Verleden
Het was de OOM de voorloper van Oost NL die er 33 jaar geleden voor zorgde dat Zeton in Twente terecht kwam. Al heette het toen nog geen Zeton, maar Xytel, dat door de OOM aan ingenieursbureau Tebodin in Hengelo werd gekoppeld. Het idee: Xytel bouwt op schaal de proefinstallaties, die Tebodin ontwerpt voor haar klanten uit de (petro)chemie. Die wilden bijvoorbeeld eerst weten of een olieraffinaderij in het klein denk aan een afmeting van vier bij vijf meter werkte voordat ie op ware grootte werd gebouwd.
Xytel bouwt de kleine chemiefabriekjes eerst met een man of 15 in een voormalig garagebedrijf aan de Wegtersweg in Hengelo, maar daar blijkt het dak al snel te laag. Dat werd pragmatisch opgelost door er soms een stuk uit te zagen, waarna pijpen van de installatie uit het dak staken , zegt de huidige Zeton-directeur Johan ter Harmsel (55). De klanten zijn in die dagen volgens Ter Harmsel naast bedrijven uit de petrochemie vooral universiteiten en laboratoria.
In 1996 volgt de overname door het Canadese Zeton en in 2000 wordt er verhuisd naar een locatie pas naast de Grolsch Veste in Enschede. Er wordt gekozen voor een dak met een hoogte van twaalf meter. Dat zou hoog genoeg zijn, dachten we , kijkt Ter Harmsel terug. Maar ook daar moet al snel een gat in het dak worden gezaagd, omdat klanten steeds grotere proefinstallaties wensen.
Heden
Ook tegenwoordig gaat het dak er soms af bij Zeton. Maar dan het schuifdak in de nieuwbouw aan De Marssteden, die in 2010 is betrokken. Ten tijde van de verhuizing werken er een man of veertig. Nu, acht jaar later, honderd in vaste dienst en tachtig tijdelijke krachten, veelal geleend bij installatie- en ingenieursbedrijven uit de omgeving. Niet alleen chemiereuzen als Dow Chemical, Basf, Sabic en Shell lieten in de loop der jaren proefinstallaties in Enschede bouwen, tegenwoordig zijn het ook steeds vaker startups die bij Zeton aan de deur kloppen. Bedrijfjes die nieuwe technologie hebben ontwikkeld en met behulp van een installatie die wij voor ze ontwerpen en bouwen moeten bewijzen, dat het product dat ze hebben bedacht ook daadwerkelijk op die manier geproduceerd kan worden.
En dan is er nog een vrij nieuwe klantgroep: bedrijven die op basis van biomassa nieuwe grondstoffen willen ontwikkelen. Zo bouwde Zeton in opdracht van BTG-BTL uit Enschede de installatie waarmee Empyro in Hengelo olie uit houtsnippers wint. En voor Avantium in Delfzijl een installatie waarin met behulp van biomassa groene grondstoffen voor PET-flessen worden gemaakt.
Toekomst
De trend dat de chemische industrie het gebruik van fossiele grondstoffen wil vervangen door biomassa zet voort, zo verwacht Johan ter Harmsel. Dat levert ons ook werk op. We kunnen tussen de 15 en 30 projecten per jaar aan De meeste zorg al is dat een luxe probleem heeft hij over het vinden van jong talent. We hebben een zevental vacatures nu op hbo- en wo-niveau. Wat misschien kan helpen, is dat de medewerkers samen eigenaar zijn van het bedrijf. Ter Harmsel: Met de collega s van het moederbedrijf in Canada hebben we de meerderheid van aandelen. De medewerkers hebben dus invloed op de richting van het bedrijf. Dat is wellicht toch een ander gevoel dan wanneer je onderdeel bent van een beursgenoteerde multinational. Er is een model om aandelen Zeton te verwerven en wie vertrekt moet zijn aandelen weer te koop aanbieden.
Symbool
Een loodzware regelklep, die ergens op de afdeling engineering wordt bewaard, staat symbool voor Zeton. De klep, die er voor zorgt dat een katalysator - een soort fijnzand - wordt vermengd met een gasvormige oliestroom, stamt uit één van de eerste proefinstallaties voor een mini-raffinaderij, die Zeton in de jaren negentig bouwde. De klep is drie keer meeverhuisd. We koesteren hem een beetje , zegt Johan ter Harmsel.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Cees Elzenga