Hoe verder met de moskee in Enschede? Dit zijn 5 scenario's
Komt er wel of geen moskee op Het Spaansland? En zo niet: wat is dan de belangrijkste reden om er vanaf te zien? De gemeenteraad van Enschede komt na de zomer voor de derde keer voor deze overweging te staan.
Op dinsdagavond 15 december stemden 17 raadsleden voor en 20 raadsleden tegen het bestemmingsplan dat de bouw van een Turks cultuur centrum (gebedshuis, congreszaal, detailhandel) mogelijk maakt op de hoek van de Burgemeester van Veenlaan en de Kuipersdijk. Het moskeebestuur stapte naar de Raad van State, die het besluit vervolgens naar de prullenbak verwees, omdat het onvoldoende onderbouwd is.
Na de zomer verder, maar hoe?
Direct na de zomervakantie wordt de moskee opnieuw in het college van B en W besproken. Maar wethouder Niels van den Berg laat doorschemeren dat hij er weinig voor voelt om veel aan het plan te veranderen. De reden is dat het college de bouw van de moskee op deze locatie al jaren mogelijk wil maken.
Het ontbreken van een deugdelijk verkeersonderzoek waarop het plan eerder bij de Raad van State strandde is volgens Van den Berg nu op een goede manier opgelost. Dat betekent dat de gemeenteraad mogelijk snel een nieuw en soortgelijk voorstel van het college kan verwachten. Maar wat zijn dan de scenario’s als er opnieuw gestemd moet worden?
Lees verder onder de video
In 1Twente Vandaag spraken 1Twente-verslaggever Wilco Louwes, moskee-woordvoerder Ahmet Kemaloglu, BBE-fractieleider Marc Teutelink en bestuursrecht-advocaat Dirk Sanderink over de mogelijke gevolgen van de uitspraak van de Raad van State.
1. Er verandert niets
In dit scenario ligt precies hetzelfde bestemmingsplan op tafel als in december. Indien de toen afwezige raadsleden (eenmansfractie DENK en een GroenLinks-raadslid) er bij zijn, eindigt de stemming in 19 voor en 20 tegen. Een minimale meerderheid, maar dezelfde uitkomst en (als de verhoudingen niet veranderen) dezelfde standpunten. Dus ook een nieuwe gang naar de Raad van State en een nieuwe vernietiging vanwege een gebrek aan onderbouwing?
Dat is de grote vraag. In de uitspraak van deze week stelt de Raad van State dat de verdediging van de gemeente (het simpelweg inbrengen van het raadsbesluit en een verslag van de raadsvergadering plus stemverklaringen) tekort schiet. Nog los van het feit dat in het raadsbesluit niet naar de verslagen wordt verwezen. Kortgezegd: een benadeelde partij, in dit geval het moskeebestuur, heeft het recht om te weten waaróm hun initiatief wordt afgewezen. De gemeente zal dit dus duidelijker in het raadsbesluit moeten omschrijven.
2. De tegenstemmers vinden elkaar
Zelfs als de stemverhoudingen ongewijzigd blijven en dit duidelijk in het raadsbesluit wordt beschreven, is het de vraag of de Raad van State akkoord gaat met de afwijzing van het bestemmingsplan. De Afdeling constateert op basis van de verslagen uit december dat er geen sprake is van een eenduidige motivering of belangenafweging in de gemeenteraad.
De tegenstemmers hebben een grote diversiteit aan argumenten aangevoerd voor hun keuze. Burgerbelangen, SP, EnschedeAnders en Groep Versteeg vinden dat het onderzoek naar toename van verkeersdruk niet uitvoerig genoeg is. Democratisch Platform noemt parkeeroverlast. De PVV ziet in de komst van de moskee ‘de lange arm van Erdogan’. Het CDA heeft moeite met het feit dat eventuele planschade voor rekening komt van de gemeente Enschede. En de VVD vreest dat door de politieke situatie in Turkije afspraken met Diyanet – de Turkse organisatie voor godsdienstzaken, die onder meer imams levert – over bijvoorbeeld de gebedsoproep niets waard zijn.
