Enschede wil 170.000 inwoners, maar groeit al jaren alleen door immigratie

Elke stad die wil groeien kan dat doen op drie manieren. Er worden bijvoorbeeld meer inwoners geboren dan dat er overlijden (geboorteoverschot). Een andere manier is dat er meer mensen vanuit andere gemeenten bijkomen, dan dat er naar elders in het land verhuizen. Ten slotte kan een stad ook groeien, omdat het aantal mensen dat zich vanuit het buitenland vestigt (immigratie) groter is dan het aantal mensen dat naar het buitenland emigreert.

Lang in evenwicht

In Enschede zijn de drie factoren van bevolkingsgroei lange tijd min of meer met elkaar in balans geweest. Vanaf 2000 (zo ver gaan de CBS-cijfers terug) was er jarenlang sprake van een stabiel geboorteoverschot van enkele honderden inwoners. Zeker in de eerste jaren na de eeuwwisseling bleek Enschede ook in trek bij mensen van buiten de stad. Of beter gezegd: er waren veel minder Enschedeërs die besloten om hun heil elders te zoeken.

Na 2012 ging het 'mis'. Groei was plotseling geen vanzelfsprekendheid meer voor de toen nog elfde stad van Nederland. Steeds meer Enschedeërs verhuisden naar een andere gemeente en vanaf 2017 is er ook nog in toenemende mate sprake van een negatief geboorteoverschot. Met andere woorden: er gaan meer Enschedeërs dood, dan dat er geboren worden.

Hoewel dit twee belangrijke ingrediënten zijn voor bevolkingskrimp, ging Enschede er de afgelopen jaren toch op vooruit in inwoneraantal. Met 2022 als nieuwe piek: een netto groei van bijna duizend inwoners in een heel jaar. Dat is volledig te danken aan immigratie. Maar waar komen die nieuwe inwoners eigenlijk vandaan?

Vooral Nederlanders en Duitsers

Bij immigratie ontstaat bij veel mensen al gauw het beeld van asielzoekers en vluchtelingen. Echter is daarvan in de bovengenoemde cijfers uit Enschede niet (of nauwelijks) sprake. Pas sinds vorig jaar vangt Enschede langdurig honderden Oekraïners op, naast enkele tientallen asielzoekers in de crisisnoodopvang op het vliegveld. En statushouders, ofwel vluchtelingen met een verblijfstatus? Die hebben al een verblijfadres (vaak een azc) in Nederland. Deze groep nieuwe inwoners, enkele honderden per jaar, zit verstopt in de cijfers van verhuizingen tussen gemeenten.

Nee, bij immigratie gaat het in eerste instantie vooral om Nederlanders en Duitsers. Dat is in de figuur hierboven goed te zien. Denk bij Nederlanders aan remigratie, mensen die eerder voor studie of werk naar het buitenland verhuisden en nu terugkeren. Het relatief grote aantal Duitsers behoeft gezien de ligging van Enschede aan de grens ook geen uitleg. Andere veelvoorkomende nationaliteiten van nieuwe inwoners in de afgelopen jaren zijn Chinezen, Indiërs, Indonesiërs en Roemenen.

Voor een belangrijk gedeelte gaat het om (terugkerende) studenten en kennismigranten, ofwel expats. Dat valt af te leiden uit de leeftijdscategorieën: bijna 68 procent van de immigranten is tussen 15 en 30 jaar oud. Het kan ook gaan om arbeidsmigranten, mits het verblijf in Enschede langer dan vier maanden duurt. Ook gezinshereniging is een optie.

Meer studentenhuizen

De vraag is hoe deze cijfers zich in de toekomst verder gaan ontwikkelen. Met een vergrijzende bevolking ligt het niet voor de hand dat het 'geboortetekort' snel wordt omgedraaid. Om te willen groeien lijkt Enschede het voorlopig nog wel van nieuwe inwoners vanuit het buitenland te moeten hebben en/of meer studenten.

De groeiambities van de Universiteit Twente, zoals onlangs ook bij U-Today zijn uitgesproken, lijken daar in te passen. De universiteit wil op termijn van 12.500 naar 20.000 studenten. Al betekent dit niet dat deze studenten hier allemaal komen wonen en is het ook nog de vraag of zij uit Nederland of het buitenland afkomstig zijn. Hoe dan moet de oplopende druk op studentenhuizen worden opgelost. Vandaar dat het college heeft uitgesproken om de de komende circa tien jaar zo'n 3.500 nieuwe studentenwoningen te willen realiseren.