De Vaccinatiestaat, aflevering 2: techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek
De corona-app, een QR-code, maar ook vaccinaties en testen, het is allemaal techniek. En meer dan ooit roept die techniek ethische vragen op. Fundamentele vragen, die juist in deze tijd meer tot polarisatie en verdeeldheid lijken te leiden dan tot een gezamenlijke poging om naar antwoorden te zoeken. In De Vaccinatiestaat praten we met Peter-Paul Verbeek, hoogleraar technieketchiek aan de Universiteit van Twente.
Verbeek, die aan de wieg stond van de toen zo omstreden corona-app, is ook lid van de ethische commissie van Enschede en Unesco. Hoe lokaal en mondiaal tegelijk wil je het hebben. We verkennen met hem de randen van de ethiek in de context van de huidige situatie rond corona en de geldende coronamaatregelen.
De verbinding is zoek
In die verkenning blijkt één zorg bovenaan te staan: de verbinding is zoek. Uitgerekend in een periode van crisis, waarin die verbinding cruciaal is om oplossingen te vinden waarin plaats is voor iedereen die wil, ongeacht je standpunt of je levensovertuiging. Het gesprek tussen overheid en burgers, tussen wetenschap en leken, tussen bevolkingsgroepen en in de media wordt gekenmerkt door stellingnames en tegenstellingen. Alsof dat de norm is.
Het gevolg: partijen die met steeds meer kabaal hun standpunt verkondigen, een groeiend wantrouwen, een kakofonie waarin nauwelijks meer ruimte is om nog even stil te staan en na te denken. Of te luisteren.
Crisis, what crisis?
De coronacrisis legt een heel andere crisis bloot, die van de bijl aan de wortel van de democratie. Ooit bedoeld als model voor de inrichting van een samenleving waarin plaats is voor vogels van allerlei pluimage, voor meerderheden èn minderheden. Het lijkt een spel geworden waarin iedereen iedereen ‘framed’ en de wereld bestaat uit of wappies of weldenkenden. De sterksten in dat spel blijven overeind, de rest voelt zich naar het randje van de samenleving gedreven.
Dat schiet niet op, natuurlijk. Maar hoe gaan we dat tij keren? En kunnen techniek en wetenschap daar bij helpen?
Crisis, what crisis? is de titel van een legendarisch album van Supertramp, dat uitkwam in 1975. De titel is ontleend aan The Day of the Jackal, een thriller van twee jaar daarvoor van Fred Zinnemann over een mislukte aanslag op de Franse president De Gaulle, op een moment dat Frankrijk op het randje van een burgeroorlog balanceert.
