Hulpverleners in Enschede vrezen dat energietoeslag niet genoeg is: 'Compensatie kan gat niet dichten'

Sven en Alifa maken deel uit van de in 2018 opgerichte wijkwijzer, een platform waar bewoners van Enschede-Zuid met problemen terecht kunnen. Hieronder vallen familieproblemen, burenconflicten, maar ook energiearmoede en andere financiële problemen. De verschillende deskundigen van de welzijnsorganisaties, waaronder het Budget Advies Team (BAT) van Alifa beschikken zelf over hulpverleningsexpertise en proberen zo veel mogelijk hulp te bieden.

Groot probleem

Het probleem energiearmoede is groter dan algemeen wordt aangenomen, het is niet alleen door gemeentebeleid op te lossen. Dat is het standpunt van Alifa-programmaregisseur Django Leutscher. Hij betoogt dat de gesprekken op het vlak van de landelijke politiek en op bestuurlijk niveau gevoerd moeten worden.

“Met de beloofde compensatie ga je het gat niet dichten, de gemeente heeft het geld niet om dit op te kunnen lossen. Wat kun je in natura dan nog doen? Via de voedselbank verzorgen we voedsel, via de kledingbank kleding en dan houdt het ook snel op, ik vraag mij af of de gemeente hier verder nog iets in kan betekenen.”

Verwarming uit

Bertus Siemerink, Netwerkcoach bij de welzijnsorganisatie Sven, weet uit eigen ervaring te berichten dat de op dit moment hoogoplopende energiekosten ernstige gevolgen hebben op het alledaagse leven van mensen.

“Ik heb het meegemaakt dat ik bij een mevrouw thuis op bezoek was die de verwarming had uitgezet. Dan zit je daar een uur en je merkt gewoon dat je koude handen hebt. Of je houdt zelf je jas aan. De mensen gaan eerst zelf naar directe oplossingen zoeken door bijvoorbeeld de verwarming dicht te draaien en de jas aan te houden. Dat is een trieste zaak.”

Slechte isolatie

Siemerink pleit voor een structurele oplossing van de problematiek, bijvoorbeeld in vorm van compensatiemaatregelen op lange termijn. Daarnaast benadrukt hij het belang van goede energiezuinige woningen: betere isolatie en zuinige verwarmingstoestellen.

“De woningen zijn slecht geïsoleerd. Dat is wel echt een punt van aandacht, daar moet iets aan gebeuren. Ik ben bij veel mensen langs geweest en het tocht daar aan alle kanten. De mensen hebben vaak alleen maar enkel glas en de woningen zijn niet goed geïsoleerd. Dat is ook wat ik doorgeef aan de woningbouwcorporaties. Isolatie en energiezuinige woningen, dat draagt ertoe bij dat mensen minder moeten betalen.”

Meldpunt energiearmoede

Op initiatief van de lokale politiek werd er begin dit jaar een meldpunt voor energiearmoede opgericht. Mensen kunnen zich daar digitaal of fysiek melden, vanaf hier worden zij geholpen. Zij kunnen begeleiding krijgen door energie- en bespaarcoaches.

Hulpbehoevenden kunnen worden doorverwezen naar de reguliere hulpverleningstrajecten, zoals de gemeentelijke organisatie ‘Rondkomen met je inkomen’, de thuisadministratie van Alifa of Humanitas. Ook beschikt Alifa over een formulierenpunt waar aanvragen kunnen worden ingediend voor bijvoorbeeld de voedsel- en kledingbank.

Voedselbank

Door Siemerink van Sven wordt de voedselbank ook als mogelijke overgangsoplossing genoemd. “Voor mensen met een kleine beurs, mensen met wie wij hier heel erg veel mee te maken hebben, is zo´n hoge energierekening moeilijk te betalen. Dan kun je zeggen dat je dat liever niet wilt, maar als je op die manier gecompenseerd kunt worden en minder geld moet uitgeven aan boodschappen, dan is dat op korte termijn wel een verlichting van de problematiek.

