‘Rondkomen met je inkomen’, daar gaat het om volgens programmaregisseur Django Leutscher van welzijnsorganisatie Alifa in Enschede. “Wat mij betreft mag je het woord energie weglaten, want daarmee hang je er een label aan, net als met verzamelarmoede of menstruatiearmoede. Het is allemaal gewoon pure armoede”, volgens Leutscher. Per 3 januari heeft Alifa een loket voor (energie)armoede. Of zich al mensen hebben gemeld is vanwege vakantie nog niet duidelijk.
Medio november werd in de gemeenteraad door de PVV een motie ingediend om een meldpunt in te schakelen voor mensen die financieel in de problemen komen door de stijgende energieprijzen, met name ingegeven door de explosief oplopende gasprijs. Per 3 januari heeft mede naar aanleiding daarvan Alifa een loket geopend waar mensen die financieel in de problemen komen zich kunnen melden. “Maar eigenlijk waren we daar altijd al mee bezig”, zegt Leutscher.
“We hadden al een meldpunt voor energietransitie, een energieloket met budgetadviseur teams en bespaarcoaches ter ondersteuning van inwoners met huishoudelijke financiële problemen. Deze komen bij de mensen thuis om maatwerk te leveren en te kijken of ze bijvoorbeeld terecht kunnen bij de kleding- of voedselbank. We kijken of ze hun toeslagen op peil hebben en of ze niet te veel uitgeven aan abonnementen. Vaak constateren we inderdaad dat de energiekosten veel te hoog zijn. Dan ontdekken we bijvoorbeeld het gebruik van oude lampen die we meteen kunnen vervangen door ledlampen", aldus de programmaregisseur.
Het is daarom dat Leutscher liever niet praat over energiearmoede. Armoede is volgens hem vaak een combinatie van factoren. “Je hangt er een label aan en dat doen wij liever niet. Zoals met verzamelarmoede, waarbij de mensen besparen op het aanbieden van afval. Ze betalen liever niet de zeven euro voor een afvalcontainer en bewaren hun afval soms letterlijk in huis.”
Bij menstruatiearmoede hebben mensen niet altijd voldoende middelen voor een veilige en comfortabele menstruatie. Een op de tien vrouwen heeft soms geen geld voor maandverband. “We zien mensen die letterlijk de verwarming niet aan hebben om geld te besparen”, aldus Leutscher.
In Nederland leven ruim een half miljoen Nederlandse huishoudens in energiearmoede. Ze hebben een laag inkomen, hoge energiekosten en wonen vaak in een huis dat niet goed geïsoleerd is. In Enschede zijn een op de tien huishoudens energiearm, 10,3 procent. De stad staat daarmee vierde op de lijst van landelijke steden met de hoogste energiearmoede.
Wel is het zo dat Twentse gemeenten vorig jaar massaal gratis energiebesparende producten weggaven. Zo kon je in Enschede voor zeventig euro gratis shoppen om je huis te verduurzamen. Een van de grootste problemen blijkt bovendien niet bij de huiseigenaren te zitten, maar bij de woningcorporaties. Liefst 75 procent van de mensen in energiearmoede woont in een huis van de corporatie.
In oktober vorig jaar stelde het kabinet 150 miljoen euro beschikbaar voor gemeenten om energiearmoede aan te pakken. “Met dit plan kunnen gemeenten hulpbieden aan die huishoudens die extra getroffen zijn door de hoge energieprijzen. Hiermee kunnen zij direct stappen zetten om in hun huis energie te sparen en daarmee hun energierekening te verlagen", aldus minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren.
Voorbeelden van energiebesparende producten zijn bijvoorbeeld energieboxen met tocht strips, radiatorfolie en ledlampen. Ook het geven van energieadvies door energieteams aan gezinnen is een mogelijkheid. Op Prinsjesdag maakte het kabinet bovendien bekend 514 miljoen euro ter beschikking te stellen voor een meer grootschalige aanpak, zoals vloer-, dak- en gevelisolatie, naast 288 miljoen euro voor de aanschaf van meer hybride warmtepompen om het gasverbruik te verminderen.
Ook de provincie nam haar verantwoordelijkheid voor energiebesparing en verduurzaming als gevolg van de stijgende energieprijzen. De provincie biedt een actiepakket energieweerbaarheid om bewoners, bedrijven en instellingen deze winter te steunen van in totaal 1.75 miljoen euro. Zij hoopt daarmee gezinnen te stimuleren huishoudelijke apparatuur te verduurzamen door bijvoorbeeld gasfornuizen te vervangen door elektrische kookplaten (inductie). Horecabedrijven kunnen subsidie krijgen voor de aanschaf van elektrische warmtekussens die de terraswarmers op aardgas kunnen vervangen.