Als Kawa Ramzi bij de avondschemering in de tuin zit en naar zijn kunstwerk kijkt, heeft hij weleens heimwee naar zijn geboorteland: Irak. Dan gaan de gedachten naar de dorpjes rond de stad Sulemanya, waar hij opgroeide. En dan schiet zijn gemoed nog weleens vol.
Kunstenaar Kawa Ramzi heeft in zijn achtertuin aan de Ootmarsumbrink een dorp van vroeger uit Irak nagebouwd. Het staat symbool voor de Koerdische dorpen die in de oorlog zijn weggevaagd, legt Ramzi (56) uit. De essentie in mijn werk is de geschiedenis. Tussen 1986 en 1989 zijn zo n vijfduizend dorpen vernietigd. Niet alleen de dorpen, ook de mensen. Ze werden gedeporteerd - 180.000 doden.
AKI
Ramzi vluchtte in 1995 naar Nederland en belandde in Heerlen. Zijn vrouw kwam later met vier kinderen. In 1997 gingen ze naar Enschede, waar Ramzi aan de AKI ging studeren en zijn diploma haalde. Schilderen en tekenen , zegt hij.
Pizzaoven
Halverwege de zitplek en het nagebouwde dorp staat een pizzaoven temidden van bloeiende planten. Ik ben nu bezig met keramiek en acryl. Ik blijf me ontwikkelen. Zoon en student Bwar (22), die even langs is gekomen, vult aan: Hij is beroepsmatig kunstenaar, hoor.
Doek aan de schutting
Ze wijzen allebei op een schilderij dat aan de schutting hangt. Het zijn de ramen van de huisjes in de dorpen van waaruit men zicht had op hoe de mensen werden afgevoerd, laat Ramzi weten. De kleuren blauw en groen van het schilderij komen terug in het dorp in zijn tuin. Warme kleuren , zegt Ramzi.
Hij heeft zo n twee maanden gewerkt aan het dorp. Het is van steen, cement en hout , vertelt Ramzi. Vorig jaar al heb ik de voorkant gemaakt. Dat heb ik in de garage gedaan.
De foto s van het kunstwerk in zijn Enschedese achtertuin zijn al gedeeld met het thuisfront in Irak. Ik heb nog veel familie in Irak wonen: broers, zussen en mijn moeder. Hoe oud mijn moeder is? 89 jaar.
Te gevaarlijk
Twee jaar geleden was Ramzi nog in Irak. Het is er nog steeds oorlog. Irak is al vijfhonderd jaar in oorlog. Elke oorlog heeft een andere vorm. Maar oorlog maakt alles kapot. Ook de mensen. De dorpjes van vroeger zijn er niet meer. Ik kon er niet langer dan een maand blijven. Het werd te gevaarlijk.
Het dorp in de tuin aan de Ootmarsumbrink blijft wel staan, als het aan Ramzi ligt. Misschien dat ik in de toekomst een andere maak, op een andere plek, maar deze blijft hier.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Emiel Muijderman