Voorschot

Leutscher ziet op lange termijn weinig oplossingen voor de problematiek. “Als je de vaste lasten van mensen met 2000 euro per jaar verhoogt, en die mensen moeten bij wijze van vijf tientjes per week rondkomen, dan kunnen we hoog of laag springen, maar dat probleem lossen we in zijn geheel niet op. We kunnen kijken of we bij mensen een of enkele tientjes bij elkaar kunnen schrapen, als we hele wilde dingen doen misschien iets meer dan dat.”

Het is volgens Leutscher belangrijk om mensen voor te blijven lichten over hoe ze de vaste lasten kunnen betalen. Gevaarlijk is altijd het begin van het jaar, wanneer het voorschot voor de energierekening wordt berekend.

“Mensen kunnen dan snel aan een kortetermijnoplossing denken, door hun voorschotbedrag laag te houden, tegen het eind van het jaar kom je dan al snel in een schuldsaneringstraject terecht. Dat willen we natuurlijk voorkomen. We adviseren mensen om het bedrag niet te verlagen, want dan kom je later in de penarie. Maar het ding is wel, dat als ze nu niet het bedrag verlagen dan komen ze meteen in de problemen. Voor ons is het ook een beetje een vastlopende cirkel, we blijven afhankelijk van overheden.”

Schuldenproject

Een derde hulpverlenende partij in de kwestie rondom Energiearmoede is het Leger des Heils, die ook in Enschede actief is. In het kader van diverse schuldenprojecten komt ook steeds vaker de bewuste problematiek van hoogoplopende energiekosten naar voren.

De bevindingen van vrijwilligster Ria de Bruin zijn vergelijkbaar met de eerdergenoemde ervaringen. “Deze week sprak ik iemand die 400 euro in een keer moest afrekenen. Dat is een gigantisch bedrag voor mensen, zeker als jij maar net rond kunt komen.”

Over een mogelijke financiële compensatie door de gemeente of het Rijk was gedurende lange tijd veel onduidelijkheid, er werd eerst 200 euro extra toegezegd aan minima, dit bedrag is inmiddels gestegen naar 800 euro. De tegemoetkoming zal gelden voor mensen op of net boven het sociale minimum.

Compensatie

Leutscher uit zijn zorgen over de beloofde compensatie, hij is bang dat dit bewuste bedrag op verkeerde manier wordt gebruikt. “We geven mensen 800 euro, die keren we in een keer uit. Het ding is: dit zijn mensen die in stressstand staan, die 800 euro geven ze hoogstwaarschijnlijk meteen uit.”

Een standpunt, dat wordt gedeeld door De Bruin. Zij pleit ervoor om het geld direct door te sluizen naar de energieleverancier. “Aan het eind van het jaar is dat geld al lang weg, het geld moet meteen naar de energiemaatschappijen, dan is het een oplossing.”

Naast het financiële aspect benadrukt De Bruin de mentale impact die de hoogoplopende energielasten op mensen kunnen hebben. “Mensen krijgen een geestelijke knal. Zij weten zich geen raad meer en vrezen ervoor om afgesloten te worden als zij dit bedrag niet kunnen betalen. Er gebeuren dan soms gekke dingen zoals naar medicijnen grijpen, dat moet je niet willen.”

Afbetalingsregeling

Het Leger des Heils gaat, zegt De Bruin, zelf in gesprek met de energieleveranciers, om tot een mogelijke oplossing te komen en hulp aan gedupeerden te bieden. “Als je echt in de problemen zit en het niet kunt betalen, dan leggen we contact met de energiebedrijven en kijken wij hoe wij het samen op kunnen lossen. Een afbetalingsregeling is vaak de beste oplossing. Het is geen kwijtschelding, het gaat om afbetalen. En soms is men er wel een jaar mee bezig, maar dat mag. Dat staat zwart op wit. Dat is het beste dat we aan kunnen bieden.”

Er zijn dus wel degelijk compromissen met energieleveranciers te sluiten. “Het gaat altijd moeizaam, maar het lukt wel! Wij staan garant dat er elke maand wordt betaald.”

Uit de praktijk blijkt volgens De Bruin dat deze aanpak vaak tot het gewenste resultaat leidt. “Er zijn absoluut gevallen van een aanzienlijke verlichting van de problematiek. Je kunt zien dat mensen dan gewoon even kunnen ademhalen en die last van de hoge kosten kwijt zijn.”