Coalitieleider over beladen debat menselijke maat in Enschede: 'Er is best wel wat gebeurd in de afgelopen jaren'
In een beladen en emotioneel debat is vanavond in de Enschedese gemeenteraad gesproken over het rapport ‘Menselijke maat’. In dat rapport wordt geconcludeerd dat Enschede lang te streng sociaal beleid heeft gevoerd en worden aanbevelingen gedaan om in toekomstig beleid meer rekening te houden met persoonlijke omstandigheden van mensen die afhankelijk zijn van een uitkering.
Het debat begon met een zevental insprekers, die allen in beladen bewoordingen de effecten van het gevoerde beleid op inwoners schetsten. Daarbij vielen harde en grote woorden. Samengevat: het strenge beleid heeft veel leed berokkend en dat lijkt nog altijd onvoldoende door te dringen tot burgemeester en wethouders en een groot deel van de gemeenteraad. De emoties zitten hoog, excuses worden gemist.
Worstelen met inhoud, excuses en vervolg
Raadsleden worstelen met zowel de inhoud van het rapport als wat daarmee te doen. Partijen als de VVD, D66 en de ChristenUnie kijken graag naar de toekomst en pleiten voor gezamenlijkheid in de besluitvorming. Zij stellen de vraag hoe verder te gaan met de aanbevelingen uit het rapport van de onderzoekscommissie en vinden het merkbaar lastig om afstand te nemen van het gevoerde strenge beleid.
De ChristenUnie stelde bijvoorbeeld dat Enschede heel streng is geweest, maar niet buiten de lijntjes heeft gekleurd. BBE-fractievoorzitter Marc Teutelink wees op de context van destijds, waarin Enschede feitelijk onder curatele stond van het Rijk. “We hadden niet zoveel keuze, langzamerhand pas. Maar het was te scherp hier en daar, ook dat realiseer ik me.”
Vic van Dijk (D66) wil lering trekken. “Hoe je het in de toekomst kunt doen, kun je leren aan de hand van casussen uit het verleden.” Hij plaatste daar wel een kanttekening bij: “We moeten wel kijken wat we kunnen doen voor mensen die daar nu nog gevolgen van ondervinden.”
Andere partijen - Enschede Anders, maar ook GroenLinks, de PVV en de SP - missen erkenning voor wat er is misgegaan. Toekomst kan niet zonder het verleden op een nette manier af te sluiten, stellen zij. Daar hoort ook een signaal naar de samenleving en naar gedupeerden bij.
Verschillende partijen vinden dat er daarbij ook excuses moeten komen voor waarschuwingsbrieven en aangiften aan het adres van belangenbehartigers als Jan Veldhuizen van het Diaconaal Platform en Sociaal Hart-voorzitter René Beunders.
De tussenpositie van de PvdA
Het is vooral de PvdA die dat worstelen ook met zoveel woorden benoemt. “Ik worstel met de keuzes die we in het verleden hebben gemaakt”, stelde woordvoerder Rienke Hofman-Bijlstra. “Daar hebben we inwoners niet mee op weg geholpen.” Bijlstra zegt ook te worstelen met hoe recht te doen aan de conclusies van het rapport. De PvdA stelt dat het begin er is en dat het nu verder moet.
Die worsteling is niet zo vreemd. De PvdA bekleedt een tussenpositie in deze kwestie. In het verleden, toen de opmaat naar het strenge beleid werd gemaakt, maakte de partij geen deel uit van de coalitie en stemde veelal tegen aangekondigde maatregelen. In de afgelopen periode maakte de PvdA wel deel uit van de coalitie; sterker: zittend wethouder Arjan Kampman heeft verandering van de uitvoering van sociale wetten tot zijn speerpunt gemaakt.
De conclusies uit het rapport ‘Menselijke maat’ dat Enschede strenger is dan hoeft en dat de menselijke maat uit het oog is verloren, raken daarmee ook het tot nu toe door hem gevoerde beleid.
Kritiek op brief van het college
Veel partijen vallen over de brief die het college dit weekend aan de raad stuurde. Een aantal partijen mist zelfreflectie, vooral omdat het college de keuzes van destijds ‘begrijpelijk’ en ‘soms noodzakelijk’ noemt en daarmee het strenge beleid lijkt te vergoelijken. Ook wordt een inhoudelijke reactie gemist. In dat eerste klinkt de pijn van het gevoerde beleid door en - dat vooral - het gebrek aan een excuus.
Margriet Visser van Enschede Anders maakte een statement en verscheurde de brief tijdens de vergadering. Om daarna toch ook vooruit te kijken en de oproep om gezamenlijk de stappen te zetten die nodig zijn voor een menselijker beleid te ondersteunen.
VVD-woordvoerder Rachel Denneboom zei helemaal nog geen reactie van het college te willen. Wat haar betreft is het aan de raad om nieuwe kaders te stellen op basis van de aanbevelingen uit het rapport.
Brede steun voor rapport en aanbevelingen
Kritiek op die aanbevelingen van de commissie, is er niet. De voltallige raad wil over die aanbevelingen in gesprek en ziet aanknopingspunten om het sociaal beleid menselijker te maken. In het gesprek over de uitwerking van die aanbevelingen is dan ook ruimte voor aanvullende ideeën, zo klinkt het.
Samen oplossen
Wat ook - verpakt in heel verschillende bewoordingen - doorklinkt is dat alle partijen van mening zijn dat het vervolg alleen een gezamenlijk proces kan zijn. Een proces waarin de raad de regie heeft en houdt. Het vervolg - dat is dat inhoudelijke gesprek over die aanbevelingen - moet op korte termijn plaatsvinden. Idee: voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar moet er een stevig fundament liggen waarop een nieuwe raad voort kan bouwen.
Over hoe dat dan moet gaan gebeuren - in beslotenheid of met een externe begeleider bijvoorbeeld - is nog geen besluit genomen. De griffie, die de gemeenteraad ondersteunt en alle standpunten en ideeën heeft vastgelegd, is gevraagd daarin met een voorstel te komen. Er is wel overeenstemming over waar dat gesprek moet plaatsvinden: in deze raadscommissie, die gaat over sociale beleid en de uitvoering van sociale wetten.
