Nieuws
Enschede
VIDEO | De Wonne: al veertig jaar een veilige haven in Enschede
Al veertig jaar lang is De Wonne een wonderlijk eilandje van rust en vrede midden in het lawaai en de hectiek van het stadscentrum van Enschede. Toch moet ook de woongemeenschap mee met de tijd, ook al is het soms tegen wil en dank.
De eerste jaren
Met naailes voor meisjes uit arme gezinnen legden de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort vanaf 1868 de basis voor het idealisme binnen De Wonne. In het Larinkssticht aan de Noorderhagen ontstond ook de dubbeltjes- en kwartjesschool , een naam waarmee de ouderlijke bijdrage in één klap helder was. Begin vorige eeuw werden er vluchtelingen opgevangen en daklozen kregen er een maaltijd. Maar in de decennia erna waren er steeds minder zusters om de vele kamers in De Wonne te vullen en in 1976 deed de laatste non het licht uit.
Eind jaren 70 bloeide ook de kraakbeweging. Het was een kwestie van tijd voordat iemand in het reusachtige complex zou trekken en studentenpastor en kapucijner monnik Arnulf Sibbing won de race. Zijn idealen sloten naadloos aan op het werk van de zusters. Met de kerk aan zijn zijde werd De Wonne al snel van illegaal kraakpand een plek van ontmoeting en gebed en een thuis voor mensen in de knel. Onder leiding van Sibbing en de rest van de kerngroep , de vaste bewoners, leefden de mensen er in de traditie van Jezus van Nazareth, Franciscus en Gandhi . Dat betekende gastvrijheid, gebed en bezinning, maar ook: kringloop voordat het hip was. Oudere Enschedeërs herinneren zich Handjetwee, het muffige winkeltje in tweedehands kleding in een straatje achter De Wonne. Ook was de Wonnekar een bekend verschijnsel, de bakfiets of handkar waarmee Wonne-bewoners aan het einde van de weekmarkt langs de kramen gingen om onverkoopbaar voedsel op te halen.
De Wonne anno nu
Weinig van waarde is bewaard gebleven in Enschede, maar De Wonne is er nog. Bij de plannen voor Wilminktheater en Muziekcentrum, eind vorige eeuw, hing het lot van het oude kloosterpand aan een zijden draadje. Er is aan het front gevochten om De Wonne te behouden , zegt voorzitter Dick Smeijers (72). Een deel van het oude complex werd opgeofferd en in ruil kwam er een glazen serre en een nieuw winkelpand bij met gastenkamers en appartementen erboven. Ze hebben internet, eigen douche en toilet. Individuele luxe , zegt Smeijers. Dat heeft ook een keerzijde. De huiskamer, waar de avond vroeger samen werd doorgebracht, is tegenwoordig meestal leeg. Hoewel er sinds kort soms weer wordt gescrabbeld , zegt kerngroeplid Carla Berbée. De inwonende leden van de kerngroep, op dit moment vier, hebben nog steeds bijna allemaal een religieuze achtergrond. Berbée is theoloog en pastoraal werker. We zijn geen klooster meer in traditionele zin, maar de vieringen en gebedsmomenten zijn er nog. Grondlegger Arnulf Sibbing is inmiddels 82 en woont sinds een aantal jaren in een verpleeghuis, waar Smeijers hem af en toe bezoekt.
Gemiddeld wonen er nu een kleine dertig mensen in De Wonne, ook gezinnen met kleine kinderen. Niemand staat meer zomaar met een koffer in de hand voor de deur. Over een verblijf in De Wonne is altijd contact met hulpverleners, bijvoorbeeld de wijkcoach, Tactus of Mediant , zegt Berbée. De Wonne is een informeel maar belangrijk onderdeel van het opvangnetwerk in Enschede. Professionele instanties zien ons als een partner. We zijn een vreemde eend in de bijt, maar we worden wel serieus genomen. Dat is heel bijzonder.
Soorten bewoners
De Wonne heeft drie soorten tijdelijke bewoners: gasten die er langere tijd wonen en bijdragen in de kosten. Dan de nachtjesgasten , dak- of thuislozen die af en toe een nachtje logeren. Die gaan s ochtends met een ontbijtje weer de deur uit. En er zijn koffieklanten . Zij zijn welkom voor een boterham en soms een warme maaltijd. Ze zitten in het halletje bij de voordeur. Vroeger zaten ze in de huiskamer, maar dat doen we niet meer. De Wonne is een rustig huis. Veel mensen denken dat hier drugsverslaafden wonen. Dat klopt echt niet. Wij hebben strenge regels: niet drinken, niet blowen, geen drugs , legt Berbée uit. De ronde langs de weekmarkt bestaat ook nog. Soms is het gênant, bekent Smeijers eerlijk. Ik weet nog dat Arnulf in het begin bekogeld werd met afval. Maar iedere keer is het weer een soort overwinning op jezelf. Het is ook praktisch: gratis eten hoef je niet te kopen. Vorige week leverde het zes kisten mandarijntjes op en vijf kisten pruimen. Daar hebben we pruimensap van gemaakt.
