Gerard Kocx zwaait af bij bibliotheek Enschede: €˜Je wordt wat je leest €™

Op tafel ligt een boek: 175 jaar openbare bibliotheek Enschede in 175 foto s. Gerard Kocx heeft er 28 jaar deel van mogen uitmaken. Toen hij zijn afscheid aankondigde, heeft hij de cijfers eens naast elkaar gezet. Het aantal betaalde krachten is in zijn tijd gehalveerd, het aantal vrijwilligers met 1400 procent gestegen, de openingstijden zijn flink verruimd en het aantal activiteiten met bijna 400 procent gestegen. Hoewel de subsidie bijna drie procent omhoog is gegaan, is er feitelijk gezien de inflatie fors op de bibliotheek bezuinigd. En het aantal leden is met 35 procent gedaald.

Alles is minder geworden, Gerard Kocx knikt. ,,Minder personeel, minder geld, het is allemaal waar. Maar we hebben de afgelopen jaren een enorme ontwikkeling doorgemaakt. We zijn een veel meer gaan doen, zijn een maatschappelijk actieve bibliotheek geworden. Ik vind dat een heel mooie ontwikkeling.

Laatst was hij te gast bij een bibliotheek in Manchester. Hoeveel boeken daar werden uitgeleend, wilde hij weten. ,,Ze wisten het niet eens. Toen ze het gingen uitzoeken, bleek het een kwart te zijn van wat wij jaarlijks uitlenen. Die kant gaat het in Enschede ook op , zegt Gerard Kocx. En dat is een heel goede richting, voegt hij eraan toe.

Uitbreiding
Hij pakt het fotoboek over de geschiedenis van de Enschedese bibliotheek er bij, bladert en valt stil bij 1921, het jaar waarin de bibliotheek verhuisde naar het Blijdensteinhuis, geschonken aan de gemeente door mevrouw Blijdenstijn-Van Heek. ,,Zo kon de kleine bibliotheek uitbreiden. Het was allemaal vanuit het motief het volk te verheffen. Om die reden is de bibliotheek in Enschede ook ontstaan, in 1862 na de grote stadsbrand.

Volksverheffing is nu, 156 jaar later, eigenlijk steeds meer de taak, al wordt het anders verwoord. ,,Wij zijn ervoor zodat mensen zich persoonlijk kunnen ontwikkelen, dat ze zo goed mogelijk zijn toegerust om mee te doen in de samenleving. Als je het sterk vereenvoudigt komt het hierop neer: van boeken lezen word je een beter mens. ,,Van lezen leer je je te verplaatsen in een ander. Hoe beter je dat kunt, hoe beter je weet hoe de wereld zich ontwikkelt en hoe beter je jezelf in die wereld kunt plaatsen. Je wordt wat je leest.

In deze tijd van nep-nieuws wordt de rol van de bibliotheek alleen maar belangrijker, schetst hij. ,,Meningen toetsen, feiten controleren. Hier kun je alles checken. Hier liggen de kranten, de opinietijdschriften, digitale bronnen raadplegen; alles kan.

Vrolijk
Veertig jaar is Gerard Kocx directeur geweest, 28 jaar in Enschede. Directeur, het was wat hij wilde worden, al op de middelbare school in West Brabant. ,,Ik ben altijd een lezer geweest en ik was ambitieus en ijverig. Dus werd ik, toen ik ging werken, in no time directeur van een bibliotheek. Een altijd vrolijke directeur. ,,De vrolijkste , lacht hij. ,,Ik heb een opgeruimd karakter. Ben eerder een optimist dan een pessimist. Dat helpt enorm, als je deze functie hebt. Humor, relativeringsvermogen, daar heb je veel aan.

Bij het nemen van vervelende beslissingen helpt het overigens niet, is zijn ervaring. ,,Het is mijn verantwoordelijkheid om altijd te handelen in het belang van de organisatie. Soms moet je hard zijn. Het belang van de bibliotheek, daar gaat het om.

Verhuizing
Zijn afscheid komt op het moment dat de bibliotheek toewerkt naar een verhuizing naar het Muziekkwartier. Als alle seinen op groen staan, zullen de boeken straks een lint trekken door het pand waarin ook het Wilminktheater, Metropool en Kunstenschool Kaliber zijn gevestigd. Een strategisch moment om met pensioen te gaan. Toch is dat niet zo gepland. Kocx: ,,In 2016 hebben we al afgesproken dat ik nu zal stoppen. Toen was er nog geen sprake van verhuizing.

De bibliotheek aan het Wilminkplein is goed voor de stad, is zijn overtuiging. ,,Hier aan de Pijpenstraat zitten we op een eiland. De samenwerking met instellingen die elkaar aanvullen is goed voor de bibliotheek en goed voor Enschede. Het Muziekkwartier wil de huiskamer van de stad zijn. Samen kunnen we die rol oppakken, gericht op het verspreiden van cultuur en de ontwikkeling van mensen.

De lijn die hij heeft ingezet, zal beter worden ingevuld. ,,Voor alle vragen die je als burger hebt om mee te doen in de maatschappij, kun je terecht. De bieb als vraagbaak en ontmoetingsplek. Het past in de opvatting die Gerard Kocx ook persoonlijk blijft uitdragen. ,,Als het kan, moet je een ander helpen. Dat is de opdracht voor ieder mens.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Annina Romita