Defecte ledverlichting en versleten zonnepanelen blijven Hengelose miljoenenbrug parten spelen
De Boekelosebrug werd in 2019 door de gemeente Hengelo bestempeld tot de meest innovatieve en duurzame brug van Nederland. Drie jaar na de oplevering lijkt de brug toch minder duurzaam en innovatief dan gedacht. Een groot deel van de ledverlichting in de leuningen van de brug werkt al jaren niet en ook de innovatieve zonnepanelen in het asfalt vertonen ernstige slijtage. Een snelle oplossing voor de problemen lijkt op korte termijn niet in zicht. Door Emile Urban en Arjen Waanders
Deelreparaties
Een groot deel van de 662 ledlampjes in de leuningen van de brug functioneert al langere tijd niet zoals het moet. Ze branden niet, knipperen of hebben te maken met verkleuringen. De eerste problemen met de verlichting ontstonden al in het eerste jaar na oplevering. Het begon met een paar kapotte ledjes, maar inmiddels zijn er problemen met het merendeel van de lampjes.
Een woordvoerder van de gemeente liet vorige maand weten dat er hard wordt gewerkt aan het euvel. Er zouden deelreparaties worden uitgevoerd, maar in november blijkt het probleem met de ledverlichting nog steeds niet verholpen. Dit bleek afgelopen week uit inspectie van 1Twente.
De gemeente zegt zelf dat er geen defecte ledlampjes zijn aangetroffen. "Als een lampje niet brandt, ligt dit meestal aan een zwak dali-signaal, waardoor een driver, waarop steeds zes lampjes zijn aangesloten, niet het juiste commando krijgt. Tijdens het volgende bezoek wordt hiernaar gekeken. De leverancier gaat een versterker plaatsen om het signaal te versterken."
Franse zonnepanelen
Ook de innovatieve zonnepanelen in het wegdek die stroom opwekken voor de ledverlichting van 'de eerste nul-op-de-meter brug in Nederland' vertonen na drie jaar ernstige slijtage. Onduidelijk is of de berijdbare zonnepanelen in het wegdek hun werk nog wel goed doen.
De ruwe antisliplaag lijkt op plekken te zijn verdwenen en de voegen tussen de panelen laten los. Ook lijkt er regenwater tussen de bovenlaag en de panelen gekomen. De zonnepanelen zijn van het type Wattway van de Franse fabrikant Colas. Het zijn een soort matten die vastgelijmd worden aan een bestaand wegdek. Op de zonnepanelen zit een antisliplaag, die moet voorkomen dat het wegdek te glad wordt.
Proeven
Wattway heeft al meerdere proeven gedaan in zowel binnen- als buitenland. Eén van de proeven was op een provinciale weg in Frankrijk. De proef bleek geen succes, want de zonnepanelen liepen schade op door de zware landbouwvoertuigen die dagelijks over de straat bulderden. Ook de opbrengst in het niet altijd zonnige Normandië viel tegen.
De gemeente Hengelo liet in mei 2021 weten bekend te zijn met het feit dat er uit eerdere testvakken met Wattway verbeterpunten naar voren zijn gekomen. "De verbeterpunten zijn verwerkt in het systeem dat nu op de brug is toegepast. Dit is ook door de aannemer aangegeven en gecommuniceerd tijdens het ontwerptraject", schreef het college op vragen van toenmalig raadslid Leo Janssen.
Proef in Utrecht
In Nederland zijn er ook tests gehouden met de Franse zonnepanelen; de provincie Utrecht en BAM Infra hebben in 2018 een strook met 48 zonnepanelen geïnstalleerd op de provincialeweg N401 bij Kockengen. Volgens het onderzoeksrapport hebben de panelen in een jaar tijd 2200 kilowattuur aan energie opgeleverd. De antisliplaag op de panelen sleet in verloop van tijd steeds verder.
Slijtage
De slijtage bij de proef in Utrecht ging sneller dan gepland: “De stroefheid van de bovenkant nam verder af en de voegen tussen de panelen begonnen los te raken. Hierdoor raakte de mat op een aantal plaatsen los”, valt er te lezen in het conceptpersbericht van de provincie Utrecht. De 48 zonnepanelen op de N401 bij Kockengen zijn inmiddels verwijderd.
Wanneer je kijkt naar de Hengelose Wattway-panelen op de Boekelosebrug komt het slijtagepatroon overeen met de situatie in Utrecht. Waardoor de slijtage en schade aan de zonnepanelen wordt veroorzaakt, is onduidelijk. Mogelijk is het gebruikte materiaal en coating niet bestand tegen intensieve belasting.
