Boeren in Twente hebben kans op onttrekkingsverbod voor water

Waterschappen in heel Nederland kampen nog steeds met de gevolgen van de langdurige droogteperiode die vorige jaar in de zomer optrad. In de daarop volgende herfst en winter werden de ontstane watertekorten niet aangevuld. Het grondwaterpeil is decimeters lager dan normaal voor deze tijd van het jaar en het voorjaar lijkt zich nu al aan te dienen. De verwachting is dat er deze maand 80 millimeter regen valt, als dat veel minder, ontstaat een penibele situatie. Een verbod wordt overigens door het waterschapbestuur genomen.

Er zijn wel degelijk lichtpuntjes. Van 1 december tot half februari viel rond Enschede 55 mm meer neerslag dan normaal in die periode, waardoor de algehele grondwaterstand zich enigszins herstelde. Maar toch kampt bijvoorbeeld het zuiden van de gemeente Enschede nog met een waterpeil dat zo’n twintig centimeter lager is dan het langjarig gemiddelde. Toch lijkt het zich daar te herstellen. Het kennisinstituut Nationaal Hydrologisch Instrumentarium berekende dat vooral de hoge zandgronden aan de noord- en oostzijde van Enschede last hebben van de immense droogte. De prognose van het waterschap is dat in die gebieden de grondwaterstand meer dan een meter lager zal zijn dan in een normaal voorjaar.

De agrarische sector had al in 2018 te kampen met lage grondwaterstanden en een verminderde beschikbaarheid van bodemvocht. Dat voelden de boeren in hun portemonnee. Daarnaast zorgde het droge najaar er voor dat onkruiden de concurrentiestrijd met bijvoorbeeld gras wonnen. Agrariërs moesten daardoor veel weilanden opnieuw inzaaien. Op dit moment is de grondwaterstand in bepaalde gebieden onder gemiddeld, waardoor het risico op watertekort voor aankomend groeiseizoen reëel is.

Afgelopen jaar was de droogte voor de huishoudens in en rondom Enschede voornamelijk zichtbaar door steppeachtige taferelen in parken en tuinen. De hoeveelheid water in sloten en watergangen in Enschede wordt grotendeels bepaald door de hoogte van het grondwater. Vooralsnog lijkt het erop dat dit peil achterblijft waardoor Enschede eerder te maken kan krijgen met droogvallende waterlopen en waterkwaliteitsproblemen.

Als er de komende tijd genoeg regen valt, verdwijnt de noodzaak voor het onttrekkingsverbod. ‘We houden het grondwaterpeil constant in de gaten. Onze taak is om de gebruiksfuncties zo goed mogelijk en zo lang mogelijk te voorzien van water. Een onttrekkingsverbod kan worden ingesteld bij zeer extreme situatie waarbij onder andere wordt gekeken naar de waterbehoefte van de gebruikers, de verwachte droogte en waar we ons in het groeiseizoen bevinden.’ Het waterschap hanteert nu nog de standaard beregeningsregeling. Dit betekent dat water uit beken en sloten onttrokken mag worden zolang de eerstvolgende stuw nog water afvoert. Als die stilvalt geldt automatisch een verbod voor het onttrekken van oppervlaktewater.

Ook bedrijven lijden onder het tekort aan water. De aanvoer van bijvoorbeeld grondstoffen via het Twentekanaal is afhankelijk van hoeveel water er bij Eefde opgepompt kan worden. Afgelopen jaar werd de lading beperkt door de diepgang op de IJssel die zeer gering was, omdat ook in het stroomgebied van de Rijn te weinig water werd aangevoerd.

Het Waterschap Vechtstromen heeft het afgelopen jaar water dat wordt opgepompt uit de IJssel en het IJsselmeer gebruikt om de gebruikers zo goed mogelijk te voorzien. Voor de scheepvaart, het op peil houden van sloten en voor doorvoer van water naar andere waterschappen is maar liefst honderd miljard liter water opgepompt. Dit water kon echter maar naar circa 42% van het beheergebied van Vechtstromen worden geleid. ‘Naar de hogere zandgronden, en ook Enschede, kunnen we niet aanvoeren en zijn we afhankelijk van de neerslag die valt. Deze neerslag bepaalt de hoeveelheid water die door de watergangen stroomt en de hoogte van de grondwaterstand’, zegt Robert Lenne.

Als er de komende tijd genoeg regen valt, verdwijnt de noodzaak voor het onttrekkingsverbod. ‘We houden het grondwaterpeil constant in de gaten. Onze taak is om de gebruiksfuncties zo goed mogelijk en zo lang mogelijk te voorzien van water. Een onttrekkingsverbod kan worden ingesteld bij zeer extreme situatie waarbij onder andere wordt gekeken naar de waterbehoefte van de gebruikers, de verwachte droogte en waar we ons in het groeiseizoen bevinden.’ Het waterschap hanteert nu nog de standaard beregeningsregeling. Dit betekent dat water uit beken en sloten onttrokken mag worden zolang de eerstvolgende stuw nog water afvoert. Als die stilvalt geldt automatisch een verbod voor het onttrekken van oppervlaktewater.