Twee fracties in de Enschedese gemeenteraad hebben het initiatief genomen om een raadsonderzoek te starten naar de uitvoering van sociale wetten in de stad. Dat onderzoek is een vervolg op het politieke debat dat ontstond nadat het Diaconaal Platform een brandbrief naar het college en de raad stuurde.
Aanvankelijk wilde de gemeenteraad een vooronderzoek laten uitvoeren door een aantal leden van de Enschedese rekenkamer. Die rekencommissie weigerde, onder andere omdat een dergelijk vooronderzoek weinig nieuwe informatie zou opleveren. Daarmee lag de bal weer bij de gemeenteraad.
GroenLinks en Enschede Anders hebben nu een gezamenlijk voorstel gedaan om tot een raadsonderzoek te komen. In dat voorstel is nadrukkelijk ruimte, zo staat er te lezen, voor alle raadsfracties om inbreng te hebben in zowel de vraagstelling als in de samenstelling van de commissie die het onderzoek moet gaan uitvoeren. De twee initiatiefnemers stellen in het voorstel dat zij politieke meningsverschillen willen voorkomen
Een raadsonderzoek lijkt op een raadsenquête, maar is niet helemaal hetzelfde. Een raadsenquête is het zwaarste onderzoeksinstrument dat een gemeenteraad kan inzetten, vergelijkbaar met een parlementaire enquête, zoals het onderzoek naar de Toeslagenaffaire.
Het belangrijkste verschil is dat een raadsenquête een juridisch onderzoek is, dat wil zeggen dat mensen onder ede gehoord kunnen worden. Dat geeft zo'n enquête extra gewicht en lading. Bij een raadsonderzoek is dat niet het geval.
In dit voorstel is gekozen voor de 'lichtere' variant. Daaruit mag je aflezen dat de indieners er rekening mee willen houden dat dit onderzoek politiek gevoelig ligt en willen voorkomen dat er een politieke strijd losbarst. Daar zou ook niemand mee gebaat zijn. In dit geval staan onderzoek en het vinden van een oplossing bovenaan.
In het voorstel wordt gesproken over een commissie van drie externe leden, elk met een eigen expertise en voldoende maatschappelijk gezag, die zich kunnen laten bijstaan door een extern onderzoeksbureau. De commissie moet gaan onderzoeken hoe de drie belangrijkste sociale wetten worden uitgevoerd. Het gaat daarbij om de Participatiewet (bijstand), de Wet maatschappelijke ondersteuning (thuiszorg, huishoudelijke ondersteuning, hulpmiddelen zoals rollators en scootmobiels, etc.) en de Wet op de jeugdzorg.
Voorlopig zijn drie clusters vragen voorgesteld, waaruit de gemeenteraad de onderzoeksvragen moet gaan formuleren. Het eerste cluster gaat over de ruimte die een gemeente al dan niet heeft om maatwerk te leveren en in hoeverre die ruimte ook wordt gebruikt. Het tweede gaat over goed bestuur en de vraag of inwoners die afhankelijk zijn van sociale voorzieningen voldoende worden beschermd. Het derde gaat over de verandering in het hele systeem die nodig is, zoals ook blijkt uit de conclusies van het onderzoek naar de Toeslagenaffaire
De onderzoekscommissie moet binnen tien weken een rapport met conclusies en aanbevelingen opleveren. GroenLinks en Enschede Anders willen daar uiterlijk op 21 mei in de raad verder over praten. Voorstellen voor verbetering moeten worden meegenomen in de zomernota, die in juni wordt vastgesteld. Het probleem is urgent, zo stellen de indieners van dit voorstel, en daarom is een snelle doorlooptijd gewenst.
De woordvoerders van de raadsfracties debatteren dinsdag 8 februari over het voorstel. De raadsagenda is leeggemaakt voor deze bespreking, vooralsnog zijn er ruim drie uur voor ingeruimd.