een gezamenlijke aanbesteding voor een nieuwe gasleverancier voor. Nu nog wordt het gas voor gemeentelijke panden door een dochteronderneming van het Russische Gazprom geleverd. Maar het kabinet eist dat gemeenten die contracten voor 10 oktober ontbinden. En dat is bepaald geen makkelijke opgave, zegt de Losserse wethouder Jaimi van Essen (D66), die het proces namens de veertien gemeenten coördineert.
Het ontbinden van Russische gascontracten maakt deel uit van het vijfde sanctiepakket van de Europese Unie, die het Rusland vanwege de inval in Oekraïne heeft opgelegd. Lang waren de details van die sancties onduidelijk, maar nu blijkt dat deze ook gelden voor Gazprom Nederland, de Nederlandse dochteronderneming van het Russische staatsbedrijf. Dat betekent dat in totaal zo'n 120 gemeenten in Nederland voor 10 oktober op zoek moeten naar een andere leverancier, waaronder de veertien gemeenten in Twente.
Leveranciers staan niet in de rij
Hoewel het volgens bestuurlijk trekker van de gasaanbesteding, Jaimi van Essen, een gedeelde Twentse wens is om geen Russisch gas meer af te nemen, hadden ze daar normaal gesproken meer tijd voor genomen. De zoektocht naar een andere leverancier op zo'n korte termijn is bepaald geen sinecure. Met oog op de gasprijzen zijn de ontwikkelingen in de markt onzeker en mede daardoor zitten leveranciers niet te springen om nieuwe grote contracten.
Zwembaden grootverbruiker
Volgens de meest recente cijfers uit 2019 nemen de veertien Twentse gemeenten samen ongeveer 15 miljoen kuub gas af bij Gazprom Nederland. Dat ligt nu waarschijnlijk iets lager door besparing. In de grootste stad van Twente, Enschede, gaat het om 'slechts' 700.000 kuub. Dat is minder dan bijvoorbeeld Hengelo. Een deel van gemeentelijke panden in Enschede, zoals het Stadskantoor en zwembad Aquadrome, is al aangesloten op het warmtenet van Twence. In sommige gemeenten blijkt het zwembad een grootverbruiker te zijn. "Daarom roepen we gemeenten op om snel werk te maken van verduurzaming van de zwembaden", aldus de Losserse wethouder Jaimi van Essen.
Het toeval wil dat de contracten van Enschede, Losser en Hof van Twente per 1 januari 2023 aflopen, de rest van Twente volgt op 1 januari 2025. "Het bestek voor de eerste drie gemeenten lag dus al klaar", aldus Van Essen. "Dat betekent dat we vrij snel de andere gemeenten hier aan kunnen toevoegen." De gevraagde hoeveelheden - in 2019 gebruikten de veertien gemeenten samen 15 miljoen kuub aardgas - zijn ineens wel van een andere orde. En de vraag is dus hoe de markt daarop reageert.
Rampscenario
Er mag in ieder geval rekening worden gehouden met sterk oplopende gasprijzen voor Twentse gemeenten. "Dat ga je wel voelen", zegt Jaimi van Essen. "Voor drie gemeenten was dat dus ook al voorzien." Maar er is ook nog een ander scenario denkbaar, dat er geen nieuwe leverancier wordt gevonden.
"Er zijn vijf aanbieders in dit segment actief", aldus beleidsadviseur Ed van 't Erve van de gemeente Enschede. "Daarvan mag er één dus niet meedoen (Gazprom NL, red.) aan de aanbesteding. De overblijvende leveranciers zijn terughoudend met het aanbieden van nieuwe contracten. Ik wil geen rampscenario schetsen, maar het is geen gelopen race."
Wat als vanaf 10 oktober, als de Gazprom-contracten de papierversnipperaar in zijn gegaan, geen nieuwe gasleverancier wordt gevonden? "Als dat scenario dreigt zullen we op tijd met het ministerie (van Economische Zaken en Klimaat, red.) in gesprek gaan over alternatieven om onze panden te verwarmen", zegt Van 't Erve.
Geen schadeclaims
Vooralsnog gaan de Twentse gemeenten ervan uit dat er een nieuwe leverancier wordt gevonden. In tegenstelling tot veel andere gemeenten met Gazprom-contracten, kan de aanbesteding hier er direct na de meivakantie uit. Met andere woorden: als het rampscenario Twente treft, dan zal dat dus veel meer gemeenten treffen.
De contracten kunnen vanwege de maatregelen in het sanctiepakket overigens zonder de dreiging van sancties of afkoopboetes worden ontbonden, zeggen de Twentse onderhandelaars. "En het Ministerie van Economische Zaken heeft zich garant gesteld voor eventuele schadeclaims."