De fabrikant zegt dat er zeer weinig onderhoud nodig is aan de Wattway-panelen. Aanbevolen wordt wel om de panelen een aantal keren per jaar te reinigen, zodat het rendement gewaarborgd is. Een belangrijk advies is dat bij glad- en sneeuwbestrijding niet met een sneeuwploeg of sneeuwruimer over de panelen wordt geschoven om beschadigingen te voorkomen. Het wegdek kan ter plaatse wel worden geveegd of preventief gestrooid, zodat zich geen sneeuw ophoopt.
Onderhoud
Als het gaat om het onderhoud van de brug, dan is de gemeente Hengelo alleen verantwoordelijk voor het onderhoud aan de verlichting, de zonnepanelen, de markering, de bebording en de geleiderail. Er zou zeven jaar garantie zitten op onderdelen van de brug op mogelijke fabricagefouten. Na de oplevering van de brug in 2019 is er al eens een nieuwe antisliplaag aangebracht door de aannemer op de zonnepanelen in het wegdek.
Opvallend is dat er na drie jaar nog geen onderhoudscontract is. “Afgesproken is dat eerst alle storingen en oneffenheden worden verholpen en dat daarna een onderhoudscontract opgesteld wordt. Op dit moment is de leverancier met deelreparaties bezig”, zei de gemeente vorige maand.
Al sinds oktober 2020, een jaar na de oplevering van de brug, ontstonden de eerste problemen met de ledverlichting. In het voorjaar van 2021 stelde voormalig raadslid Leo Janssen hierover vragen. Het college van B en W liet daarop weten dat de lampen per sectie worden vervangen en dat het daarom kan voorkomen dat enkele lampen gedurende langere tijd niet branden. Inmiddels spelen de problemen na anderhalf jaar nog steeds, iets dat het aanzien van de brug en de zuidelijke entree van de stad niet ten goede komt. In september 2021 bestempelde het college van B en W, drie jaar na oplevering van de de brug, de storingen met de LED-lampen als 'opstartproblemen.'
Opbrengst
Volgens het Hengelose college is de opbrengst van de panelen prima: "De panelen brengen meer op dan wordt verbruikt. Er wordt stroom terug geleverd aan het elektriciteitsnet. De opbrengst van de panelen is 4,5 kW. Per LED lampje in de lichtstok wordt 3
watt verbruikt. Per 662 LED lampjes levert dat in totaal ca. 2 kW", aldus het antwoord van het college op schriftelijke vragen van Leo Janssen in maart 2021.
Innovaties
De Boekelosebrug werd in 2019 opgeleverd en kostte zo'n 9 miljoen euro. De provincie Overijssel stelde destijds 7,1 miljoen euro beschikbaar uit het programma Innovatiedriehoek. Een belangrijke voorwaarde voor de subsidie was dat de brug innovatief zou zijn en dat gebruik gemaakt zou worden van 'de laatste en nieuwe trends op gebied van energiebesparing en duurzaamheid'. Hiermee moesten ook de onderhoudskosten beperkt worden.
Hengelo is tevreden met de toegepaste innovaties in de brug en ziet de toepassing van de Wattway zonnepanelen in het wegdek niet als flop. "Bij innovaties is het altijd lastig om van tevoren de mate van succes te kunnen voorspellen. Tot nu voldoet de Wattway aan de verwachtingen. Het innovatieve karakter van de brug staat of valt uiteindelijk niet met de aanwezigheid van de Wattway", verklaarde het college van B en W in mei 2021.
De innovatieve toepassingen zijn overigens ook terug te vinden in de vorm en in het ontwerpproces tot uiting gekomen. Zo is de brug volledig in 3D ontworpen en maakt een speciale coating voor stalen onderdelen de brug minder milieubelastend en onderhoudsgevoelig.
Prangende vragen
Drie jaar na de oplevering van de miljoenenbrug roepen de problemen met de techniek vragen op. De gemeente zegt dat het op dit moment niet kan reageren, maar laat weten dat het college eind november met een raadsbrief komt met daarin nieuwe informatie over de Boekelosebrug. Vanuit de gemeenteraad zijn er sinds het vertrek van raadslid Leo Janssen begin dit jaar geen mondelinge of schriftelijke vragen meer gesteld over de staat van de brug.
Tijdlijn
Overzicht met ontwikkelingen rond de Boekelosebrug:
Juli 2016
In 2016 start de aanbesteding voor het zuidelijk deel van de Laan Hart van Zuid met een nieuwe Boekelosebrug. Vijf partijen mogen inschrijven.
Maart 2017
De aanbesteding voor de nieuwe Boekelose Brug wordt gegund aan aannemer Dura Vermeer. Gekozen is voor een ontwerp van architectenbureau Ney en Partners. Het budget voor de laan, de brug en nieuwe damwanden bedraagt 8,2 miljoen euro. Daarvan neemt de provincie Overijssel zo'n 7 miljoen euro voor zijn rekening. Rijkswaterstaat legt ruim 600.000 euro op tafel voor nieuwe damwanden.
