Theater over Artemisia: ‘Stukjes biografie van haar en ons eigen verhaal’
Het zal weinigen zijn ontgaan: Rijksmuseum Twenthe exposeert Artemisia. Theatermaakster Verle Wijering maakte een voorstelling, geënt op twee werken van de vrouwelijke schilder uit de tijd van de Barok. Net als de schilderijen vertelt het stuk een verhaal van vrouwen die macht die hen is ontnomen terugpakken.
Artemisia Gentileschi (Italië, 1593-1652) was - en is - een fenomeen. Grote vrouwelijke schilders uit de 16e en 17e eeuw, ze zijn nauwelijks te vinden. Dat alleen al maakt haar uniek. Maar meer nog is de thematiek in haar werk die tot de verbeelding spreekt. Haar schilderijen zijn even kwetsbaar als gewelddadig. Daarmee reflecteren ze haar eigen leven. En dat is wat Wijering, met haar jonge speelsters, ook opzocht.
Niet activistisch
“Hoe trek ik haar verhaal naar mijn eigen verhaal, naar ons verhaal”, vertelt Wijering tijdens de opnames van de laatste repetitie in het Twentse Rijksmuseum. Dat is een opgave: het slaat een brug die ruim drie-en-een-halve eeuw omspant. Activistisch is het stuk niet. “Dat vond ik niet zo interessant.” Artemisia - het theaterstuk - is een vertelling geworden. “Een reflectie van hoe de speelsters en ik de dingen in deze tijd ervaren.”
Tragiek en kracht
Maar hoe dan ook: Artemisia’s verhaal, en daarmee haar leven, is een epos van vrouwelijke tragiek en kracht. De Maakers - onderdeel van de Enschedese Theatermakerij - gebruikten twee autobiografische werken die in het museum hangen om dat verhaal aan op te hangen.
Het ene is ‘Susanna en de ouderlingen’, waarop een vrouw te zien is die door twee mannen wordt begluurd. Het is de prelude voor verkrachting. Wijering: “Die twee mannen zeiden haar seks met hen te hebben, anders zouden zij rondbazuinen dat zij seks met iemand anders had gehad.”
Opmerkelijk is dat Artemisia - de echte - deze mannen voor het gerecht heeft gedaagd. Onbegonnen werk, zou je denken. Zeker in die tijd. Maar ze won. Consequenties voor de heren in kwestie had dat niet, maar toch.
Afgehakt hoofd
Het tweede werk is tamelijk gruwelijk en gebaseerd op de werkelijkheid in het hoofd van de vrouwelijke schilder. ‘Judith en Holofernus’ beeldt een vrouw af die een man het hoofd afhakt. Of heeft gehakt, al naar gelang de versie van het schilderij, waar Artemisia er een heel aantal maakte. “Dat is taking the power back”, duidt Wijering.
Artemisia ging afgelopen zaterdag tijdens de Museumnacht in première. Het stuk wordt nog diverse keren opgevoerd, tot het einde van de expositie rond het werk van Artemisia op 23 januari van volgend jaar.
Gerelateerd
