Diaconaal Platform houdt voet bij stuk: onderzoek!
Het Diaconaal Platform Enschede blijft bij haar dringende verzoek om een onafhankelijk onderzoek naar het vermeende ‘gebrek aan ethisch handelen’ op de afdeling Werk en Inkomen en bij de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Dat blijkt uit het antwoord van het bestuur van de stichting op een brief van het college over een memo die het platform eerder deze maand publiek maakte.
Vrijdagmiddag vindt er een gesprek plaats tussen het Diaconaal Platform en de Enschedese gemeenteraad. Initiator van dat gesprek, GroenLinks fractievoorzitter Hetty Wolf, noemde het in 1Twente Vandaag een ‘hele moeilijke kwestie’.
Dat betreffende memo ligt al sinds augustus op een tafel waaraan in eerste instantie alleen dat Diaconaal Platform en B&W zaten. Insteek aan die tafel was een dialoog op dat niveau over een ernstig signaal van structureel ambtelijk handelen dat kwetsbare inwoners in problemen brengt. De inzet van het Diaconaal Platform was daarbij een onafhankelijk onderzoek naar die aantijgingen.
Dat gesprek aan die tafel kwam op dood spoor, dat is althans de conclusie die het Enschedese vrijwilligersplatform trok. Er was een juridisch maar vooral ethisch probleem op tafel gelegd, met de boodschap dat het gesprek van jaren met de ambtelijke organisatie tot niets had geleid en tot niets zou gaan leiden. Een vertrouwensbreuk, dus. Dat vertrouwen zou alleen kunnen worden hersteld door onafhankelijk onderzoek te doen naar de gewraakte praktijken. Onderzoeksscope: de uitvoering van de bijstand en de Wmo.
Onafhankelijk onderzoek naar gewraakte praktijken
Het Diaconaal Platform stelde in haar memo en begeleidende brief dat de gemeente onheus gebruik maakt van bezwaar- en beroepsprocedures. Bij beslissingen over bijstand of huishoudelijke hulp, bijvoorbeeld, worden strenge criteria gehanteerd, volgens het Diaconaal Platform strenger dan juridisch en moreel mag. Wie het er niet mee eens is, kan bewaar of eventueel beroep aangetekend worden. Blijkt dan dat de beslissing inderdaad niet op de juiste gronden is genomen, dan wordt die gecorrigeerd. Maar de meeste mensen tekenen geen bezwaar aan, zo leert de praktijk. Van die wetenschap wordt bewust gebruik gemaakt, zo stelt het Diaconaal Platform. Gevolg: aanvragers en hulpbehoevenden krijgen niet waar zij recht op hebben.
In de antwoorden van het college op die boodschap, werd aangestuurd op vervolggesprekken, met de ambtelijke organisatie, en werd niet inhoudelijk ingegaan op het geconstateerde probleem en het verzoek om een onderzoek. Voor het Diaconaal Platform aanleiding om het memo met een begeleidende brief naar het voltallige college en de gemeenteraad te sturen.
Beide partijen staan nu tegenover elkaar, wijzend naar de tafel waaraan zij zaten. B&W toont zich in haar brief van vorige week vrijdag teleurgesteld: “De manier waarop het Diaconaal Platform Enschede (DPE), uit naam van de voorzitter, onze werkwijze neerzet raakt ons.” Dat doet geen recht aan het goede gesprek dat we voerden, staat er te lezen. De reactie van het Diaconaal Platform is gelijkluidend. De organisatie stelt opnieuw enorm teleurgesteld te zijn in de gemeentelijke reactie. “Uit niets blijkt dat u aanvoelt waar het in de kern om gaat: ethiek.”
B&W stelt in haar brief dat Enschede een stad wil zijn ‘waar iedereen de zorg en ondersteuning krijgt die nodig is’. Maar in de manier waarop, worden afwegingen gemaakt waar niet iedereen het altijd mee eens zal zijn. Dan gaat het, zo stelt het college, wel om ‘procedurele rechtvaardigheid’, oftewel: ‘goed bestuur’. De suggestie dat juridische voorzieningen misbruikt worden en dat er barrières voor burgers worden opgeworpen is ‘apert onjuist en lasterlijk’, zo stelt B&W. Het college ziet dan ook ‘geen meerwaarde in nu al een onderzoek’. Dat kan wel de gezamenlijke conclusie van een voortgaand gesprek zijn, maar niet de eis om in gesprek te blijven.