De Boekelosebrug moet de eerste nul-op-de-meter brug in Nederland worden met berijdbare Wattway- zonnepanelen in het wegdek van de Franse fabrikant Colas. De bouw van de Boekelosebrug start in september van 2017 en moet begin 2019 gereed zijn, is de planning.
September - november 2017
Het verkeer wordt gedurende de werkzaamheden omgeleid via de Oelerbrug en de Boortorenweg. Ook de Breemarsweg, vlakbij de Oelerbrug, is in deze periode afgesloten voor al het verkeer vanwege werkzaamheden. Ondernemers en omwonenden protesteren tegen de langdurige afsluiting van de Boekelosebrug. Ze zijn bang voor verkeersproblemen en opstoppingen door de omleidingen.
November 2017
De oude brug wordt van zijn plaats gehaald. De operatie trekt veel bekijks.
Mei 2018
De twee landhoofden worden aangelegd. Deze zijn van beton en ongeveer 35 meter lang en ruim 6 meter hoog.
September 2018
De werkzaamheden die zijn gepland om uitgevoerd te worden vanaf week 44 in 2017 tot en met week 51 in 2018, lopen uit. De oorzaak is dat het ontwerptraject meer tijd heeft gevraagd dan oorspronkelijk gedacht. Ook is er bodem- en grondverontreiniging aangetroffen, zo laat de gemeente Hengelo weten.
De overige werkzaamheden lopen volgens planning. De contouren van de nieuwe Laan Hart van Zuid zijn inmiddels goed zichtbaar en de gekromde landhoofden staan overeind langs het Twentekanaal. Op de montagelocatie aan de Ketelmakerij (achter de Stork-fabriek) is het brugdek inmiddels bijna aan elkaar gelast.
Oktober 2018
Het nieuwe wegdek van de brug wordt 'ingevaren'.
Op 16 oktober stelt de PVV schriftelijke vragen over de vertraging van de bouw vanwege onvoorziene bodem- en grondwaterverontreiniging. De partij wil weten of de kosten binnen de begroting vallen en wat de oorzaak is van de verontreiniging en of deze te verhalen is op derden.
Het collega antwoordt dat de saneringskosten worden opgevangen binnen het budget dat is opgenomen voor de bodemsanering in de grondexploitatie van de zuidelijke Laan Hart van Zuid. De verontreiniging is veroorzaakt door industrieel gebruik van het terrein in het verleden. Die was voorzien, maar op een deel van het terrein werd meer verontreiniging aangetroffen dan bij inschrijving door de aannemer kon worden bepaald.
November 2018
Van 2 tot en met 4 november is er door werkzaamheden bij de brug geen scheepvaart mogelijk op het Twentekanaal ter hoogte van Hengelo. Op zaterdag 3 november wordt de nieuwe Boekelosebrug op z'n plek gelegd door Dura Vermeer.
Door uitlopen van de werkzaamheden moet het verkeersbesluit voor afsluiting van de Boekelosebrug worden verlengd.
Tussen de aannemer en de gemeente Hengelo ontstaat een conflict over de opgelopen vertraging bij de realisatie van de Boekelosebrug en de aanleg van het zuidelijk deel van de Laan Hart van Zuid en de extra kosten die dit met zich meebrengt. De vraag is wie daarvoor verantwoordelijk is en de rekening betaalt.
Dura Vermeer is van mening dat de reden van de vertraging bij de gemeente ligt en stelt dat zij met recht aanspraak maakt op vergoeding van de vertragingsschade door de gemeente op dat moment in totaal een door Dura Vermeer gesteld bedrag van ca. 1,2 miljoen euro. Hengelo houdt een boete van 375.000 euro vanwege late oplevering in mindering op termijnen die aan Dura Vermeer betaald moeten worden.
De gemeente wijst enige aansprakelijkheid af. Gesprekken hierover escaleren, waarna Dura Vermeer een zaak aanspant bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw.
Mei 2019
De Boekelosebrug Hengelo wordt overgedragen aan Rijkswaterstaat. Er worden afspraken gemaakt tussen de verschillende partijen wie verantwoordelijk is voor welk deel van het onderhoud. De brug wordt opengesteld voor het verkeer.
November 2019
Er is een officiële opening van de Boekelosebrug door TriMorion met een waterprojectie over de historie, het heden en de toekomst van Hart van Zuid en de stad.
Februari 2020
In februari stelt raadslid Leo Janssen vragen over de zonnepanelen. De slijtlaag die op de panelen is aangebracht blijkt niet goed gehecht, waardoor bij vochtig weer het wegdek glad kan worden, schrijft Janssen. Het niet hechten van de slijtlaag werd al na oplevering van de brug geconstateerd, waarna de aannemer een nieuwe slijtlaag aanbracht. Janssen wil onder meer weten wat de verwachte kosten aan onderhoud zijn bij 'normale weersomstandigheden' en normaal gebruik van de brug.