Niet alle argumenten hebben overigens betrekking op de ruimtelijke ordening, waarop een bestemmingsplan getoetst zou moeten worden. Als de tegenstemmers elkaar in één duidelijk (hoofd)argument kunnen vinden, kan de Raad van State de motivering beter toetsen. De vraag is echter of de partijen daartoe bereid zijn.
Lees verder onder de foto
3. De SP wordt over de streep getrokken
Omdat de stemverhouding met 20-19 dicht bij elkaar ligt, hoeft er in principe maar één raadslid van mening te veranderen om goedkeuring te krijgen voor het bestemmingsplan. De meest eenvoudige route om het moskee-voorstel wél over de streep te trekken is het overtuigen van de SP-fractie. Die stemde in december al verdeeld (één raadslid stemde voor, twee tegen) en dat heeft niets te maken met de moskee op zichzelf.
De twee SP-raadsleden hebben grote moeite met het verkeersplan. Met name de kruising van Het Spaansland en Wethouder Beversstraat. Daar is het door de aanwezigheid van fastfoodketens KFC en McDonald’s, een autowasstraat en bouwmarkt Praxis soms al druk. Omdat de moskee ook via deze kruising wordt ontsloten, wil de SP een verkeersonderzoek en indien nodig een fysieke aanpassing van de kruising. Het college wilde daar tot nu toe nog niet aan.
4. Een BBE-raadslid verandert van mening
Volgens fractieleider Marc Teutelink van Burgerbelangen is het met het huidige moskeeplan uitgesloten dat hij voor zal stemmen. Hij wijt het aan de toename van verkeersdruk. Als de congreszaal uit het plan wordt geschrapt zouden de kaarten er volgens hem anders voor kunnen liggen. Toch stemde BBE in december al verdeeld: twee van de zeven fractieleden stemden wel voor de komst van de moskee. Als dat er drie worden, haalt het voorstel de eindstreep.
Dossier van 10 jaar
Al sinds 2012 liggen er plannen voor een nieuwe moskee in Enschede. Het gebedshuis moet de oude gebouwen aan de Ledeboerstraat (Anadolu Merkez Camii Moskee) en de Atjehstraat (Selimiye Moskee) vervangen. Lang waren er zorgen bij omwonenden, vooral om de islamitische gebedsoproep, de Azan. In 2016 kwam het tot een gentlemen's agreement tussen omwonenden en de bouwcommissie: één keer per week op vrijdagmiddag een gebedsoproep met een geluidssterkte van maximaal 57 decibel.
Met dat akkoord is de grondexploitatie in 2016 geopend met steun van 37 van de 39 raadsleden. Een jaar later stemden tien raadsleden tegen: CDA, EnschedeAnders, OPA en drie BBE-raadsleden. Eind 2019 strandde bij de Raad van State vanwege een ondeugdelijk verkeersonderzoek.
Wat er voor deze verandering nodig zou kunnen zijn? BBE heeft ook een belang om de Energievisie aangenomen te krijgen in de raad. Die werd eerder deze maand ook weggestemd door drie coalitiepartijen. Saillant is dat ook in dat dossier Niels van den Berg verantwoordelijk wethouder is. Wellicht dat de coalitiepartijen proberen de neuzen in dezelfde richting te krijgen.
5. De VVD stemt verdeeld
Het ligt totaal niet voor de hand, maar het is in theorie mogelijk dat er binnen de vier zetels tellende VVD-fractie één of twee leden toch besluiten om voor het bestemmingsplan te stemmen. Vijf jaar geleden – toen huidige fractieleider René Kreeft en Joost Nijhuis ook al raadslid waren – stemden de liberalen wel voor moskeeplan. Sindsdien is er volgens Nijhuis te veel in Turkije gebeurd, waardoor Diyanet een ‘onbetrouwbare partner’ is geworden. Toch lijkt er binnen de fractie ruimte te zijn voor verschillende opvattingen. Volgens Nijhuis kan de VVD overtuigd worden als de afspraken over bijvoorbeeld een eenmalige gebedsoproep per week keihard worden vastgelegd.
