Twekkelo wil één zijn: roep om gemeentelijke herindeling Enschede en Hengelo

Een hereniging van Twekkelo onmogelijk? Er verschijnt een glimlach op het gezicht van Bart Overbeek, voorzitter van Vereniging Behoud Twekkelo en spreekbuis van de buurtschap. "Zeg nooit nooit. Als je niet achter je doelen staat, moet je ze ook niet uitspreken", aldus Overbeek.

Hij wijst op de toekomstvisie van Twekkelo: de Twekkeler Balans 2.0. Het lijstje met speerpunten van de buurtschap wordt binnenkort toegelicht in een bijeenkomst voor raadsleden. Het laatste speerpunt, nummer 6, springt er uit: Twekkelo wil bestuurlijke eenheid. Twekkelo wil graag onder één gemeente vallen en streeft een gemeentelijke herindeling na die de splitsing van Twekkelo uit 1937 ongedaan maakt.

Twekkelermarke

Wie de wens van Twekkelo wil begrijpen, moet de geschiedenis in, naar de tijd toen de buurtschap nog Twekkelermarke heette. De Franse bezetters schaften in het begin van de 19de eeuw het markenstelsel af. De vijf marken rondom stad Enschede, waaronder Twekkelo, werden ondergebracht in de gemeente Lonneker. In 1934 annexeerde Enschede de gemeente Lonneker.

Niet veel later klopte Hengelo aan bij het provinciebestuur, met het verzoek om een groot deel van Groot Driene en een stukje Twekkelo aan zijn grondgebied toe te voegen. Een Afrikaanse grens noemt Bart Overbeek de scheidslijn tussen Enschede en Hengelo op Twekkelose grond. "Er is gewoon een hap uit de gemeente Enschede genomen. Die grens is met een liniaal getrokken en ging destijds dwars door schuren heen. Tegenwoordig is daar niets meer van te zien."

Nog maar de helft over

De jaren 30 waren toch al roerig voor Twekkelo. Het Twekkelerschooltje ging definitief dicht, de buurtschap raakte haar eigen treinhalte kwijt toen de spoorlijn Hengelo-Boekelo werd opgedoekt en de aanleg van het Twentekanaal betekende een aanzienlijke wijziging in het landschap. Na de oorlog was Twekkelo aan nog meer veranderingen onderhevig.

Van de oorspronkelijke 1700 hectare grote marke is nu nog de helft aan grondgebied over, ingesloten tussen woonwijken, industriegebieden, Universiteit Twente en de rijksweg A35. Ruim 70 procent van Twekkelo ligt in Enschede. De ruimtelijke ontwikkelingen zijn het bestaansrecht van de Vereniging Behoud Twekkelo (VBT). Het tegengaan van verdere verstening in de buurtschap is een belangrijk thema. En die belangen vertegenwoordig je toch net iets makkelijker als je onder één gemeentebestuur valt.

Enschede of Hengelo?

Maar kiezen Twekkeloërs liever voor Enschede of Hengelo? "Voor ons part Hof van Twente, zolang het maar één gemeente is", zegt Bart Overbeek met een lach. De zegsman van VBT praat namens plusminus driehonderd inwoners van de buurtschap - Enschedeërs en Hengeloërs - die volgens hem vrijwel allen lid zijn van de vereniging.

"Het zou voor de hand liggen dat een hereniging van Twekkelo onder de vlag van de gemeente Enschede valt. In Hengelo wordt Twekkelo niet als aparte buurtschap aangeduid, in Enschede heeft Twekkelo wel die status. Het is nu in ieder geval een onlogische indeling. Je praat als belangenvereniging met twee gemeenten, met elk eigen regels. Dat zorgt voor een tweespalt in de buurtschap."

Interessante casus

De inmiddels gestopte CDA-wethouders Patrick Welman (Enschede) en Marcel Elferink (Hengelo) zijn onlangs, toen zij nog in functie waren, door de Vereniging Behoud Twekkelo ingelicht over de ideeën rond een gemeentelijke herindeling voor de buurtschap. Welman vindt het een interessante casus.

"In het verleden zijn er momenten geweest om dit goed te regelen. Het is eigenlijk een historische fout geweest om een gemeentegrens dwars door Twekkelo te trekken", aldus Patrick Welman, inmiddels weer raadslid voor het CDA. "Maar om dat nu weer te herstellen, dat zou met name in Hengelo emoties kunnen oproepen. Zoiets zou je alleen kunnen doen als je met z'n drieën - Enschede, Hengelo en Twekkelo - tot een overeenstemming kunt komen."

Welman zegt de problemen die de vereniging ervaart - het moeten praten met twee gemeenten - te snappen. "Dat kost tijd en het zijn vrijwilligers die zo n vereniging in stand houden. Je zou daarom wel kunnen kijken of er een andere constructie mogelijk is."

Grenscorrectie

Overigens hoeft een gemeentelijke herindeling in het geval van Twekkelo geen slopende procedure te zijn. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) adviseert een buurtschap als Twekkelo om eerst de situatie voor te leggen in een gesprek met beide gemeenten. Mochten zowel Enschede als Hengelo geen problemen zien in het plan, dan kan een procedure worden gestart via de Wet Algemene Regels Herindeling (Wet ARHI).

Als de herindeling een wijziging van minder dan 10 procent van het totale inwoneraantal behelst, gaat het om een grenscorrectie. Dat betekent dat er geen nieuwe verkiezingen uitgeschreven hoeven worden. Dat is ook in Twekkelo het geval. Voordat een grenscorrectie doorgevoerd kan worden, moet er tussen beide gemeenten overeenstemming zijn over de wijziging en de rechten en plichten die daar bij horen. De grenscorrectie moet door de gemeenteraden zijn vastgesteld en vervolgens door Gedeputeerde Staten en de minister van Binnenlandse Zaken worden bevestigd.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede