Nieuws
Enschede
Van Jansen Steur tot nieuwbouw: Frans van Vught over tien jaar als toezichthouder van het MST
Tien jaar was Frans van Vught voorzitter van de raad van toezicht van ziekenhuis MST. Saai was het zelden. De nasleep van de affaire Jansen Steur, het verscherpt toezicht door de inspectie, het verlies van driehonderd banen en het nieuwe ziekenhuis. "We hebben overal van geleerd en zijn daardoor een beter en completer ziekenhuis geworden." Op verzoek van deze krant blikt hij van jaar tot jaar terug op wat er toen speelde.
Josien Kodde | Tubantia
2009:
Neuroloog Ernst Jansen Steur stelde verkeerde diagnoses van MS, parkinson en alzheimer. De affaire leek voorbij. Maar nu blijkt dat de arts weer aan het werk is, in Duitse ziekenhuizen.'"Dat wisten wij uiteraard niet. En het was uitermate vervelend. Voor het ziekenhuis, maar veel belangrijker: Het was zeer pijnlijk voor de slachtoffers. Bij wie oude wonden opnieuw opengingen. Het legde het falen van Europese samenwerking bloot. In Nederland had Jansen Steur een beroepsverbod. Maar over de grens bleek dit onbekend. Ik had in die tijd persoonlijk contact met gedupeerde patiënten. Dat raakte me zeer. Een toezichthouder zit er namens de samenleving. Daarom wilden we weten wat er speelde onder betrokkenen en daarom hebben we die gesprekken gevoerd."
2010:
De affaire Jansen Steur blijft MST achtervolgen. De commissie Lemstra concludeert dat het ziekenhuis gedupeerden jarenlang aan hun lot overliet.
"Dat klopt. Het ziekenhuis is nalatig geweest in het onderzoeken of patiënten schade of andere nadelige gevolgen hadden ondervonden. We hadden beter moeten opletten. Ook als toezichthouder. Na het rapport heeft de raad van bestuur onder leiding van Herre Kingma onmiddellijk afspraken gemaakt met betrokkenen en verzekeraars voor compensatie. Voor de slachtoffers is het dramatisch geweest. En nog. Het gaat niet over.''
"Droevig is ook dat het litteken voor altijd aan het ziekenhuis kleeft. Op verjaardagen hoor ik het. Na ons raakten artsen bij diverse andere ziekenhuizen in opspraak, maar een impact zoals Jansen Steur was uniek in zijn soort. Deze arts was nota bene de behandelend geneesheer van Prins Claus. Zo gerespecteerd. Een drama was het. Ook voor de man zelf trouwens."
2011:
De verhouding tussen bestuurders Herre Kingma (MST) en Meindert Schmidt (ZGT) is verstoord. Schmidt noemt het nieuwbouwplan van MST een 'financiële ramp'.
ZGT, met vestigingen in Almelo en Hengelo, heeft de indruk dat MST de nieuwbouw wil betalen over de rug van zijn grootste concurrent. Nadat duidelijk wordt dat ZGT de verloskunde wil concentreren in Almelo of Hengelo kiest ze in eerste instantie voor Hengelo. Uit angst dat ze Hengelose zwangeren kwijtraakt aan Enschede.
Frans van Vught: "Ik heb achteraf erkend dat wij de nieuwbouw van MST destijds onvoldoende hebben afgestemd met ZGT. Ik geloof trouwens niet dat tussen Kingma en Schmidt sprake was van persoonlijke animositeit. Het waren heel verschillende types. En beiden met een behoorlijk ego, in bestuurlijke zin. Wat volgens mij vooral speelde was dat ze zichzelf zagen als vertegenwoordigers van hun eigen stad. De aloude strijd tussen Hengelo en Enschede. Zoals bij de dubbelstad-discussie ook speelde. Voor Hengelo was belangrijk dat het een ziekenhuis bleef houden waar eigen inwoners terecht konden.''
2012:
Afscheid van bestuurder Herre Kingma. Met de komst van opvolger Bas Leerink investeert MST in een betere verhouding met ZGT en de zorgverzekeraars.
