“Trump is van plan de verkiezingen te stelen"

“Er is geen enkele indicatie dat Trump de verkiezingen kan gaan winnen”, stelde Gertz vanmiddag. “Er zijn talloze signalen die erop wijzen dat hij de verkiezingen gaat stelen. Dat heeft hij ook met zoveel woorden gezegd.”

De verbijsterende conclusie uit het gesprek met Gertz vanmiddag is dat het kan: Trump kan de verkiezingen stelen. Sterker: volgens Gertz zijn de pijlen van de huidige president van Amerika daar op gericht. “Niets van wat hij in de afgelopen vier jaar heeft gedaan is gericht op het winnen van een verkiezing. Alles is erop gericht een herverkiezing te stelen.” Schakel in dat spel is het Hooggerechtshof.

Trump heeft in de voorbije jaren drie nieuwe rechters benoemd aan dat hof. “Alle drie waren zij betrokken bij de zaak in 2000, na de verkiezingen tussen Bush en Gore. Dat is geen toeval. Ook toen is de zege, op last van dat gerechtshof, toegewezen aan de Republikeinen. Het is dus eerder gebeurd. Verschil is dat Trump er heel open over is.”

Gertz voorspelt dat Trump vanavond en vannacht het Hooggerechtshof zal vragen om het tellen van stemmen te staken op het moment dat die zijn kant uit vallen. Dat is met name in de zogenaamde ‘swing States’ cruciaal. Gertz: “Dan hangt het af of de mensen in de stemkantoren gehoor geven aan het bevel van het gerechtshof. Het enige dat Trump dan nog tegen kan houden is als zij, ondanks dat bevel, toch doortellen.”

De assistent professor geeft grif toe dat daarmee de democratie beentje wordt gelicht. “Mensen moeten ophouden de president de leider van de vrije wereld te noemen, al weet ik niet of iemand buiten Amerika dat nog doet. Amerika heeft zich altijd de bakermat en voorvechter van de democratie genoemd, maar dat is niet meer zo. Als het al ooit zo was.” Gertz heeft het niet zo op het democratische proces in het Amerika van dit moment.

Hij vestigt zijn hoop op een demografische verschuiving. “Daarin zie je dat de Republikeinse Partij flink aan macht inboet. Dat komt omdat die macht niet meer wordt weerspiegelt in het electoraat.” Anders gezegd: de Republikeinen zijn de meerderheid allang kwijt. Gertz’ hoop is dat die verschuiving doorzet en op termijn zichtbaar wordt in verkiezingsuitslagen. “Maar dat is een lange weg. Dat is het probleem.”

Aan de wortel van dat in onze ogen bizarre en ondemocratische proces ligt het twee-partijstelsel, volgens Gertz. “Alles is gepolariseerd. Het wordt gedreven door de belangen van wapenhandelaren en grote bedrijven. In de basis is compromis wel het idee, maar pas toen ik hier kwam, ontdekte ik dat dat woord ook echt iets betekent. Dat was een eigenaardige gewaarwording.”

De Verenigde Staten zijn minder verenigd dan ooit gedroomd. In Red States (Republikeins) tellen blauwe stemmen niet, in Blue States (Democratisch) tellen rode stemmen niet. Wint blauw, dan wint de blauwe kandidaat die hele staat. Alle andere stemmen doen er niet meer toe. De strijd wordt dan ook beslecht in Swing States, staten waar geen traditionele meerderheid voor de ene of de andere partij is. Volgens Gertz is er wel een discussie gaande om dat systeem te veranderen en te vervangen voor een gewone meerderheid, zoals in andere democratieën. Maar zo ver is het nog niet.

De UT-filosoof voorziet dat er een groter appèl zal komen op de EU en op de VN om tegenwicht te bieden aan wat er gaande is in zijn land, waar de democratie steeds manker loopt. Hij woont nu vijf jaar in Nederland en merkt een veranderde stemming. “In het begin vroeg iedereen wat ik hier in hemelsnaam kwam doen. Amerika onder Obama, dat was toch het land waar je moest zijn. Nu hoor ik: ‘Je zult wel blij zijn dat jij hier zit’.” Vanavond zoekt hij afleiding, hopend op het beste maar vrezend voor een herhaling van 2016, toen hij ’s ochtends wakker werd als onderdaan van een land onder een Twitterende president die luistert naar de naam Donald. “Ik ga een paar horrorfilms kijken, denk ik. Die zijn grappiger dan de werkelijkheid.”