Buitenen doet de aangifte samen met de toenmalige directeur van het ontplofte vuurwerkbedrijf S.E. Fireworks Rudi Bakker, oud-rechercheur Jan Paalman en Mathilde van der Molen. Haar man kwam als brandweerman om het leven bij de ramp, die in totaal aan 23 mensen - waaronder vier brandweermannen - het leven kostte.
Verwijten
Van Buitenen verwijt de overheid en een groot aantal overheidsfunctionarissen onder andere dood door schuld, het plegen van meineed, valsheid in geschrifte, misleiding van de rechtbank en tal van andere ambtsmisdrijven. Het is zo veelomvattend, dat ik het maar typeer als ondermijning van de rechtstaat , aldus Van Buitenen.
In totaal noemt hij in de aangifte rond de honderd personen, die volgens hem een kwalijke rol hebben gespeeld voor, tijdens en na de ramp. Met name toenmalig minister Donner. Maar ook de burgemeester van Enschede, de brandweertop, politiemensen en medewerkers van de rijksrecherche, het Openbaar Ministerie en het College van Procureurs Generaal. Het gaat onder meer over foute blusinstructies, ondeugdelijke opslagregels en onjuiste classificatie van ontplofbare stoffen.
Onderzoek
Van Buitenen is een erkende klokkenluider over fraude binnen de Europese Commissie. Door zijn toedoen als Europees ambtenaar trad in 1999 de voltallige Europese Commissie af. De man uit Breda heeft nu de afgelopen vijf jaar onderzoek naar de ramp gedaan, nadat hij onder andere was benaderd door oud-rechercheur Paalman uit Rijssen. Die was betrokken bij het onderzoek naar de ramp, maar werd ontslagen wegens aanhoudende kritiek op de handelwijze van het zogenaamde Tolteam van de politie.
Deze aangifte is een breekijzer
Onderzoeker Van Buitenen heeft zijn bevindingen over de vuurwerkramp vastgelegd in een nog niet openbaar gemaakte review van de ramp, waar deze krant over beschikt. Zijn conclusie komt erop neer dat van hoger hand van alles is gedaan om de schuld te leggen bij S.E. Fireworks, of een brandstichter, zodat de overheid buiten schot kon blijven. Eerder erkende Van Buitenen dat er geen concrete documenten bestaan, die dit ondersteunen. Het zit meer in de opeenstapeling van onderzoekskeuzes en verdraaiingen van feiten. Ik geloof oprecht dat mijn bewering klopt.
Sinds juni vorig jaar is hij bezig om met zijn review nieuw onderzoek of een parlementaire enquête - af te dwingen naar de ramp. Hij heeft overal bot gevangen. De Onderzoeksraad voor Veiligheid wees een beoordeling van zijn review af. Het openbaar ministerie ziet geen reden om zijn rapport in behandeling te nemen. De afgelopen jaren zijn er meerder onderzoeken gedaan naar de ramp en eventueel gemaakte fouten. Telkens kwam justitie tot de conclusie dat het officiële onderzoek naar de ramp klopt.
Ik voel me gedwongen
Daarom doe ik nu aangifte. Ik voel me gedwongen. Als iedereen tegen me zegt: ga lekker op het dak zitten met je review, dan kan ik niet anders. De aangifte is geen laatste strohalm, het is een breekijzer. Hier moet gewoon serieus naar gekeken worden. Van Buitenen heeft daarom ook Bakker, Paalman en Van der Molen bij zijn aangifte betrokken. Als deze aangifte ook terzijde gelegd wordt, vragen we het Gerechtshof om het Openbaar Ministerie te dwingen om onderzoek te doen en te vervolgen. Ik kan dat zelf niet, omdat ik formeel geen belanghebbende ben. Zij wel.
Na de ramp zijn alleen de directeuren van S.E. Fireworks veroordeeld tot een jaar cel wegens dood door schuld. De overheid die volgens het officiële onderzoek naar de ramp ook grote fouten heeft gemaakt met name in de regelgeving, controle op vuurwerk en het verlenen van vergunningen - ging vrijuit. Het zogenaamde Pikmeer-arrest verhinderde vervolging. Ook een sjoemelende defensie-medewerker(s), belast met controle op vuurwerkopslagen zijn daarvoor niet vervolgd.
Ernstig
Het Pikmeer-arrest bepaalt dat de overheid niet vervolgd kan worden voor fouten in taken, die alleen zij dus exclusief uitvoert. Van Buitenen vindt dat in dit geval niet van toepassing: Wat ik ben tegengekomen vind ik dermate ernstig dat de overheid zich niet meer achter dat Pikmeer-arrest kan verschuilen. Dat arrest is er met de haren bijgesleept om de overheid buiten schot te houden.
In de ogen van Van Buitenen is de regelgeving rond vuurwerk en de blusvoorschriften nog altijd gevaarlijk. Daar is niets aan gedaan, omdat het anders wel duidelijk wordt dat er in het verleden grote fouten zijn gemaakt.
Strafproces
Op basis van zijn review heeft de vroegere S.E. Fireworks directeur inmiddels recent de Veiligheidsregio Twente als bevoegd gezag van de brandweer aansprakelijk gesteld voor zijn schade. Eerder deed hij dat ook richting de gemeente Enschede. Bakker gaat ook op basis van het rapport een herziening vragen van zijn strafproces.
Twee eerdere verzoeken zijn afgewezen. Ook daarin wees hij op de onjuiste regelgeving van de overheid en de foute blusinstructies van de brandweer. Het Hof wees die verzoeken af, omdat er geen nieuwe zwaarwegende feiten waren opgedoken.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Carlo ter Ellen