"Bas Leerink kwam van Menzis. Dat is een belangrijke partner. Er kwamen bezuinigingen aan op de zorg en dat loopt via de verzekeraars. Voor de aanstelling van Leerink ben ik afgeweken van mijn principe dat een bestuurder iemand moet zijn die uit de medische wereld komt maar ook bestuurlijke kwaliteiten heeft. Leerink was geen medicus.
Maar het pakte goed uit. Voor het eerst in de historie van ons ziekenhuis lukte het om een meerjarencontract te tekenen met Menzis. Dit gaf financiële zekerheid en stabiliteit. Dit was weer belangrijk voor de banken. We hadden grote leningen uitstaan voor de nieuwbouw. Zo'n bankenconsortium wil bestuurlijke continuïteit. Ze willen geen gedonder in de tent."
2013:
MST komt onder verscherpt toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Het veiligheidsmanagementsysteem is niet op orde.
"Wij waren verbijsterd. Een paar jaar eerder hadden we de zogenoemde NIAZ-accreditatie (Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg, red.) moeten aanvragen, maar dat was niet gebeurd. We hadden bestuurlijk echt een steek laten vallen. De raad van toezicht was, net als de raad van bestuur, overvallen door de inspectie-maatregel. Inderdaad, hier zijn intern stevige gesprekken over gevoerd. Gelukkig is alles op alles gezet om de kwestie op orde te brengen. Waardoor het gelukkig maar een half jaar duurde."
2014:
MST maakt fouten bij de behandeling van schaamlipkanker, waardoor de ziekte veel vaker terugkomt dan verwacht mag worden.
"De raad van bestuur bracht dit zelf naar buiten. Die transparantie was echt een les van Jansen Steur. Die kwestie was aanvankelijk binnenskamers gehouden. We wilden nu direct open en transparant zijn. Dat de betrokken dokters daar boos over waren? Ja, dat klopt. Maar wij vonden dat we het niet zomaar voorbij konden laten gaan. Daarom hebben we toen zelf Medisch Contact en De Twentsche Courant Tubantia benaderd.''
2015:
Chirurgen van ZGT en MST willen samen één maatschap vormen, maar de raden van bestuur zijn tegen. Op de achtergrond speelt een strijd om de macht.
"Dit is een herkenbare situatie, die speelt in alle ziekenhuizen. Formeel ligt de macht bij de raad van bestuur. Maar omdat professionals de kwaliteit en de expertise hebben zonder welk een ziekenhuis niet kan bestaan, geeft hen dat macht. Persoonlijk ben ik daarom altijd voor het benoemen van medici in de raad van bestuur.''
,,In mijn beginjaren traden op mijn initiatief ook twee medici toe tot het bestuur, maar dat beviel de andere medici niet. Na een jaar stopten ze ermee. Met Sophia de Rooij hebben we nu weer een bestuursvoorzitter met een medische achtergrond. Ik zou het heel goed vinden als een arts uit eigen geleding in het bestuur zou komen. Maar dan wel met de zorgportefeuille.
2016:
Opening van het nieuwe ziekenhuis aan het Koningsplein.
In een vorige functie als voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Twente pleitte Frans van Vught ooit voor nieuwbouw van MST op de campus. Hij bood zelfs grond aan voor het symbolische bedrag van een euro. Hij schiet in de lach: "Tja, als het ziekenhuis niet naar de campus komt, dan moet de campus maar naar het ziekenhuis."
Dan serieus: "Het is jammer dat het plan nooit doorging. Maar het leven neemt navrante sprongen. Mijn eerste uitspraak deed ik in mijn rol als universiteitsbestuurder. Het bijzondere was dat ik er later naast Herre Kingma stond bij het metselen van de eerste steen voor de nieuwbouw in de binnenstad."
"Ik heb aan iets bijgedragen waar ik zelf geen voorstander van was. Het ziekenhuis ging destijds niet in op mijn voorstel om te verhuizen naar de Hengelosestraat. En toen ik als toezichthouder naar MST kwam, was al besloten dat de nieuwbouw in de stad zou komen."
2017:
De verf van de nieuw- bouw is amper droog of er komt een reorganisatie. 30 miljoen kostenreductie, 300 banen vallen weg.