De Wonne in de 21ste eeuw
De eerste generatie kernleden maakt langzaam plaats voor de volgende. Ik probeer al jaren wat afstand te nemen , zegt Smeijers. Hij noemt veertig jaar een kantelpunt . Het aandoenlijke geïmproviseerde idealisme van de eerste generatie kan niet meer. Er is professionalisering nodig. Kernleden krijgen cursussen, bewoners ondertekenen contracten die geen ruimte laten voor vrijblijvendheid. Wie zich niet aan de afspraken houdt, moet weg. De juridisering van de samenleving , noemt Smeijers het met weemoed. Een noodzakelijke stap , corrigeert Berbée hem. Vroeger ging het op zijn Franciscaans. Maar de dingen moeten duidelijk zijn, we moeten strenger zijn aan de poort. De mensen moeten financieel bijdragen en hand-en-spandiensten verrichten. En na een bepaalde periode moeten ze weer weg. De nieuwe lijn leidde al tot conflicten met bewoners, die soms met hulp van een advocaat worden beslecht. Smeijers betreurt dat, maar het kan niet anders. Het was een andere tijd veertig jaar geleden. Je kon je portemonnee op de keukentafel laten liggen. Dat is niet meer. Berbée: Je moet grenzen stellen. In andere gezinnen zijn ook regels. Gastvrijheid zonder grenzen is veel makkelijker , verzucht Smeijers.
Financieel heeft De Wonne ook wat zorgen. De inkomsten drogen op, de omzet in het winkeltje daalt, net als bijdragen van congregaties. Structurele subsidies krijgen we niet, hebben we nooit gehad en ook nooit gewild. Toch is het vertrouwen in de toekomst groot. Met enkele nieuwe kerngroepleden erbij wordt de basis stabieler. De Wonne bestaat nog steeds en met het pand is veel mogelijk, gelooft Smeijers. De Wonne kan zich in de toekomst ontwikkelen tot spiritueel centrum voor de stad.
Viering
Op tweede paasdag, 22 april, viert De Wonne het 40-jarig bestaan. Dat gebeurt eerst om 11.00 uur met een viering in de Grote Kerk op de Oude Markt. Na de viering wordt het jubileum in De Wonne feestelijk voortgezet. Iedereen die De Wonne een warm hart toedraagt is uitgenodigd. Een mailtje met aanmelding wordt op prijs gesteld: [email protected] o.v.v. 40 jaar en het aantal personen dat van plan is te komen.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Reinier van Willigen
Met naailes voor meisjes uit arme gezinnen legden de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort vanaf 1868 de basis voor het idealisme binnen De Wonne. In het Larinkssticht aan de Noorderhagen ontstond ook de dubbeltjes- en kwartjesschool , een naam waarmee de ouderlijke bijdrage in één klap helder was. Begin vorige eeuw werden er vluchtelingen opgevangen en daklozen kregen er een maaltijd. Maar in de decennia erna waren er steeds minder zusters om de vele kamers in De Wonne te vullen en in 1976 deed de laatste non het licht uit.
Eind jaren 70 bloeide ook de kraakbeweging. Het was een kwestie van tijd voordat iemand in het reusachtige complex zou trekken en studentenpastor en kapucijner monnik Arnulf Sibbing won de race. Zijn idealen sloten naadloos aan op het werk van de zusters. Met de kerk aan zijn zijde werd De Wonne al snel van illegaal kraakpand een plek van ontmoeting en gebed en een thuis voor mensen in de knel. Onder leiding van Sibbing en de rest van de kerngroep , de vaste bewoners, leefden de mensen er in de traditie van Jezus van Nazareth, Franciscus en Gandhi . Dat betekende gastvrijheid, gebed en bezinning, maar ook: kringloop voordat het hip was. Oudere Enschedeërs herinneren zich Handjetwee, het muffige winkeltje in tweedehands kleding in een straatje achter De Wonne. Ook was de Wonnekar een bekend verschijnsel, de bakfiets of handkar waarmee Wonne-bewoners aan het einde van de weekmarkt langs de kramen gingen om onverkoopbaar voedsel op te halen.
