In Enschede geboren is tot wel €30.000.- minder verdienen
Wie voor een dubbeltje geboren is blijft een dubbeltje. Dat is de conclusie van een grootschalig onderzoek, uitgevoerd door een jong team van de Erasmus School of Economics. In dat onderzoek is het inkomen van ruim een miljoen mensen vergeleken met dat van hun ouders. Wat blijkt: kinderen geboren en opgegroeid in kansarme wijken en steden verdienen nu ze dertigers zijn tot wel 30.000 Euro per jaar minder dan kinderen wier wieg in sociaal-economisch sterkere steden en wijken stond. In de ranglijst van kansarme steden prijkt Enschede, na Harlingen en Midden-Groningen, op de derde plaats. Reden om te bellen met onderzoeksleider Bastian Ravesteijn.
Nieuw zijn die bevindingen niet. Zo’n spreekwoord - wie voor een dubbeltje geboren is wordt nooit een kwartje - komt niet helemaal uit de lucht vallen. Daar komt bij dat wij in ons onderzoek naar de achtergronden van armoede in Enschede ook op sterke signalen stuitten van een verband tussen afkomst en kansen in het latere leven. Daarmee komt meteen een belangrijke oorzaak van armoede in beeld: het plant zich van generatie op generatie voort.
In het onderzoek van assistent professor Ravesteijn zijn kinderen die halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw werden geboren in gezinnen met een vergelijkbaar inkomen met elkaar vergeleken. Tussen dertigers van nu met een vergelijkbare achtergrond maar afkomstig uit verschillende steden en wijken, blijken grote inkomensverschillen te bestaan. Afhankelijk van de wijk of stad waar zij werden geboren en opgroeiden. Niet het talent is bepalend voor latere kansen, maar de plek waar je opgroeide.
“We hebben appels met appels vergeleken”, stelde Ravesteijn in 1Twente Vandaag. “Die vergelijking hebben we niet alleen op gemeente- maar ook op postcodeniveau gedaan. En dan blijkt dat er grote verschillen bestaan, ook op al relatief korte afstand.” Ravesteijn noemde een aantal Twentse voorbeelden. “Een dertiger die in Tubbergen werd geboren verdient nu gemiddeld 29.000 Euro. Een dertiger met een vergelijkbare achtergrond uit Glanerbrug 16.000.” Maar ook binnen Enschede zelf blijken de verschillen groot. “Met dertigers die afkomstig zijn uit het centrum gaat het redelijk. Dat beeld is echt anders als je kijkt naar dertigers uit de zuidwijken en delen in het noorden van de stad.”
Binnenkort komt er een kaart online waarop de verschillen tussen steden en wijken in heel het land met kleuren inzichtelijk zijn gemaakt. Blauw betekent kansrijk, rood kansarm. Ravesteijn: “De inkomensverschillen tussen vergelijkbare dertigers afkomstig uit blauwe of rode wijken kunnen oplopen tot wel vijftig procent.” Tubbergen en Enter kleuren blauw, Enschede oranje tot dieprood. De onderzoeker vond een rode lijn, een kansarme band, van Enschede via Hengelo naar Almelo.
Deze ‘kansenkaart’ kan, zo stelde Ravesteijn, door beleidsmakers en bestuurders worden gebruikt om te zien waar mensen extra ondersteuning kunnen gebruiken. Hij noemde onderwijs en gezondheidszorg - met name de jeugdzorg - als voorbeelden van terreinen waarop aanvullend beleid te maken valt. Knelpunt daarbij - iets wat Ravesteijn niet weet - is dat er in Enschede juist in de jeugdzorg grote financiële gaten vallen. Dat stelde wethouder June Nods vorige week bij 1Twente Vandaag, in een toelichting op de onlangs gepresenteerde meerjarenbegroting van de stad.
Die begrotingstekorten zijn een gevolg van de manier waarop geld van het rijk voor bijvoorbeeld jeugdzorg over het land wordt verdeeld. Kort en simpel gesteld: die verdeling gaat op basis van het aantal inwoners. Niet op basis van die kaart van Ravesteijn of vergelijkbare gegevens. Sociaal zwakkere steden zoals Enschede worden wel enigszins gecompenseerd, maar dat is bij lange na niet genoeg, zo stellen meerdere gemeenten in het land. Het Enschedese college gaat er voor de komende jaren vanuit dat daar verandering in komt. “Daar moet echt iets gebeuren”, stelde Nods in 1Twente Vandaag.
Ravesteijn is nog niet klaar met zijn onderzoek. Grote vraag is natuurlijk hoe de verschillen precies te verklaren zijn. De onderzoekers hebben bij dit kansenonderzoek gekeken naar CBS-gegevens. “Maar we hebben veel meer gegevens. Over opleidingen, bijvoorbeeld. We gaan nu verder kijken, terug in het verleden. Wanneer ontstaat deze kansenkloof? Op welke leeftijd en op welke uitkomsten?”
Onderzoeken als deze laten zien hoe complex en hardnekkig vraagstukken rond armoede en gelijke kansen voor iedereen zijn. Je bent er niet met beleid dat uitgaat van het idee dat iedereen talenten heeft en dus in staat moet zijn om iets van zijn leven te maken. Om dat ook echt te kunnen, speelt de omgeving waarin je opgroeit een vitale rol, zo blijkt.