"Als u me vraagt wat mij in die tien jaar de meeste hoofdbrekens heeft gekost, dan waren dat de financiële problemen", zegt Van Vught. Bestuurder Bas Leerink heeft eerder gezegd dat de reorganisatie deels gevolg was van de nieuwbouw waarvoor het ziekenhuis onvoldoende had gespaard. "Dat is gedeeltelijk waar. Maar er speelde meer. Het eigen risico voor patiënten werd ingevoerd. Daardoor nam onnodige zorgconsumptie fors af. Dat is goed voor nationaal perspectief, maar het gaf ons minder omzet. Deels hadden we wel voorzien dat het ziekenhuis kleiner moest worden. Dat is goed opgevangen in de nieuwbouw; het aantal vierkante meters is met 40 procent gereduceerd.''
Bang voor een faillissement is Van Vught niet geweest. "Maar of dat helemaal terecht was? Er was nog nooit een ziekenhuis omgevallen. Wij dachten dus dat het niet kon gebeuren. Maar het tegendeel bleek later waar bij Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen."
2018:
Met de aanstelling van Sophia de Rooij krijgt MST de eerste vrouwelijke voorzitter.
"Heel lang stonden bedrijfseconomen en bedrijfskundigen aan het stuur, maar met Sophia hebben we weer een professional. Een arts met bestuurlijke kwaliteiten. Aan haar de taak om een goede zorginfrastructuur op te bouwen in de regio Twente. Met het oog op de vergrijzing en onze afstand tot academische centra is dit van groot belang. Op de langere termijn zou MST kunnen proberen het eerste technische academische ziekenhuis van Nederland te worden. Het is een droom, maar ik denk dat het haalbaar is."
"Een doel voor de kortere termijn is dat er behalve Oldenzaal en Haaksbergen meer poliklinieken kunnen komen. Die buitenpoli's worden belangrijke posten. Dat vullen we aan met zorg bij de mensen thuis, waarbij we meer en meer gebruik maken van technologie."
2019:
Een traumachirurg maakt zich schuldig aan ongewenste intimiteiten, verbaal agressief en intimiderend bedrag.
2010:
De affaire Jansen Steur blijft MST achtervolgen. De commissie Lemstra concludeert dat het ziekenhuis gedupeerden jarenlang aan hun lot overliet.
"Dat klopt. Het ziekenhuis is nalatig geweest in het onderzoeken of patiënten schade of andere nadelige gevolgen hadden ondervonden. We hadden beter moeten opletten. Ook als toezichthouder. Na het rapport heeft de raad van bestuur onder leiding van Herre Kingma onmiddellijk afspraken gemaakt met betrokkenen en verzekeraars voor compensatie. Voor de slachtoffers is het dramatisch geweest. En nog. Het gaat niet over.''
"Droevig is ook dat het litteken voor altijd aan het ziekenhuis kleeft. Op verjaardagen hoor ik het. Na ons raakten artsen bij diverse andere ziekenhuizen in opspraak, maar een impact zoals Jansen Steur was uniek in zijn soort. Deze arts was nota bene de behandelend geneesheer van Prins Claus. Zo gerespecteerd. Een drama was het. Ook voor de man zelf trouwens."
2011:
De verhouding tussen bestuurders Herre Kingma (MST) en Meindert Schmidt (ZGT) is verstoord. Schmidt noemt het nieuwbouwplan van MST een 'financiële ramp'.
ZGT, met vestigingen in Almelo en Hengelo, heeft de indruk dat MST de nieuwbouw wil betalen over de rug van zijn grootste concurrent. Nadat duidelijk wordt dat ZGT de verloskunde wil concentreren in Almelo of Hengelo kiest ze in eerste instantie voor Hengelo. Uit angst dat ze Hengelose zwangeren kwijtraakt aan Enschede.
Frans van Vught: "Ik heb achteraf erkend dat wij de nieuwbouw van MST destijds onvoldoende hebben afgestemd met ZGT. Ik geloof trouwens niet dat tussen Kingma en Schmidt sprake was van persoonlijke animositeit. Het waren heel verschillende types. En beiden met een behoorlijk ego, in bestuurlijke zin. Wat volgens mij vooral speelde was dat ze zichzelf zagen als vertegenwoordigers van hun eigen stad. De aloude strijd tussen Hengelo en Enschede. Zoals bij de dubbelstad-discussie ook speelde. Voor Hengelo was belangrijk dat het een ziekenhuis bleef houden waar eigen inwoners terecht konden.''
