UT-onderzoeker heeft stevige kritiek op 'opvallend positieve' RIVM-rapporten over windenergie

RIVM: slechts twee keer verband

In het ambtenarenvakblad Binnenlands Bestuur wijst het RIVM de kritiek van Van Hoof van de hand. Slechts in twee gevallen zouden bij rapporten die zijn gemaakt in opdracht van de Zwitserse overheid professoren zijn betrokken die respectievelijk werken als adviseur voor de windindustrie en een Zweeds Energie Agentschap.

Van Hoof stelt dat het RIVM er niet in slaagt om de zweem van beïnvloeding in rapporten over windenergie weg te nemen. In het onderzoek valt hem de 'opvallend positieve toon' op in publicaties over gezondheidsschade van windturbines.

'Zonder disclaimer overgenomen'

Het is volgens Van Hoof niet zo dat het RIVM zich onbewust om de tuin heeft laten leiden door de windindustrie. "Verwijzingen naar de windindustrie in rapporten zijn zonder disclaimer overgenomen", zegt hij tegen RTV Oost. Bij één artikel van de windenergiesector was de samenvatting woordelijk in een RIVM-rapport overgenomen, maar het zinnetje erbij over de sponsoring door de energie-industrie was weggelaten. Dat vind ik dubieus. Daar kiest het RIVM dus kennelijk bewust voor."

Misleidend voor lokale overheden

De onderzoeker van de Universiteit Twente vindt de rapporten over windenergie misleidend voor lokale overheden die besluiten moeten nemen over locaties die geschikt zijn voor plaatsing van windmolens. "En dat is voor deze regio relevant en actueel. Enschede, Rijssen-Holten en andere gemeenten in Overijssel die op dit moment beleid maken voor windenergie, baseren zich op rapporten die zijn beïnvloed door belangen van de energiesector. Er zou op zijn minst een wettelijke scheiding moeten komen in het krachtenveld tussen de belangen van de energiesector en de onafhankelijke onderzoeken. Het is nu één grote black box."

Van Hoof verwijst naar de alcoholindustrie, tabaksindustrie en voedingsmiddelenindustrie (suikers) die aan verbodsregels zijn gebonden waar het gaat om publicaties en lobby. Het belang van de volksgezondheid staat hierbij voorop. Van Hoof, die zich in het verleden onderscheidde met onderzoek naar alcoholbeleid, kreeg recent interesse in het krachtenveld rondom windturbines.

Zorgen over gezondheidsschade

"Een groeiende groep Nederlandse artsen maakt zich ernstig zorgen over de gezondheidsschade van windturbines op het land en daar vond ik bij het RIVM niets van terug. Ik ben me daar ongevraagd eens in gaan verdiepen."

Hij ontdekte dat er geen spelregels waren voor het omgaan met commerciële belangen bij het citeren van artikelen en opstellen van rapporten over windturbines. Dat leidt tot een belangenverstrengeling die in RIVM-rapportages zou moeten worden benoemd.

Spelregels ontbreken

In de alcoholwereld bestaan daar strenge spelregels voor, weet Van Hoof uit eigen ervaring. "Het is uitgesloten dat drankproducenten en gezondheidsinstituten met elkaar samenwerken. Dat zijn gescheiden werelden. Daar zijn discussies over belangenverstrengeling eerder uitgebreid aan de orde geweest. Ik was verbaasd dat het RIVM daar in twee windenergie-rapporten niks mee deed. De door windindustrie beïnvloede artikelen hebben in de RIVM-rapporten precies dezelfde status als onderzoek door onafhankelijke wetenschappers."

Een andere kwestie vindt Van Hoof nog kwalijker. Het is gebruikelijk dat concept-rapporten van wetenschappers voor een expertise worden voorgelegd aan reviewers. Die gaan er nog eens kritisch doorheen en geven suggesties voor aanpassingen. Twee reviews kwamen regelrecht van mensen die werken in of banden hebben met de energie-industrie, zo ontdekte hij. Een gevalletje van 'Wij van WC-eend adviseren WC-eend."

Feedback

"Stel ik doe als overheid wetenschappelijk onderzoek naar alcoholmarketing en geef het conceptrapport eerst aan Bacardi voor een inhoudelijke feedback. Dat kan niet", aldus een verbaasde Van Hoof. "Als ik onderzoeksleider was in een onafhankelijk onderzoek, zou het naar mijn opvatting onbestaanbaar zijn om reviewers te vragen die de schijn van partijdigheid oproepen of zelfs aantoonbare belangen hebben."

Aan de grote klok hangen

Waarom het RIVM er niet voor kiest om bevindingen van experts die banden hebben met de energie-industrie buiten onafhankelijke onderzoeken naar windturbines te houden is Van Hoof niet duidelijk. Maar de UT onderzoeker hangt het in zijn feitenonderzoek naar literatuur over windenergie wél aan de grote klok.

"Ik vind namelijk dat regionale bestuurders zich moeten realiseren dat in steeds meer ons omringende landen wetgeving van kracht wordt dat windturbines niet mogen worden geplaatst binnen een omtrek van tien keer de hoogte van de windmolen. Dat zijn ook de adviezen van onafhankelijke buitenlandse en Nederlandse experts. Maar wij praten over rapporten waarin slechts twee keer de hoogte van windmolens als voldoende afstand wordt gesteld."