Spaghettirellen: 'Oldenzaalse jongens zagen ons, knappe Italianen, als bedreiging'
'Verboden voor Italianen'. Dat bordje hing in de zomer van 1961 bij een aantal snackbars en uitgaansgelegenheden in Oldenzaal. De Italiaanse gastarbeiders mochten wél aan het werk in de textielindustrie, maar waren niet welkom op plekken waar de Oldenzalers hun vertier zochten. Dat leidde tot ernstige rellen tussen lokale nozems en Italiaanse jongemannen.
Salvatore Ierna
Theatergroep De Jonge Honden uit Zwolle brengt dit vergeten stuk geschiedenis tot leven in een openluchtvoorstelling. Vanaf 5 augustus is ‘De Spaghettirellen’ te zien op verschillende plekken in Twente. Een van de mannen die de rellen aan den lijve hebben meegemaakt, Salvatore Ierna (83), was vrijdag 16 juli te gast in 1Twente Vandaag.
‘Wij waren knappe mannen’
Op de vraag of de Italianen schuld hadden aan de Oldenzaalse volksopstand is Ierna’s antwoord duidelijk: “Nee. Het was in elk geval niet onze bedoeling. Ik zat gewoon met vrienden ergens iets te eten, toen er ineens Oldenzaalse meisjes om ons heen kwamen staan. Ze wilden met ons dansen, maar we spraken geen woord Nederlands. Hoe konden wij dan weten dat die meisjes al vriendjes hadden?” Hij snapte het wel. Lachend: “Wij waren knappe mannen met mooi donker haar, de eerste buitenlanders in Oldenzaal.”
Naar Amsterdam
Het liep uit op rellen. De Oldenzaalse jongens waren bang dat de Italianen alle leuke meisjes inpikten. Er vielen rake klappen en Italiaanse jongens konden die zomer niet meer veilig over straat. Ierna: “Sommigen gingen zelfs terug naar Italië. Ik niet. Mijn moeder had me echt niet na een paar weken al terug willen zien. En ik zou me ook kapot schamen. Nee, ik kon echt niet terug!” Hij had het geluk dat hij via z’n Oldenzaalse hospita een paar maanden in Amsterdam aan het werk kon. Hij legt uit: “Haar zus woonde daar. Ik kon aan de slag bij de Amsterdamsche Droogdok Maatschappij. Scheepsreparaties.”
De meisjes in Amsterdam waren overigens meer ‘hard to get’ dan die in Oldenzaal, lacht Ierna: “Ze wilden wel met je uit, maar dan moest jij hun entree betalen en alle drankjes en dat alles voor een klein kusje.” In oktober 1961 bleek de kust veilig en kon Salvatore terug naar Oldenzaal. “Ik kon weer aan het werk bij Gelderman en trof niet veel later de vrouw met wie ik nu al 57 jaar getrouwd ben.”
De Jonge Honden
Artistiek leider en regisseur Jolmer Versteeg van Theatergroep De Jonge Honden is blij dat hij dit verhaal mocht bewerken voor theater: "Het was een heftige periode waarin veel fout is gegaan, maar het verhaal is toch onderin de la beland. Uiteindelijk hebben wij onze tanden erin mogen zeten.” Actrice Annet de Ruiter kende het verhaal evenmin: “Het is echt absurd wat daar is gebeurd, racistisch eigenlijk. We moeten ons daar achteraf nog diep voor schamen." Annet speelt de 18-jarige Yvonne uit Oldenzaal, die verliefd wordt op de Italiaanse Stefano, tot grote ergernis van haar jeugdvriendje Willem.
Verhaal gaat verder onder de foto.
Waar en wanneer
Theaterstuk Spaghettirellen is van 5 augustus tot en met 12 september te zien op openluchtlocaties in achtereenvolgens Almelo, Borne, Enschede, Zwolle en Oldenzaal. Meer info over kaarten is te vinden op tgdejongehonden.nl
Herkenbaar
Joshua Albano speelt de jonge Italiaan Stefano: "Dit is een bijzondere rol voor mij. Mijn vader is ook als Italiaanse gastarbeider naar Nederland gekomen, maar dan twintig jaar later. Hij is niet zo gediscrimineerd, maar van familie en vrienden ken ik wel de verhalen. Ik vind het heel belangrijk dat dit verhaal nu verteld wordt."
Zeecontainers
Logistiek wordt het een flinke operatie. Het stuk wordt in vijf Overijsselse steden en dorpen gespeeld; het decor moet in grote zeecontainers verplaatst worden. Voordeel van de openluchtvoorstellingen is wel dat het gemakkelijk coronaproof is uit te voeren zonder testen vooraf. Leuk extraatje: voor elke toeschouwer staat er een bord spaghetti klaar.
Hieronder de reportage die Jolande Verheij voor RTV Oost maakte tijdens de repetities voor het stuk in Zwolle:
Gerelateerd