2012:
Afscheid van bestuurder Herre Kingma. Met de komst van opvolger Bas Leerink investeert MST in een betere verhouding met ZGT en de zorgverzekeraars.
"Bas Leerink kwam van Menzis. Dat is een belangrijke partner. Er kwamen bezuinigingen aan op de zorg en dat loopt via de verzekeraars. Voor de aanstelling van Leerink ben ik afgeweken van mijn principe dat een bestuurder iemand moet zijn die uit de medische wereld komt maar ook bestuurlijke kwaliteiten heeft. Leerink was geen medicus.
Maar het pakte goed uit. Voor het eerst in de historie van ons ziekenhuis lukte het om een meerjarencontract te tekenen met Menzis. Dit gaf financiële zekerheid en stabiliteit. Dit was weer belangrijk voor de banken. We hadden grote leningen uitstaan voor de nieuwbouw. Zo'n bankenconsortium wil bestuurlijke continuïteit. Ze willen geen gedonder in de tent."
2013:
MST komt onder verscherpt toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Het veiligheidsmanagementsysteem is niet op orde.
"Wij waren verbijsterd. Een paar jaar eerder hadden we de zogenoemde NIAZ-accreditatie (Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg, red.) moeten aanvragen, maar dat was niet gebeurd. We hadden bestuurlijk echt een steek laten vallen. De raad van toezicht was, net als de raad van bestuur, overvallen door de inspectie-maatregel. Inderdaad, hier zijn intern stevige gesprekken over gevoerd. Gelukkig is alles op alles gezet om de kwestie op orde te brengen. Waardoor het gelukkig maar een half jaar duurde."
2014:
MST maakt fouten bij de behandeling van schaamlipkanker, waardoor de ziekte veel vaker terugkomt dan verwacht mag worden.
"De raad van bestuur bracht dit zelf naar buiten. Die transparantie was echt een les van Jansen Steur. Die kwestie was aanvankelijk binnenskamers gehouden. We wilden nu direct open en transparant zijn. Dat de betrokken dokters daar boos over waren? Ja, dat klopt. Maar wij vonden dat we het niet zomaar voorbij konden laten gaan. Daarom hebben we toen zelf Medisch Contact en De Twentsche Courant Tubantia benaderd.''
2015:
Chirurgen van ZGT en MST willen samen één maatschap vormen, maar de raden van bestuur zijn tegen. Op de achtergrond speelt een strijd om de macht.
"Dit is een herkenbare situatie, die speelt in alle ziekenhuizen. Formeel ligt de macht bij de raad van bestuur. Maar omdat professionals de kwaliteit en de expertise hebben zonder welk een ziekenhuis niet kan bestaan, geeft hen dat macht. Persoonlijk ben ik daarom altijd voor het benoemen van medici in de raad van bestuur.''
,,In mijn beginjaren traden op mijn initiatief ook twee medici toe tot het bestuur, maar dat beviel de andere medici niet. Na een jaar stopten ze ermee. Met Sophia de Rooij hebben we nu weer een bestuursvoorzitter met een medische achtergrond. Ik zou het heel goed vinden als een arts uit eigen geleding in het bestuur zou komen. Maar dan wel met de zorgportefeuille.
2016:
Opening van het nieuwe ziekenhuis aan het Koningsplein.
In een vorige functie als voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Twente pleitte Frans van Vught ooit voor nieuwbouw van MST op de campus. Hij bood zelfs grond aan voor het symbolische bedrag van een euro. Hij schiet in de lach: "Tja, als het ziekenhuis niet naar de campus komt, dan moet de campus maar naar het ziekenhuis."
Dan serieus: "Het is jammer dat het plan nooit doorging. Maar het leven neemt navrante sprongen. Mijn eerste uitspraak deed ik in mijn rol als universiteitsbestuurder. Het bijzondere was dat ik er later naast Herre Kingma stond bij het metselen van de eerste steen voor de nieuwbouw in de binnenstad."
