Schillenboer anno 2021: 'Goed fietsnetwerk maakt Hengelo ideaal voor de Voedselfiets'
De coronacrisis heeft er de afgelopen twee jaar voor gezorgd dat de gemiddelde Nederlander veel meer afval weggooide. Er belandde met name meer gft-afval bij het vuil: per Nederlander 6 kilogram meer ten opzichte van 2019, blijkt uit cijfers van het CBS. We snoeiden meer in onze tuin en aten meer thuis dan buiten de deur. Axel, student journalistiek aan Hogeschool Windesheim (zie kader), sprak over het onderwerp met Auke Doornbosch, projectleider circulaire economie bij de gemeente Hengelo.
Omgekeerd inzamelen
Auke Doornbosch: “Om ervoor te zorgen dat afval goed gescheiden wordt, kun je verschillende faciliteiten aanbieden. Dan blijft uiteindelijk alleen het restafval over. Dat gaat momenteel om 50 tot 100 kilo per persoon op jaarbasis.” Steeds meer gemeentes kiezen ervoor om een tarief te rekenen voor het recyclen van restafval. Dit zou moeten leiden tot een betere afvalscheiding. Maar dit werkt dumpingen in de hand. Mensen moeten dan namelijk betalen voor elke storting die ze doen. Dat systeem kent Hengelo sinds 2018: het omgekeerd inzamelen.
Voedselfiets
Hengelo lijkt daar nu een oplossing voor gevonden te hebben met de zogeheten ‘voedselfiets’. Doornbosch: “In Nederland worden er regelmatig verschillende proeven gedaan voor het inzamelen van etensresten, maar veel daarvan zijn mislukt. Er werd veel afval aangetroffen in de inzamelbakken dat er niet in thuis hoorde”, vertelt Doornbosch. “In Hengelo rijdt er sinds een aantal jaar met succes een voedselfiets door de stad, die mensen die in flats en appartementencomplexen wonen van hun gft-afval afhelpt. Het is hetzelfde principe als de schillenboer, die vroeger het afval langs de deuren op kwam halen.”
'Ik teken voor 80!'
Een groep van vijf studenten Journalistiek is momenteel in de Hengelose wijk De Nijverheid op onderzoek uit. Wat speelt er in de wijk? Wat gaat er goed en waar lopen bewoners tegenaan? Voor het project ‘Ik teken voor 80!’ maken zij producties voor 1Twente over deze wijk in Hengelo in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Met de naam 'Ik teken voor 80' sprak 1Twente Enschede bij de vorige verkiezingen de ambitie uit om 80% van de Enschedeërs naar de stembus te krijgen.
De Klokstee
Ook bij woonzorgcomplex De Klokstee in De Nijverheid wordt er al een aantal jaar frequent afval opgehaald. Hier zijn de meeste bewoners heel blij mee. “Het is voor ons helemaal gratis en er wordt iets goeds mee gedaan”, aldus een bewoonster, die zojuist haar emmertje met afvalresten heeft geleegd. De mensen in hoogbouwwoningen verzamelen hun etensresten in een speciaal emmertje en kunnen dit op drie momenten in de week legen bij de voedselfiets. Het is belangrijk om dit frequent in te zamelen, omdat de resten nog vers moeten zijn en niet moeten rotten; anders kan er geen compost van gemaakt worden.
Rocket Composter
De bakfietsbestuurder brengt de etensresten naar de SWB Groentuin aan het Bartelinkslaantje, waar een grote machine, de Rocket Composter, ze vermaalt. Na een week komt het als compost uit de machine. Na drie à vier weken rijpen wordt dit vervolgens gebruikt in de Groentuin, maar ook in de gemeentelijke plantsoenen en in de biologische moestuin om de bodem te verbeteren. Circulairder wordt het niet.
