In de eerste avond waarin het mogelijk was om te feesten zonder coronabeperkingen raakte in de Enschedese discotheek Aspen Valley bijna een derde van de zeker 600 bezoekers besmet met het coronavirus. Wat zegt de Enschedese corona-uitbraak over de waterdichtheid van het Testen voor Toegang-systeem? Door: Lennart Bloemhof (NOS) & Teun van der Velden
Een volle dansvloer, rijen voor de bar en vooral veel kussende en knuffelende jongeren. De 99 foto's in het album 'Aspen is Back' op de Facebookpagina van de Enschedese discotheek zouden zomaar anderhalf jaar geleden gemaakt kunnen zijn, toen het coronavirus nog een vreemde longziekte in China was.
De discotheek had met hoofdletters al aangekondigd de deuren te heropenen op het eerste moment wanneer dat kon: 00.00 uur, op 26 juni. Met als waarschuwing: "Dit is nieuw voor jullie en óók voor ons, bereid je daarom goed voor en lees alle regels aandachtig door".
1Twente/RTV Oost was die zaterdagnacht naar de discotheek afgereisd om een reportage te maken over de eerste uitgaansnacht. Een beetje met het idee van: gezellig, het kan weer. We troffen er uitgelaten jongeren aan, die geduldig in de rij stonden voor de ingang. Ze waanden zich veilig.
Je hebt de discotheek en daarvoor staat een groot terras, waar de rij stond. Iedereen moest eerst aan een beveiliger een toegangskaartje laten zien om in de rij te kunnen staan. Daarna controleerden ze de QR-code (in de CoronaCheck-app, red).
Het oogt als de manier zoals het Testen voor Toegang-systeem is bedoeld, waarbij iemand enkel binnenkomt als hij of zij kan bewijzen het virus niet mee te dragen.
Bijna anderhalve week na die bewuste avond zijn er daarom ook vooral nog veel vragen. In de week na de stapavond keken de bezoekers elkaar verbaasd aan in de teststraat. "Toen ik bij de teststraat kwam, zei de medewerker: 'Oh, je bent vast bij Aspen Valley geweest.' Iedereen in de rij stond zaterdag ook in de discotheek", zei Anne (19) eerder tegen 1Twente/RTV Oost.
De GGD Twente riep iedereen op zich te laten testen die in de discotheek was geweest en startte een groot bron- en contactonderzoek. De teller staat tot nu toe op 189 besmettingen. Het onderzoek duurt mogelijk nog zo’n twee weken, laat de GGD weten. Daarna moet ook duidelijk zijn welke coronavariant het betreft. De discotheek blijft op initiatief van de eigenaar dicht tot duidelijk is hoe de uitbraak kon ontstaan.
Ook bleek een feestvierder met besmetting naar Spanje zijn gevlogen. Hij raakte die zaterdagnacht in de discotheek besmet en vloog vervolgens met een negatieve test van zaterdagmiddag naar Valencia. "Ik vertrok zondag zonder argwaan naar Spanje", vertelde hij. "Ik heb daar dagen rondgelopen zonder klachten. Tot ik op woensdag wakker werd en het ineens voelde. Mijn vrienden, met wie ik in de discotheek was, kregen toen ook klachten. Al snel bleek het foute boel."
De Enschedese burgemeester Onno van Veldhuizen was zich "rot geschrokken" van de vele besmettingen, zei hij gisteravond tegen zijn raad. Volgens de gemeente heeft de eigenaar van de discotheek voor de heropening "een uitgebreid plan van aanpak" opgesteld. "Inclusief verscherpte toegangscontrole en extra beveiligingsmensen."
De uitbater liet eerder al aan persbureau ANP weten dat het personeel twee keer per week werd getest. Gesjoemel met QR-codes noemde het bedrijf zeer onwaarschijnlijk. "Bij het laten zien van de QR-code is een bewegend poppetje op een fiets te zien. Mocht iemand een screenshot van de code laten zien, dan beweegt het poppetje niet."
Bij 1Twente/RTV Oost kregen we de afgelopen dagen meerdere mails van jongeren binnen dat de controle niet altijd even goed was. Maar volgens de uitbater is alles goed gegaan, dus dat blijft een beetje welles-nietes.
Veldepidemioloog Amrish Baidjoe, verbonden aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine, benadrukt dat een systeem zoals Testen voor Toegang "nooit waterdicht" kan zijn. De uitbraak in Enschede onderschrijft dat, zegt hij.
Baidjoe vermoedt dat er iemand in de discotheek aanwezig was die relatief makkelijk het virus kon overdragen, geholpen door de omstandigheden. "Zoals slechte ventilatie, weinig afstand tot elkaar en veel schreeuwen. Daarnaast is op dit moment een laag aantal geïnfecteerden verantwoordelijk voor een hoog aantal infecties. Door die lage infectiegraad zijn de uitbraken dan ook meteen redelijk groot."
Zelf had Baidjoe liever een ander systeem gezien, waarmee er minder afhankelijkheid was van de goede wil van een ondernemer of bezoeker. "Ik had liever bijvoorbeeld een sneltestpunt gezien op het plein waar de horeca zit, waar mensen dan eerst langs moeten. Dan zijn er veel mensen sowieso getest en is er ook meteen een hogere compliance."
Hij verwacht meerdere uitbraken zoals in Enschede. "Het is daarom ook interessant te zien wat we doen met het festivalseizoen. Het lijkt mij niet verstandig om dat helemaal in de klassieke vorm door te laten gaan, hoe leuk het ook is om met z'n allen in de Alpha-tent te staan. Er zijn nog te veel significante gaten bij het vaccineren."