Wethouder vreest financiële strop bij uitstel vliegveldplan: gemeenteraad van Enschede staat onder tijdsdruk

Zeven jaar geleden kocht ondernemer Jan van Eck 50 hectare grond met opstallen op de voormalige vliegbasis, met als doel er een evenemententerrein van te maken. Dat is ook gelukt. Er hebben meerdere festivals en activiteiten plaats, van het theaterspektakel Hannah van Hendrik tot hardcorefestival Airforce. Door alle mogelijkheden in een bestemmingsplan vast te leggen, hoeft er niet voor elk evenement een milieuprocedure te worden doorlopen.

Elke dag racen?

Een bestemmingsplan dat onder meer 12 grootschalige evenementen per jaar mogelijk maakt op de voormalige taxibaan en in de oude shelters en hangars is eind 2019 door de Raad van State vernietigd. De stikstofuitstoot was onvoldoende onderbouwd. Met een aantal aanpassingen in het plan en het opkopen van stikstofrechten van een voormalige paardenhouderij, lijkt dat probleem nu opgelost.

Maar belangenorganisaties en omwonenden zijn er niet gerust op. Ze vrezen dat het nieuwe bestemmingsplan juist mogelijk maakt dat er straks elke dag met auto's geracet kan worden op het evenemententerrein. De plannen leiden volgens hen tot aantasting en verstoring van de natuur en tot geluidsoverlast bij omwonenden van de oude vliegbasis. Ook hekelen zij het feit dat de gemeente zich heeft teruggetrokken uit een 'participatieproces' met belanghebbenden.

De zorgen van belangenorganisaties en omwonenden klinken door bij veel fracties in de gemeenteraad van Enschede. Dat leidt tot vragen over het eventueel opnieuw opstarten van het participatieproces met omwonenden, in de hoop dat Van Eck en de belangenorganisaties tot een overeenstemming kunnen komen. "Dan zullen we allemaal wat water bij de wijn moeten doen", zegt Geertjan Takkenkamp van Stichting Lonnekerberg daarover. "Maar de vraag is of de ondernemers daar ook toe bereid is."

Financieel risico: miljoenen of tonnen?

Het opnieuw opstarten van de gesprekken tussen belangenorganisaties en de ondernemer ziet wethouder Jeroen Diepemaat (VVD) in ieder geval niet zitten. Hij heeft de raadsleden gewezen op de financiële risico's die de gemeente zou kunnen lopen. Desgevraagd zijn deze risico's ook gedeeld met 1Twente.

• Het vervallen van de 10 procent van de grondprijs. Jan van Eck heeft de 50 hectare grond met opstallen in 2014 gekocht voor 5,1 miljoen euro. Als er voor 1 januari 2022 geen bestemmingsplan is vastgesteld (en er ook geen beroepsprocedure bij de bestuursrechter), hoeft Van Eck 510.000 euro van het totale aankoopbedrag niet te voldoen.
• Het vervallen van de laatste betalingstermijn. Van Eck heeft inmiddels zo'n 3,6 miljoen euro van de totale koopsom betaald. Het resterende deel hoeft hij pas over te maken als er een onherroepelijk bestemmingsplan ligt. De resterende 1,5 miljoen euro heeft Technology Base Twente in 2022 in de begroting opgenomen. Als er volgend jaar geen bestemmingsplan komt, leidt dit tot inkomstenderving.

• Onderzoeken. Een onderzoek naar milieueffecten loopt volgens de gemeente 'af' en zou misschien opnieuw moeten. Ook zegt het college dat bij uitstel een nieuwe stikstofberekening moet worden gemaakt, met alle gevolgen en kosten van dien.
• Juridische procedures. Als Van Eck niet zijn gewenste activiteiten kan uitvoeren, houdt het college rekening met 'de – niet gewenste - mogelijkheid dat de heer Van Eck zijn positie wil heroverwegen en daarbij zoekt naar compensatie'.
• Terugkoop grond. Het college houdt er rekening mee dat de in 2014 afgenomen gronden teruggekocht moeten worden van Van Eck als hij zijn gewenste activiteiten niet kan uitvoeren.

Al deze factoren meegenomen denkt de gemeente dat het financiële risico 8 tot 15 miljoen euro kan bedragen. Immers heeft Van Eck sinds de aankoop zeven jaar geleden ook zelf in het evenemententerrein geïnvesteerd.

Eerste recht op koop, geen verplichting

De vraag is echter in hoeverre deze 'financiële risico's' bewaarheid worden. In de leveringsakte tussen ADT (voorloper van Technology Base Twente) en Van Eck, die in het bezit is van 1Twente, staat namelijk dat de verkopende partij slechts een inspanningsverplichting heeft bij het realiseren van een bestemmingsplan. 'Iedere aansprakelijkheid van ADT ingeval de gewenste bestemmingsplanwijziging niet wordt gerealiseerd is uitgesloten'.

Ook heeft de Technology Base een eerste recht op koop, mocht Van Eck besluiten om zijn gronden te willen verkopen. Het terugkopen van de gronden is daarmee misschien wel wenselijk, omdat het gaat om strategische gronden, maar zeker geen verplichting. Uitgaande van de wil om tot een bestemmingsplan te komen is het directe financiële risico dus 10 procent van de koopsom. Omdat Technology Base Twente gedeeld bezit is van de provincie Overijssel en de gemeente Enschede, draait Enschede dus op voor 255.000 euro van dat risico. Eventuele extra onderzoeken die door de vertraging nodig zijn, zijn daarbij niet meegenomen.

CDA en DPE boycotten vergadering

De belangrijkste vraag die donderdagavond in de stadsdeelcommissie beantwoord zal worden is of het bestemmingsplan al op 25 oktober door de gemeenteraad behandeld kan worden. Gebeurt dat wel - en blijft het voorliggende plan ongewijzigd - dan is het zeker dat omwonenden en belangenorganisaties tot aan de Raad van State zullen procederen. Het CDA en Democratisch Platform Enschede hebben inmiddels aangegeven de stadsdeelvergadering te boycotten.

"Wij willen alsnog dat het participatietraject wordt opgestart", zegt Ton ten Vergert (CDA). Die dringende oproep heeft hij deze week in een technische sessie duidelijk gemaakt. "We geloven er in dat de belangenorganisaties en de ondernemer er samen uit kunnen komen en dat we het voorstel alsnog voor 1 december (een harde deadline volgen het college, red.) in de gemeenteraad kunnen behandelen. Dat zou lange juridische procedures kunnen voorkomen."