Stadsbank helpt in Enschede: "Probeer maar eens rond te komen van 50 euro leefgeld"

Coen Luttikhuis vertelt regelmatig mee te voelen met een cliént van de Stadsbank. "Dan loopt hier een gescheiden dame met twee kinderen de deur uit, die nog 50 euro per week te besteden heeft. Leefgeld noemen we dat. Je moet maar in zo n situatie zitten, denk ik dan. Probeer daar maar van rond te komen."

De directeur van Stadsbank Oost-Nederland voegt toe graag een misverstand uit de wereld te willen helpen. "Er wordt nog wel eens gedacht dat mensen hier geld krijgen. Dat is dus zeker niet het geval. Ook dat leefgeld is hun eigen geld. Het is wat er nog over is als wij alle betalingen voor aflossing van schuldeisers en vaste lasten voor huur, gas, water en licht, belastingen en dergelijke voor hen regelen. Op die manier proberen we de schuldenproblematiek van individuele cliënten op te lossen."

De Stadsbank Oost Nederland regelt vanuit het gebouw aan de Spelbergweg de schuldhulpverlening voor inwoners van veertien Twentse en acht Achterhoekse gemeenten. Landelijk wordt ervan uitgegaan dat 1,5 miljoen mensen met financiële problemen kampen. Daarvan slepen er 400.000 echt een grote schuldenlast met zich mee. Het totale bestand van de Stadsbank Oost Nederland bestaat uit 9800 cliënten. Daarvan komen er 3215 uit Enschede.

Luttikhuis: "De gemiddelde schuld komt overeen met landelijke cijfers: 43.300 euro bij veertien schuldeisers." Hij constateert dat betrokkenen steeds verder in het financiële moeras weg zijn gezakt en vaak al langer onder de armoedegrens leven. Soms kloppen ze op eigen initiatief aan bij de Stadsbank, veelal worden ze via gemeentelijke wijkcoaches of plaatselijke hulporganisaties doorverwezen. Het aantal cliënten uit Enschede stijgt nog steeds licht. Dat noemt Luttikhuis opmerkelijk gezien het grote aantal hulporganisaties dat in de stad actief is.

De achtergrond van het cliëntenbestand is heel divers, zegt Luttikhuis. "We leven in een complexe maatschappij met veel verplichtingen. We hebben een relatief grote groep mensen met een lichte verstandelijke beperking die het niet meer alleen redden. Maar ook mensen met een verslavingsprobleem, mensen die door de flexibilisering van de arbeidsmarkt wisselende banen en dus wisselende inkomsten hebben, mensen die gescheiden zijn of waarvan de partner is overleden en daardoor ineens minder inkomsten hebben en onvoldoende buffer hebben opgebouwd."

Hij ziet het aantal mensen in financiële nood niet snel verminderen. Waarbij hij verwijst naar de bijdrage van deskundige Nadja Jungmann aan een onlangs in Enschede gehouden congres. Deze lector schulden & incasso aan de Hogeschool Utrecht stelde vast dat er nog steeds wordt gezocht naar een wetenschappelijk gefundeerde oplossing. Luttikhuis: "Het Ei van Columbus is er niet. We moeten het zoeken in nog meer preventie in een poging de problematiek te beperken. Enschede denkt aan één loket voor iedereen die op het gebied van armoedebeleid actief is. Dat kan helpen vroegtijdig te signaleren of iemand in de problemen komt, waardoor je met sneller ingrijpen wellicht kunt voorkomen dat schulden zich verder opstapelen."

Letterlijk met een plastic zak vol aanmaningen van deurwaarders en brieven met rekeningen stapte ze een jaar of zes geleden de Stadsbank binnen. De schuldenlast had zich in de periode daarvoor hoog opgezadeld. "Je schuift de problemen steeds voor je uit", zegt Sabine (*). "Je denkt: ik heb het geld toch niet. En legt dus die rekeningen op de stapel. Op een gegeven moment open je alleen nog de privépost. Je ontkent de situatie waarin je bent beland. Totdat je ècht niet meer weet hoe het verder moet."

Dat moment kwam voor haar toen ze uit haar huurhuis in de zuidwijken gezet dreigde te worden. De vrachtwagen, agenten en een deurwaarder stonden al voor haar deur. "Net als zoveel rekeningen, had ik al een paar maanden de huur niet betaald. Dat ik hier nog woon, heb ik te danken aan twee hele lieve buren die me toen geld hebben geleend. Ik mocht op het laatste moment blijven."

Met hulp van de Stadsbank heeft ze inmiddels ook haar andere openstaande rekeningen betaald. Sinds vorig jaar september is ze schuldenvrij. "Ik was ontzettend blij en opgelucht. Dat gevoel heb ik nog steeds", zegt Sabine, inmiddels 72 jaar.

Ze vertelt dat de financiële ellende begon toen haar Zwitserse ex-man niet langer alimentatie overmaakte. Ze leerde hem kennen in de tijd dat ze als verpleegster werkte in een ziekenhuis in Basel. Nadat de relatie stukliep, ging ze met haar zoon terug naar Enschede. Ze vond werk in het ziekenhuis in Gronau. "Maar ik kon daar maximaal voor 60 procent van de uren werken en moest het doen met 1000 euro per maand. Toen mijn ex niet meer betaalde, kon ik niet meer rondkomen. Ik kreeg steeds meer schulden. Op een gegeven moment kwamen er navorderingen van de belastingen. Al met al had ik toen een schuld van zo'n 10.000 euro. Dat lijkt misschien niet zo veel, maar ik zat er wel door in de ellende."

De gang naar de Stadsbank was moeilijk. "Echt met lood in de schoenen ben ik er heen gegaan. Maar na het eerste gesprek zag ik het al weer een beetje zitten. Mijn consulent was heel begripvol. Ze heeft de vaste betalingen overgenomen en heeft mijn schuldeisers benaderd voor een regeling. Ik kreeg vanaf dat moment zelf nog 30 euro in de week. Later werd dat 50 euro. Daar moest ik alles mee doen. Eten, drinken, kleren kopen. Ik ging naar tweedehandswinkeltjes. Het was een heel moeilijke tijd. Je schaamt je, maar ik heb toch in kleine kring over mijn situatie vertelt. Ik heb veel steun gehad van enkele vrienden en naaste familieleden. Dat motiveert je om er doorheen te komen."

(*) Naam is uit oogpunt van privacy gefingeerd.