Crackers zoeken in plaats van eieren: vandaag start het Joodse Pesach
Het is vandaag 15 april. De vrijdag vóór Pasen: Goede Vrijdag. Voor Christenen betekent dit de herdenking van de kruisiging van Jezus, voor anderen betekent het een vrije dag. Voor Joodse mensen is het vandaag ook een bijzondere dag, maar om een hele andere reden. Dit jaar valt Goede Vrijdag namelijk tegelijk met de start van het Pesach feest. Het is een viering die enerzijds los staat van Pasen, maar anderzijds ook wel connecties bevat. Het Joodse feest bezit enkele traditionele gebruiken, waar een fabriek in Enschede een cruciale rol bij heeft.
Van 15 tot 23 april vieren de Joden hun eigen paasfeest: Pesach. Het is een viering en herdenking van de exodus: de uittocht uit Egypte. “De Joden leefden vierhonderd jaar in Egypte toen er een Farao aan de macht kwam die het niet goed met hun voor had,” vertelt Hilde Agterbos, lid van de Joodse Gemeente Twente. ”Hij maakte ze slaven waarna Mozes de opdracht van God kreeg om het Joodse volk te bevrijden.”
Volgens de Joodse geschiedenis waren er tien plagen die door God werden verstuurd, om de farao te dwingen om het Joodse volk vrij te laten. De tiende en laatste plaag was het ergste, alle eerstgeboren kinderen in Egypte stierven door deze plaag. Voor de aanwezige Joden gold dit niet, zij werden overgeslagen. Dit is de reden tot de benaming van het feest. Pesach betekent namelijk: overslaan
Ongerezen broden
In de haast die de Joodse mensen hadden om weg te vluchten, was er geen tijd meer om de broden die ze meenamen te laten rijzen. Daarom is het een gebruik geworden om gedurende het volledige Pesach feest géén gerezen broden te eten. Ook tijdens het feestmaal aan het begin van Pesach, de Sederavond, zal er geen brood worden gegeten. Wat ze wél mogen eten zijn matzes. In Nederland staat één fabriek waar deze platte crackers worden geproduceerd: De Hollandia fabriek in Enschede.
Bevrijding
Het Christelijke Pasen en het Joodse Pesach zijn op enkele punten aan elkaar verboden. Jezus Christus was zelf Joods en er wordt gespeculeerd dat het laatste avondmaaltijd een Pesach maaltijd was. Het belangrijkste waar de twee feesten een overeenkomst in vinden, is de reden waarom er een viering is. Zowel de Joden als de Christenen vieren tijdens deze dagen hun bevrijding. De Christenen werden van hun zonden bevrijd, de Joden van hun slavernij.
Herbeleven
Eén van de gebruiken van Pesach is het herbeleven van de reis die de Joden van het verleden hebben afgelegd. “We herdenken dat we allemaal slaaf zijn geweest in Egypte,” vertelt Agterbos. “We vertellen het verhaal niet alsof het iets is wat onze voorouders is overkomen. We hebben het zelf meegemaakt.”
Matzes zoeken
Om de volledige rituele maaltijd van Pesach te beleven ben je wel even zoet. Volgens Agterbos kan het geheel soms wel vijf uur in beslag nemen. Tussen het eten door wordt er gezongen, verteld en herdacht. Daarnaast is er een bezigheid waarbij stiekem tóch een link kan worden gelegd naar Pasen. “Aan het begin van de maaltijd wordt er een matze doormidden gebroken,” vertelt Agterbos. “Deze kan dan worden verstopt door de ouders en worden dan gezocht door de kinderen. Het is ook mogelijk om het andersom te doen, dan verstoppen de kinderen het.