In haar brief refereert B&W aan de 50.000 beslissingen die op jaarbasis worden genomen - dat geldt alle beslissingen, niet alleen de beslissingen waarover het Diaconaal Platform valt - ‘in het besef dat elk besluit ingrijpende gevolgen voor de betreffende inwoner kan hebben’. Bij complexe en omvangrijke vraagstukken gaat weleens iets mis, maar die fouten worden gecorrigeerd als daarop gewezen wordt, stelt B&W. De brief sluit af met een herhaalde uitnodiging voor gesprek. En een oproep aan het platform om niet via de media te communiceren, meningsverschillen terzijde te schuiven en verder samen te werken. ‘We streven hetzelfde doel na’.
Ook het Diaconaal Platform geeft in haar reactie aan het voortgaande gesprek te willen en noemt dat zelfs van cruciaal belang voor de ‘dringend noodzakelijke ethische cultuurverandering binnen de ambtelijke organisatie’. Het platform wil dat gesprek met het college voeren, niet op ambtelijk niveau. De roep om onderzoek is een gevolg van ‘twee jaar dialoog met vakafdelingen en de Klachtencommissaris’. Met toch een uitnodiging voor een gesprek op ambtelijk niveau sloeg B&W de plank volledig mis, zo stelt het platform.
Het Diaconaal Platform dringt nu aan op een raadsonderzoek; dat is wat specifieker dan een onafhankelijk extern onderzoek naar de handelswijze van de eerder genoemde gemeentelijke afdelingen. ‘Wij zien een groot gebrek aan ethisch handelen met desastreuze gevolgen voor de burgers van deze stad… We maken ons oprecht zeer ernstige zorgen’.
Wolf zei in 1Twente Vandaag vooral behoefte te hebben aan informatie. “Ik wil weten wat er speelt. Er zijn misstanden gesignaleerd, daar moeten we serieus naar luisteren.” Bedoeling van het gesprek is, wat Wolf betreft, vooral om die vragen te stellen die helder maken waarom het Diaconaal Platform nu aandringt op een onderzoek. “De raad krijgt veel stukken, ook van de ambtenarij, maar daar staat niet in wat Jan Veldhuizen (voorzitter van het Diaconaal Platform, red.) aankaart.”
De fractievoorzitter stuurde eerder al een brief naar het college over een hooglopend conflict tussen René Beunders, voorzitter van Sociaal Hart Enschede, en de gemeente. Zij signaleert dat het kennelijk heel moeilijk is om in gesprek te zijn met elkaar. “Jij-bakken schiet niet op, dan ben je ver van een oplossing vandaan. Ik hoop daarom dat het gesprek morgen nieuwe inzichten oplevert, een beter beeld van hoe het verder moet.” De fractie van GroenLinks ziet het conflict zich niet vanzelf oplossen en hoopt een bijdrage te leveren aan een uitweg en een oplossing. “Voor de inwoners.”
Bijna alle raadsfracties hebben, op uitnodiging van Wolf, aangegeven mee te willen praten. Alleen Burgerbelangen Enschede (BBE) en D66 hebben vooralsnog niet gereageerd op die uitnodiging. Het gesprek zal worden voorgezeten door VVD-fractievoorzitter René Kreeft. Inzet is om te voorkomen dat het gesprek in terechtkomt in de sfeer van spanning tussen oppositie en coalitie.
Coalitie en oppositie
De coalitie zijn de partijen die de wethouders hebben aangeleverd, de functionarissen die met de burgemeester het stadsbestuur vormen. De oppositie bestaat uit de overige partijen. Meestal heeft een coalitie de meerderheid in de raad en kan dus beleid bepalen. De oppositie probeert dat beleid bij te sturen of bij te schaven, maar moet voor voorstellen altijd een meerderheid zien te krijgen.
Coalitiepartijen zijn het overigens niet per se altijd met elkaar eens. Soms leiden die verschillen tot spanningen binnen de coalitie. Bij heel gevoelige kwesties kan dat zelfs leiden tot het einde van de samenwerking.
In Enschede bestaat de huidige coalitie uit de partijen Burgerbelangen Enschede (BBE), VVD, D66, PvdA en Christenunie. De wethouders van BBE en PvdA zijn de eerst-verantwoordelijken voor de kwestie die het Diaconaal Platform aankaart.