Februari 2021
Een jaar later, in februari 2021, stelt Janssen opnieuw vragen. Dit keer onder meer over de opbrengst van de zonnepanelen nu het wegdek steeds smeriger wordt en de deels niet werkende 662 ledlampen.
Janssen wil weten wie er verantwoordelijk is voor de lampen die vervangen moeten worden. Daarover is geen duidelijkheid. Het constructieve onderhoud van de brug ligt bij Rijkswaterstaat, het beheer van het wegdek berust bij de gemeente. Dan gaat het met name om het met enige regelmaat schoonvegen van de weg. Deze kosten zijn opgenomen in de reguliere onderhoudsbudgetten van de gemeente.
Maart 2021
Het college schrijft aan raadslid Janssen dat de panelen meer opbrengen dan dat ze verbruiken: "Er wordt stroom terug geleverd aan het elektriciteitsnet. De opbrengst van de panelen is 4,5 kW. Per ledlampje in de lichtstok wordt 3 watt verbruikt. Per 662 ledlampjes levert dat in totaal ca. 2 kW op. De gemeente is verantwoordelijk voor het vervangen van de lampen. Deze worden per sectie vervangen. Het kan daarom voorkomen dat enkele lampen gedurende langere tijd niet branden."
Na het antwoord van het college klimt Janssen opnieuw in de pen. Het raadslid vindt dat hij geen goed antwoord heeft gekregen op zijn eerder gestelde vragen. Janssen wijst op het ontbreken van een overzicht met de energieopbrengst en energieverbruik van de ledlampjes. Opnieuw lijkt de coating los te laten en een groot aantal lampjes is nog steeds defect. Janssen trekt de duurzaamheid van de brug in twijfel.
December 2021
De Raad van Arbitrage voor de Bouw doet uitspraak. De gemeente moet aannemer Dura Vermeer een bedrag van 467.149,60 euro betalen. Het gaat om de ingehouden boete van 375.000 euro, extra uitvoeringskosten voor scheepvaartverlichting 4.149,60 euro en 88,000 euro vertragingskosten als gevolg van de verontreiniging aan de zuidzijde van de Boekelosbrug. De gemeente besluit niet om in hoger beroep te gaan.
Oktober 2022
De ledlampjes in de brug vertonen nog steeds gebreken. Een grote hoeveelheid lampen brandt niet, knipperen of branden onregelmatig. En woordvoerder van de gemeente Hengelo bestrijdt dat een deel van de ledlampen kapot is. Het euvel zou te maken hebben met een technisch probleem.
Zo zou een 'driver in de software geen juist commando afgeven'. Hoewel dit probleem al enige tijd speelt, is de oplossing voor dit probleem inmiddels in zicht: “De leverancier gaat een signaalversterker plaatsen. De planning is dat dit eind oktober gaat gebeuren”, zegt een woordvoerder.
De zonnepanelen in het wegdek lijken op verschillende plekken los te laten, blijkt uit inspectie door 1Twente. Ook een deel van de coating blijkt verdwenen.
Als het gaat om de ledverlichting, dan is er op dit moment nog geen onderhoudscontract, laat de gemeente weten. “Afgesproken is dat eerst alle storingen en oneffenheden worden verholpen en dat daarna een onderhoudscontract opgesteld wordt. Op dit moment is de leverancier met de deelreparaties bezig.”
In een groot deel van de ledlampen is sprake van verkleuringen. Dit komt volgens de gemeente mogelijk door 'inwerking van stoffen uit de omgeving' op de zogenaamde 2k-hars in de ledlampjes.
De leverancier zegt verkleuringen van de hars nog niet eerder te hebben meegemaakt bij andere projecten wereldwijd. Inmiddels is er een nieuwe batch met twintig lampjes gemaakt met een type hars dat dit probleem niet zou hebben.
De redactie van 1Twente vraagt de gemeente meerdere malen om een actueel overzicht met de jaaropbrengst van de zonnepanelen, maar die worden niet gegeven.
November 2022
Van reparaties aan de ledlampen lijkt nog geen sprake te zijn. Dit kan worden opgemaakt uit het feit dat een groot deel nog steeds niet werkt. De staat van de zonnepanelen in het asfalt verslechtert in rap tempo. Zo is er ook vocht zichtbaar onder de bovenlaag van de panelen.
De gemeente kan nog niet met nieuwe informatie komen en zegt medio eind november een raadsbrief te sturen over de stand van zaken rond de Boekelosebrug. Daarop is nu het wachten.