"Ik heb aan iets bijgedragen waar ik zelf geen voorstander van was. Het ziekenhuis ging destijds niet in op mijn voorstel om te verhuizen naar de Hengelosestraat. En toen ik als toezichthouder naar MST kwam, was al besloten dat de nieuwbouw in de stad zou komen."
2017:
De verf van de nieuw- bouw is amper droog of er komt een reorganisatie. 30 miljoen kostenreductie, 300 banen vallen weg.
"Als u me vraagt wat mij in die tien jaar de meeste hoofdbrekens heeft gekost, dan waren dat de financiële problemen", zegt Van Vught. Bestuurder Bas Leerink heeft eerder gezegd dat de reorganisatie deels gevolg was van de nieuwbouw waarvoor het ziekenhuis onvoldoende had gespaard. "Dat is gedeeltelijk waar. Maar er speelde meer. Het eigen risico voor patiënten werd ingevoerd. Daardoor nam onnodige zorgconsumptie fors af. Dat is goed voor nationaal perspectief, maar het gaf ons minder omzet. Deels hadden we wel voorzien dat het ziekenhuis kleiner moest worden. Dat is goed opgevangen in de nieuwbouw; het aantal vierkante meters is met 40 procent gereduceerd.''
Bang voor een faillissement is Van Vught niet geweest. "Maar of dat helemaal terecht was? Er was nog nooit een ziekenhuis omgevallen. Wij dachten dus dat het niet kon gebeuren. Maar het tegendeel bleek later waar bij Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen."
2018:
Met de aanstelling van Sophia de Rooij krijgt MST de eerste vrouwelijke voorzitter.
"Heel lang stonden bedrijfseconomen en bedrijfskundigen aan het stuur, maar met Sophia hebben we weer een professional. Een arts met bestuurlijke kwaliteiten. Aan haar de taak om een goede zorginfrastructuur op te bouwen in de regio Twente. Met het oog op de vergrijzing en onze afstand tot academische centra is dit van groot belang. Op de langere termijn zou MST kunnen proberen het eerste technische academische ziekenhuis van Nederland te worden. Het is een droom, maar ik denk dat het haalbaar is."
"Een doel voor de kortere termijn is dat er behalve Oldenzaal en Haaksbergen meer poliklinieken kunnen komen. Die buitenpoli's worden belangrijke posten. Dat vullen we aan met zorg bij de mensen thuis, waarbij we meer en meer gebruik maken van technologie."
2019:
Een traumachirurg maakt zich schuldig aan ongewenste intimiteiten, verbaal agressief en intimiderend bedrag.
Dit speelde al jaren. Waarom niet eerder ingegrepen? "Omdat we het niet wisten. Je kunt als toezichthouder en bestuurder nog zo veel en vaak in het ziekenhuis zijn, Maar je kunt weinig als de meldingen je niet bereiken. Ondanks dat we vragen hebben gesteld. De Me Too-beweging was actueel. We hebben gevraagd of het bij ons speelde. Dat was niet het geval, werd gezegd. Het ziekenhuis deed melding bij de inspectie. De arts besloot zelf om vervroegd met pensioen te gaan. Dat vonden de raad van bestuur en de raad van toezicht een goed idee.
Frans van Vught sluit de terugblik af met de conclusie dat MST veel heeft geleerd van alle kwesties die speelden. "We zijn hierdoor een beter en completer ziekenhuis geworden. Er staat een nieuw, hypermodern ziekenhuis, met aanzienlijk minder bedden, meer specialisten, meer budget en betere apparatuur. Maar het belangrijkste is natuurlijk hoe patiënten over ons denken. De waardering is gestegen, naar ruim een acht."
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Annina Romita
Frans van Vught sluit de terugblik af met de conclusie dat MST veel heeft geleerd van alle kwesties die speelden. "We zijn hierdoor een beter en completer ziekenhuis geworden. Er staat een nieuw, hypermodern ziekenhuis, met aanzienlijk minder bedden, meer specialisten, meer budget en betere apparatuur. Maar het belangrijkste is natuurlijk hoe patiënten over ons denken. De waardering is gestegen, naar ruim een acht."
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Annina Romita
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
