Miljoenen gepompt in Kristalbad, maar werkt het ook?

De 'watermachine' in het Kristalbad is geen echte machine. Het is een systeem waarbij water uit de rioolwaterzuivering in een bassin stroomt, daar een aantal uren in verblijft, verder stroomt naar een volgend bassin, om na een net zo lang verblijf in een derde bassin uit te stromen in de Elsbeek.

Het bijzondere is dat waterplanten als riet extra afvalstoffen en zelfs zware metalen uit de waterstroom halen. Zonder pompinstallaties en chemicaliën verricht de natuur zo zelf de nazuivering. Dat is althans de bedoeling. Maar of het werkt, kan niemand met zekerheid zeggen. Voor en na de behandeling van het water wordt niets gemeten.

Hendrikjan Teekens van de gemeente Enschede verbaast zich daarover. Hij was destijds als werknemer van het waterschap zelf betrokken bij de realisatie van het Kristalbad. „Je maakt een project van miljoenen, iets nieuws. Je roert de trom en zegt 'kijk eens wat een mooi ding'. En dat is het ook. Ik vind het fantastisch. Maar dan is het natuurlijk zaak dat je een aantal jaren kijkt of het systeem ook écht werkt”, zegt Teekens. „Wat weten we, wat niet? Kunnen we het verbeteren? En als het echt het gouden ei is, kunnen we het dan op meer plekken in Nederland toepassen?”

Vechtstromen geeft toe dat er sinds 2015 niets gemeten wordt bij de instroom- en uitstroompunten van het Kristalbad. Volgens een woordvoerder van het Waterschap Vechtstromen werkt de watermotor gewoon.

Toch liet een in 2015 verschenen evaluatie zien dat het systeem nog niet goed werkte. Nadien werd extra riet aangeplant. Ook is de periode van 4 uur verlengd, dat het water in een bassin verbleef. Teekens: „Wat betekenen die veranderingen. Wordt het beter? Slechter? Kun je nog wat aan die knoppen draaien?”

Vechtstromen: „Wij zien dat het Kristalbad werkt, dus wat brengt extra monitoring je dan nog? Daarvan is de afweging gemaakt dat het te weinig oplevert ten opzichte van de kosten die je ervoor maakt. Het gaat al snel om duizenden euro's. En over een langere periode tikt dat aardig aan. De primaire functie van het Kristalbad is waterberging en dat werkt goed. Biodiversiteit, zuivering en recreatie waren aanvullende doelen.”

Teekens snapt die uitleg niet. „Het was een Europees voorbeeldproject. Daar hebben wij als Enschede voor gezorgd. Ik krijg soms vragen uit Europa hoe het nu is. Ja, dat weet ik dus niet. Dat is zuur. Wij hebben er als Enschede ook 6 miljoen in gestopt door gronden af te boeken, waar anders huizen waren gebouwd. Er is nogal wat geïnvesteerd. Dat moet je kunnen verantwoorden? Natuurlijk, de natuur doet het hartstikke goed, maar je doet het niet alleen voor de vogels.”