Bijstandsboetes terugbetaald: barmhartig of gewoon rechtvaardig?

Het gaat in dit geval om rijksregelingen, zo stelde wethouder Arjan Kampman in 1Twente Vandaag, die Enschede gewoon moest uitvoeren.

Meer gedaan dan feitelijk moest

Het was na de uitspaak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) in 2019 dan ook even wachten op wat het rijk zou doen. Begin vorig jaar werd bekend welke actie van gemeenten werd verwacht. Enschede heeft daarbij, zo stelt Kampman, meer gedaan dan feitelijk moest. De wethouder ziet dan ook een koplopersrol voor zijn stad.

In een andere actuele kwestie waarbij de CRvB anders oordeelde dan de gemeente handelde, is een andere koers gevaren. Dat ging over de manier waarop het recht op thuiszorg werd vastgesteld. Daarover verderop in dit artikel meer.

“We hadden ook op onze handen kunnen gaan zitten tot mensen aan de bel trokken. Maar we hebben gezegd: ‘Nee, dat gaan we niet doen. Als er onterecht dingen opgelegd zijn, dan gaan we, servicegericht, mensen netjes hun geld teruggeven.’” Het leidde tot een herbeoordeling van duizend dossiers, waarbij steeds een individuele afweging gemaakt moest worden. Die klus is nu geklaard. Gisteren deed B&W in een brief verslag aan de gemeenteraad.

Actie richting Den Haag

Volgens Kampman is dit de manier waarop het zittende college met mensen wil omgaan die afhankelijk zijn van de overheid. “Waar je zaken kunt oppakken, moet je dat ook doen. Dit konden we in Enschede doen, voor andere zaken moet ik met gelijkgestemde collega’s naar Den Haag.” Dat laatste gebeurt ook, zo stelde hij. Vanavond gaat er een brief naar de gemeenteraad met een overzicht van alle actie richting ministeries en het kabinet van de afgelopen tijd.

“Ik heb daar ontzettend veel gesprekken gehad”, lichtte Kampman alvast een tipje van de sluier op. Hij noemde de Toeslagenaffaire als stormram. “We hebben de wind in de rug. Daardoor kunnen we nu veel gemakkelijker dit soort dingen aankaarten.” Kampman hekelde de strengheid van de Participatiewet, maar zei tegelijkertijd dat Enschede moest uitvoeren. Over die nu gecorrigeerde boetes: “Er zijn mensen die hebben een maand of langer geen uitkering gehad. In die tijd zei de wet: ‘Leef er maar van.’”

Geen beeld van problemen

Of en hoeveel mensen er destijds in problemen zijn geraakt door de nu gecorrigeerde boete weet Kampman niet. “Maar als er dermate grote problemen zijn ontstaan, dat mensen diep in de shit zijn gekomen, dan proberen we te helpen.” Hij maakte de vergelijking met de begeleiding van Enschedeërs die door de Toeslagenaffaire zijn geraakt. “Ook daar doen we wat nodig is.”

Recht op thuiszorg: een andere insteek

Deze barmhartige insteek van het college heeft bij die andere sociale kwestie in de stad - de herindicatie voor mensen die recht hebben op thuiszorg - niet op dezelfde manier uitgepakt. Ook daar deed de CRvB uitspraak en moest Enschede haar koers wijzigen. Bij nieuwe aanvragen is dat ook gedaan, de andere thuiszorg bleef zoals ‘ie was. Zonder toets kregen mensen wat ze nodig of waar zij recht op hadden.

Een herziening van zesduizend gevallen zou ook te omvangrijk en kostbaar zijn, stelt de wethouder. “En het overgrote deel zit daar helemaal niet op te wachten en is tevreden.”

Tevredenheid groot

Kampman verwijst naar tevredenheidsonderzoeken, waaruit grote tevredenheid zou blijken. Die onderzoeken worden gehouden onder een representatief deel van de hele groep van mensen die gebruik maakt van thuiszorg. Voor de zesduizend mensen bij wie dat recht werd herzien - in veel gevallen betekende dat een korting op het aantal uren dat zij kregen - is dat niet actief opnieuw tegen het licht gehouden. Wie dat toch wil, moet wel zelf aan de bel trekken.

De wethouder vindt overigens dat de discussie verkeerd gevoerd wordt. "Ik vind het eigenlijk een verschrikkelijk vraagstuk; dat we het over uurtjes moeten hebben. Ik vecht knetterhard voor dat maatwerk. Maatwerk gaat niet over dat uurtje. Deze week heb je misschien maar een uurtje nodig, volgende week twee. Of dat je nog eens wat extra doet. Het gaat erom dat je huis daadwerkelijk schoon is, dat mensen tevreden zijn over wat ze krijgen. Dat is de kant die we op moeten."