VIDEO | Sloop BATO-terrein in Enschede: €˜Hier worden 43 woningen neergekwakt €™

In de waterkou staat hij aan het Perikplein en wijst in de verte. Naar de bomen op een paar meter afstand, naar de iets verder gelegen Kuipersdijk. De nieuwbouw op deze plek, waar vroeger het aannemersbedrijf Trebbe was gevestigd, is sober en op het eerste gezicht weinig bijzonder. En toch is dit een geslaagd voorbeeld van moderne bouw, die uit het oogpunt van ruimtelijke kwaliteit goed aansluit bij de omgeving , zegt Jan Astrego. Het is transparant, met bomen en groen, en biedt een doorkijkje naar omliggende straten. Uit architectonisch oogpunt zie je hier een goede inpassing in de buurt.

Gewilde koophuizen
Astrego mist die stedenbouwkundige visie en aanpak in het plan Operahof, dat een paar honderd meter in de (zuidelijke) richting van de Hogelandsingel vorm moet krijgen aan de Perikweg. Nu nog zijn de sloopmachines aan het werk om het terrein en de opstallen 'schoon' op te leveren, tot voor kort het onderkomen van de Nederlandse Reisopera en in een grijzer verleden het complex van de Boeren Arbeiders en Textiel Onderneming (BATO). Aansluitend moet het project Operahof met de komst van 43 ogenschijnlijke gewilde koophuizen hier gestalte krijgen.

Mismoedig
Kenner en professional Astrego, als stedenbouwkundige in de jaren 70 naar Enschede gekomen, ziet het allemaal met lede ogen aan. Hij constateert mismoedig dat de karakteristieke sheddaken al zijn verworden tot puin en weet dat ook de beeldbepalende muur aan de Perikweg binnenkort valt. De Klaagmuur zoals velen 'm noemen. Er vallen beste mooie dingen te doen met die muur. Je zou er bijvoorbeeld de zaag in kunnen zetten en gedeeltelijk kunnen behouden door doorkijkjes te maken naar passende nieuwbouw.

Eeuwig zonde
Het zal niet gebeuren. Het is eeuwig zonde, deze ontwikkeling , zegt Astrego met een blik op het puin en schroot achter de hekken aan de Perikweg. Ik begrijp heel goed dat veel mensen de schoonheid van dit complex niet zien. Maar het gaat behalve die schoonheid vooral om de cultuurhistorische waarden die hier verloren gaan. Die zitten in een stad waar al zoveel is gesloopt in de betekenis van dit gebied voor het industrieel verleden van Enschede. De BATO was niet zomaar een textielfabriek, het was een coöperatie van boeren en arbeiders, zoals de naam ook zegt. De structuur van het terrein is van grote waarde, zoals ook de adviesorganisatie Het Oversticht onderschrijft.

Wijziging
Astrego en de erfgoedorganisaties rest weinig anders dan via de wijziging van het bestemmingsplan aan te dringen op een beter plan. Dat zou in stedenbouwkundig opzicht en qua stratenpatroon veel beter moeten aansluiten bij de omgeving, de wijk Perik-Hogeland Noord. ,,De Operahof is niet veel meer dan een nieuwbouwwijk die je in elke willekeurige Nederlandse stad zou kunnen aantreffen. Het is een gesloten plan, een veredelde parkeerplaats, met doorlopende straten die juist niet dat open karakter krijgen die deze buurt zo kenmerkt. Doorkijkjes naar andere straten die je hier in elke wijk aantreft zul je in de Operahof niet vinden. Hier worden 43 woningen neergekwakt en dat is het.

Gevaarlijk
Op bepaalde plekken ontstaan zelfs verkeersonveilige situaties, voorziet Astrego. Deze buurt kent overal mooi uitgedachte stedenbouwkundige oplossingen voor de straathoeken, vaak met zicht op het groen. Maar hier op de hoek van de Perikweg met de Javastraat is een garagebox gepland. Dat is op deze redelijk drukke kruising nog gevaarlijk ook. Nu kijkt Astrego op deze plek nog naar de niet gesloopte, geboogde hoek van het BATO-pand. Prachtig , zegt hij. Het zal er niet lang meer staan. Maar het weerhoudt niet om een beter plan te vragen.''

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Cees Elzenga / hetoog.nl