Op de UT trainen voor de Cybathlon schenkt hoop voor de toekomst

Michel Hasselerharm | Tubantia

Het is zijn wekelijkse hoogtepuntje. Dat hij in het wearable robotics-lab van de Universiteit Twente (UT) de loopband op mag om te oefenen met een gemotoriseerde knieprothese. Dan voelt Tymen Schavemaker zich weer even de jonge en fitte man die hij eigenlijk is. Mijn eigen prothese remt me meer af dan dat hij mij helpt. Ik wil meer dan die aankan. Hier ervaar ik wat er echt mogelijk is. Al dacht ik eerlijk gezegd dat protheses als deze ook in het dagelijks leven al beschikbaar waren.

Testpiloot
Nee, zover is het dus nog niet. Dat de 26-jarige Barchemer wekelijks de nieuwe generatie knieprothese mag uitproberen, komt omdat hij testpiloot is van een van de twee teams van de Universiteit Twente die volgend jaar meedoen aan de Cybathlon. Dat is een soort Olympische Spelen voor mensen met en ontwikkelaars van de nieuwste protheses en exoskeletten. Die wordt in mei voor de tweede keer gehouden in het Zwitserse Kloten. De bedoeling is dat het elke vier jaar gaat gebeuren.

Robotachtig pak
De UT doet mee aan twee onderdelen: die voor exoskeletten en knieprotheses. Bij de eerste gaat het om een robotachtig pak dat mensen met een dwarslaesie in staat stelt toch te lopen. Meestal in combinatie met twee krukken. Een van de doelen is dat die krukken straks niet meer nodig zijn , zegt teamleider Edwin van Asseldonk.

Ultieme doel
Bij de knieprotheses gaat het dus niet om een inwendige kunstknie, maar uitwendige protheses met een motortje waardoor bijvoorbeeld ook op een normale wijze een trap kan worden genomen. Ultieme doel is dat de gebruiker niet meer doorheeft dat hij een prothese heeft , aldus de andere teamleider René Fluit. De knie is ontwikkeld samen met Tebocon Bionics in Delft. Ook Roessingh, Centrum voor Revalidatie is bij het team betrokken. Bij team exoskelet is dat naast Roessingh, ook TU Delft en de Sint Maartsenskliniek.

Robotpakken
Voor de kortere termijn zijn Fluit en Van Asseldonk al blij als een exoskelet of gemotoriseerde prothese al beschikbaar komt voor het alledaagse gebruik. De robotpakken moeten daarvoor nog een stuk lichter en stabieler worden. Nu is het aantrekken van het pak nog werk voor twee. Er is een type dat geschikt is voor thuisgebruik. Die kan wel door een persoon worden aangetrokken , vertelt Van Asseldonk. Landelijk zijn het vier of vijf mensen die er een hebben. Hij hoopt dat het er over een jaar of vijf een veelvoud daarvan is.

Zestig mille
Ook een gemotoriseerde knieprothese is voor thuisgebruik nog een uitzondering, vertelt Fluit. Er is een type beschikbaar op de commerciële markt. Maar die is nog vrij zwaar. Je moet bijna een atleet zijn om er de trap mee op te komen. Bovendien ligt de huidige prijs zo rond de zestig mille.

En zorgverzekeraars zijn nog niet bereid de kosten te vergoeden. Die zien er nog niet het grote voordeel van en redeneren dat iemand met een traditionele prothese ook kan lopen. Wat het met iemand doet dat hij op een normale manier de trap op kan of nu wel snel genoeg kan lopen om de bus te halen, daar kijken ze niet naar.

Lastig
Daarom dus is een evenement als de Cybathlon, die ook al heeft geleid tot een aantal kleinere wedstrijden, zo belangrijk. Deelnemers moeten er zo snel mogelijk een parcours afleggen, met daarin onder meer een stoel waaruit ze moeten opstaan, een ongelijke helling en een trap. Maar ze moeten ook een doos met een voetbal erop over een trap opdragen. Dat is voor iedereen al lastig, maar voor iemand met een prothese helemaal. Die moet zo stabiel zijn dat hij daar volledig op kan vertrouwen.

Valpartij
Zulke uitdagingen geven de verdere ontwikkeling van protheses en exoskeletten een enorme boost. Daarom dus doet de UT mee aan de Cybathlon. Maar ook omdat het goed is af en toe te laten zien waar je staat , zegt Fluit. Dus ja, alleen meedoen aan de bionische spelen is al mooi. Maar we willen ook wel degelijk winnen , zegt Van Asseldonk.

Om dat te kunnen doen, is vooral het verbeteren van de stabiliteit nog wel een dingetje. Zowel het exoskelet als de knieprothese waarmee in Kloten een topprestatie moet worden neergezet, zijn nog niet helemaal klaar. Een foutje per dag, dat de prothese niet doet wat hij moet doen, is er een te veel. Dan volgt een valpartij en is het vertrouwen weg. En vertrouwen is cruciaal , zegt Fluit.

Steile treden
Veel zal dus ook afhangen van de piloot die in Kloten het parcours gaat afleggen. Tymen Schavemaker hoopt dat hij er een van is. Zeker is dat niet. Er zijn meer testpiloten en er volgt nog een heuse kwalificatiewedstrijd. Maar hij maakt een goede kans. Zo was hij al, op uitnodiging van de Chinese producent van de prothese, in China. Daar overwon hij zelfs de steile treden van de Grote Muur. Dat dat is gelukt, heeft veel met me gedaan. Het maakt een wereld van verschil.

Voor het eerst na het motorongeluk, waar hij dik een jaar geleden zijn linkerbeen bij verloor, ervoer hij dat het gemis hem niet per se hoeft tegen te houden bij wat hij graag wil: zich net zo fit en sterk voelen als voor het ongeluk. Ik kan niet meer voetballen met mijn vrienden. En naar het zwembad gaan, is echt een issue. Dat is zwaar. Daarom vond ik het in het begin ook best moeilijk dat ik na een training hier op de UT terug moest naar mijn eigen prothese. Nu heb ik dat minder. Ik heb weer hoop voor de toekomst.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook