Hoe en wanneer is De Nijverheid aardgasvrij? Wat weten we al en wat nog niet?

Proeftuin Programma Aardgasvrije Wijken

Op 28 juni 2019 presenteerde het kabinet het nationale Klimaatakkoord. Hierin staat hoe Nederland de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 gaat halen. Eén van de afspraken uit het akkoord is dat in 2030 1,5 miljoen huizen in Nederland aardgasvrij moeten zijn en in 2050 zelfs alle huizen. Om dit te bereiken werd het Programma Aardgasvrij Wijken op poten gezet. De Nijverheid is een van de 50 proeftuinen in dit programma. In 2018 al diende Hengelo een aanvraag in om deel te nemen. Hengelo zat in de eerste selectie van in totaal 27 gemeenten. Later kwamen daar nog eens 23 gemeenten bij. Enschede deed een aanvraag voor Twekkelerveld, maar viel buiten de boot.

'Mooie doorsnee van Hengelo'

De gemeente wil meedoen aan dit project om “een forse subsidie te ontvangen om van het gas af te gaan en om ervaring op te doen voor het aardgasvrij maken van een wijk”, aldus de woordvoerder van de gemeente. “De Nijverheid is een ingewikkelde wijk en een mooie doorsnee van de Hengelose samenleving. In de wijk vind je veel huurwoningen, maar ook koopwoningen en het inkomen van de inwoners loopt sterk uiteen.”

Door te kiezen voor De Nijverheid heeft de gemeente het zichzelf niet makkelijk gemaakt. Woningeigenaren hoeven namelijk nog niet verplicht van het aardgas af, aangezien pas in 2050 alle huizen aardgasvrij moeten zijn. Als huurder kun je niet zelf bepalen of jouw woning aardgasvrij gemaakt moet worden of niet, aangezien het huis eigendom is van de woningcorporatie.

Brandbrief

De gemeente Hengelo vindt het belangrijk dat het project haalbaar en betaalbaar is en dat het aardgasvrij maken van de wijk woonlastenneutraal moet zijn. Oftewel, de bewoners van de wijk mogen het niet merken in de portemonnee. Juist dat is een heikel punt, want de subsidie die de gemeente kreeg vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken (4,25 miljoen euro) is daarvoor niet genoeg. In oktober stuurde de gemeente een brandbrief naar demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dat er meer geld nodig is. De gemeenteraad wil namelijk pas maatregelen treffen als de woonlastenneutraliteit gewaarborgd is en er voldoende compensatie komt voor de gemeentelijke kosten.

Warmtenet

Er zijn een hoop innovatieve ideeën om van het aardgas af te gaan. Bij al deze oplossingen is goede isolatie van het huis een vereiste. In veel steden wordt er gekozen voor de aanleg of uitbreiding van een warmtenet. Bij een warmtenet ligt er een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt. Dit water is afkomstig van een warmtebron in de buurt, meestal een fabriek die veel restwarmte produceert. Het warme water moet, voordat het naar de woningen wordt getransporteerd, vaak nog wel worden opgewarmd tot een bepaalde temperatuur; hiervoor wordt nog vaak aardgas gebruikt.

Proeftuin Benedenbuurt

Wanka Lelieveld woont in de Benedenbuurt in Wageningen. De Benedenbuurt is net als De Nijverheid een proeftuin, die van het gas af gaat. Samen met twee medebewoners in de buurt richtte hij de Stichting Benedenbuurt op, waar initiatieven en activiteiten van bewoners worden ondersteund en gestimuleerd.

De Benedenbuurt is een wijk met jarenvijftigwoningen, die grotendeels eigendom zijn van een woningcorporatie. Voor aanvang van het project waren de woningen al gerenoveerd met goede isolatie, nieuwe daken en nieuwe kozijnen. De stichting heeft adviesbureaus laten rekenen aan alle mogelijke opties en uiteindelijk kwam het warmtenet er als beste optie uit. “We hebben met alle bewoners een coöperatie opgericht die eigenaar is van het warmtenet. Op die manier heb je als bewoners invloed op wat er gebeurt met het warmtenet. We hebben bijvoorbeeld afgesproken dat er nooit meer in rekening gebracht wordt dan je gebruikt. Alles wat in het begin te veel in rekening is gebracht, wordt evenredig over de bewoners weer teruggegeven.”

Hybride warmtepomp

Het Bewonersoverleg De Nijverheid (BON) wil liever níet over op een warmtenet en pleit voor systeem met hybride warmtepompen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een cv-ketel in combinatie met een luchtwarmtepomp. Een luchtwarmtepomp bestaat uit een deel buiten en een deel binnen. Het deel buiten onttrekt warmte uit de lucht en geeft de warmte vervolgens via de lucht binnen weer af. Het hybride warmtenet is volgens het BON een goedkopere oplossing dan het aanleggen van een warmtenet. Het heeft echter een groot nadeel: er moet namelijk twee keer geïnvesteerd worden, want in 2050 moet de aardgasgestookte cv-ketel verdwenen zijn. In de tussentijd moet men dus overstappen van hybride naar all electric.

Waterstof

Waterstof is een ander alternatief waar een deel van de bewoners van De Nijverheid meer te weten over wil komen. Waterstof heeft als grote nadeel dat het op dit moment nog niet ver genoeg ontwikkeld is om als rendabele energiebron gebruikt te worden. Waterstof moet namelijk eerst gemaakt worden, voordat je er energie uit kunt halen. Stel: je hebt 1 kilowattuur energie. Hier maak je dan waterstof van en uit dat waterstof haal je slechts 0,2 kilowattuur energie. “Dat is een verlies van tachtig procent. Waterstof is dus een energiedrager, in plaats van een energiebron”, zegt Wanka Lelieveld.

Warmteplan

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de gemeente Hengelo voor het einde van dit jaar een warmteplan opgesteld moest hebben. In dit plan staat welke energiebron het aardgas gaat vervangen. “Voor welke energiebron de gemeente gaat kiezen, is nu nog niet duidelijk. Dat is onder meer afhankelijk van het antwoord van het Rijk op de brandbrief”, stelt de woordvoerder.

De provincie Overijssel maakte op 17 november wel bekend dat ze geld beschikbaar stelt om gemeenten te helpen huishoudens energieweerbaar te maken. Dit staat echter los van de brandbrief aan het Rijk. Het zal dus op z’n vroegst 2022 worden voor de gemeente besluit welk energiebron de vervanger van aardgas wordt.