Goed fietsnetwerk
Doornbosch legt uit waarom dit juist in Hengelo zo goed werkt: “In onze stad hebben we een goed fietsnetwerk. Je bent in Hengelo sneller door de stad heen met de fiets dan met de auto. We halen het GFT-afval ook niet op met de auto, omdat je daar een rijbewijs voor moet hebben en omdat het veel benzine kost. Met een elektrische bakfiets, die hooguit een keer per dag opgeladen moet worden, kan iemand van 16 dit bij wijze van spreken al doen.”
‘Kritiek niet terecht’
Sommige Hengeloërs vinden dat er te veel geld naar de voedselfiets gaat in vergelijking met de opbrengst. Doornbosch vindt die kritiek niet terecht: “Deze kritiek is financieel gezien niet goed onderbouwd. Iedereen vindt de kosten voor de afvalverwerking hoog, maar als ik dan vraag hoeveel afvalkosten iemand heeft, kan hij of zij dat vaak niet zeggen. In Hengelo is dat op jaarbasis rond de 250 euro, terwijl dat bedrag in andere steden vaak boven de 300 euro ligt. Het is juist een win-win situatie. Eén ding is wel zeker hier in Hengelo: men heeft minder afval, dus men is minder milieubelastend bezig dan in andere steden. En men betaalt ook nog eens een keer aanzienlijk minder.”
Geschikt voor heel Nederland?
Kunnen de vrachtwagens die het gft-afval inzamelen in de rest van Nederland in de toekomst ook vervangen worden door soortgelijke bakfietsen? Doornbosch is er optimistisch over: “Als je alles heel goed scheidt, komen er steeds meer stromen van afval in aantallen, maar per stroming neemt de hoeveelheid afval af. Op die manier is het dus mogelijk om in de toekomst met bakfietsen langs de deuren te gaan, want voor die kleine hoeveelheden is er dan geen hele grote vrachtwagen meer nodig. Je hebt ook een veel groter arbeidersaanbod, want je hoeft geen vrachtwagenrijbewijs te hebben.” Doornbosch gaat verder: “Ik denk dat we hetzelfde fenomeen ook gaan zien met de bezorgdiensten. Hoeveel busjes zie je wel niet door de straat rijden? Hier in Hengelo hebben we al een bedrijf dat pakketjes bezorgt op de fiets. Ik denk dat het straks afgelopen is met de vrachtauto in de woonwijk.”
Hengelo ten opzichte van Nederland
In grote, dichtbevolkte steden wordt het afval over het algemeen minder goed gescheiden dan in kleinere steden of dorpen, aldus onderzoek van het CBS uit 2020. Dit heeft grotendeels te maken met de grote hoeveelheid hoogbouwwoningen in stedelijke gebieden. Daar is bijvoorbeeld niet voldoende ruimte om containers te plaatsen. In Hengelo is daarvoor de voedselfiets uitgevonden. Buiten hoogbouwwoningen om doet Hengelo het ook goed als het gaat om het scheiden van restafval. De Twentse stad zit al royaal onder de landelijke doelstelling van maximaal 100 kilo restafval per inwoner, blijkt uit onderzoek van onafhankelijk onderzoeksbureau KplusV.
Gemakkelijk
Maar het kan nog beter, weet ook Doornbosch: “Als we sorteeranalyses bekijken zien we dat er nog steeds textiel, papier en glas in het restafval te vinden is. Het is er dus nog niet helemaal uit. Ik denk ook niet dat dat 100% gaat gebeuren, ook niet in de toekomst. Mensen willen snel van hun afval af, omdat het voor hen geen waarde meer heeft. Bij iedereen schuilt weleens het gemak om iets maar gewoon bij het restafval te gooien. Maar je kunt deze mensen wel proberen te stimuleren. Dat zie je in elke stad. In de ene stad meer dan de andere. Als Rotterdam of Dordrecht er een zooitje van maakt, dan vind ik dat jammer, want juist grote steden moeten het goede voorbeeld moeten geven. Met als einddoel: zo min mogelijk restafval.”