De Wonne anno nu
Weinig van waarde is bewaard gebleven in Enschede, maar De Wonne is er nog. Bij de plannen voor Wilminktheater en Muziekcentrum, eind vorige eeuw, hing het lot van het oude kloosterpand aan een zijden draadje. Er is aan het front gevochten om De Wonne te behouden , zegt voorzitter Dick Smeijers (72). Een deel van het oude complex werd opgeofferd en in ruil kwam er een glazen serre en een nieuw winkelpand bij met gastenkamers en appartementen erboven. Ze hebben internet, eigen douche en toilet. Individuele luxe , zegt Smeijers. Dat heeft ook een keerzijde. De huiskamer, waar de avond vroeger samen werd doorgebracht, is tegenwoordig meestal leeg. Hoewel er sinds kort soms weer wordt gescrabbeld , zegt kerngroeplid Carla Berbée. De inwonende leden van de kerngroep, op dit moment vier, hebben nog steeds bijna allemaal een religieuze achtergrond. Berbée is theoloog en pastoraal werker. We zijn geen klooster meer in traditionele zin, maar de vieringen en gebedsmomenten zijn er nog. Grondlegger Arnulf Sibbing is inmiddels 82 en woont sinds een aantal jaren in een verpleeghuis, waar Smeijers hem af en toe bezoekt.
Gemiddeld wonen er nu een kleine dertig mensen in De Wonne, ook gezinnen met kleine kinderen. Niemand staat meer zomaar met een koffer in de hand voor de deur. Over een verblijf in De Wonne is altijd contact met hulpverleners, bijvoorbeeld de wijkcoach, Tactus of Mediant , zegt Berbée. De Wonne is een informeel maar belangrijk onderdeel van het opvangnetwerk in Enschede. Professionele instanties zien ons als een partner. We zijn een vreemde eend in de bijt, maar we worden wel serieus genomen. Dat is heel bijzonder.
Soorten bewoners
De Wonne heeft drie soorten tijdelijke bewoners: gasten die er langere tijd wonen en bijdragen in de kosten. Dan de nachtjesgasten , dak- of thuislozen die af en toe een nachtje logeren. Die gaan s ochtends met een ontbijtje weer de deur uit. En er zijn koffieklanten . Zij zijn welkom voor een boterham en soms een warme maaltijd. Ze zitten in het halletje bij de voordeur. Vroeger zaten ze in de huiskamer, maar dat doen we niet meer. De Wonne is een rustig huis. Veel mensen denken dat hier drugsverslaafden wonen. Dat klopt echt niet. Wij hebben strenge regels: niet drinken, niet blowen, geen drugs , legt Berbée uit. De ronde langs de weekmarkt bestaat ook nog. Soms is het gênant, bekent Smeijers eerlijk. Ik weet nog dat Arnulf in het begin bekogeld werd met afval. Maar iedere keer is het weer een soort overwinning op jezelf. Het is ook praktisch: gratis eten hoef je niet te kopen. Vorige week leverde het zes kisten mandarijntjes op en vijf kisten pruimen. Daar hebben we pruimensap van gemaakt.
De Wonne in de 21ste eeuw
De eerste generatie kernleden maakt langzaam plaats voor de volgende. Ik probeer al jaren wat afstand te nemen , zegt Smeijers. Hij noemt veertig jaar een kantelpunt . Het aandoenlijke geïmproviseerde idealisme van de eerste generatie kan niet meer. Er is professionalisering nodig. Kernleden krijgen cursussen, bewoners ondertekenen contracten die geen ruimte laten voor vrijblijvendheid. Wie zich niet aan de afspraken houdt, moet weg. De juridisering van de samenleving , noemt Smeijers het met weemoed. Een noodzakelijke stap , corrigeert Berbée hem. Vroeger ging het op zijn Franciscaans. Maar de dingen moeten duidelijk zijn, we moeten strenger zijn aan de poort. De mensen moeten financieel bijdragen en hand-en-spandiensten verrichten. En na een bepaalde periode moeten ze weer weg. De nieuwe lijn leidde al tot conflicten met bewoners, die soms met hulp van een advocaat worden beslecht. Smeijers betreurt dat, maar het kan niet anders. Het was een andere tijd veertig jaar geleden. Je kon je portemonnee op de keukentafel laten liggen. Dat is niet meer. Berbée: Je moet grenzen stellen. In andere gezinnen zijn ook regels. Gastvrijheid zonder grenzen is veel makkelijker , verzucht Smeijers.
Financieel heeft De Wonne ook wat zorgen. De inkomsten drogen op, de omzet in het winkeltje daalt, net als bijdragen van congregaties. Structurele subsidies krijgen we niet, hebben we nooit gehad en ook nooit gewild. Toch is het vertrouwen in de toekomst groot. Met enkele nieuwe kerngroepleden erbij wordt de basis stabieler. De Wonne bestaat nog steeds en met het pand is veel mogelijk, gelooft Smeijers. De Wonne kan zich in de toekomst ontwikkelen tot spiritueel centrum voor de stad.
Viering
Op tweede paasdag, 22 april, viert De Wonne het 40-jarig bestaan. Dat gebeurt eerst om 11.00 uur met een viering in de Grote Kerk op de Oude Markt. Na de viering wordt het jubileum in De Wonne feestelijk voortgezet. Iedereen die De Wonne een warm hart toedraagt is uitgenodigd. Een mailtje met aanmelding wordt op prijs gesteld: [email protected] o.v.v. 40 jaar en het aantal personen dat van plan is te komen.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Reinier van Willigen
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
