Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
AUDIO Vliegveld in Twente? Dat wisten Sovjets wel
Tot een Russische inval in West-Europa is het tijdens de Koude Oorlog gelukkig niet gekomen, maar denk niet dat de sovjets niet tot in detail waren voorbereid. Fabrieken, overheidsgebouwen en spoorlijnen staan uiterst precies aangegeven op landkaarten van Russische makelij. Ze wisten van Enschede precies op welke plekken en bij welke gebouwen ze moesten zijn om de stad lam te leggen en in te nemen.
Simpel en onluisterend
Hoogleraar cartografie Menno-Jan Kraak van het ITC Enschede, biedt toelichting over de kaarten: ,,Pas na 1989, na de val van de Muur, zijn deze kaarten opgedoken. Ze zijn met grote precisie samengesteld. Zo hadden de Russen alle grote steden van Europa in kaart gebracht." Hoe ze aan die informatie kwamen? Het antwoord is even simpel als ontluisterend. ,,De Russen hadden gewoon een abonnement op de Nederlandse topografische kaart."
Rode gevaar?
Was het gevaar groter dan destijds werd gedacht? Is het rode gevaar onderschat? ,,Geschrokken zijn we niet toen deze kaarten opdoken", zegt Kraak. ,,Wel waren we verbaasd over de nauwkeurigheid en de hoeveelheid kaarten die ze hadden. Na 1989 bleek dat ze amper in staat waren geweest gebieden in Oost-Europa van voedsel te voorzien, maar tegelijkertijd beschikten ze wel over een gigantisch cartografisch apparaat. En let wel: het was allemaal handwerk. Computers waren er toen voor dit werk nog niet."
Niet dat het Westen stilzat. ,,Wij hadden ook van alle gebieden in Oost-Europa kaarten. Geen luxe, want de kaarten voor dagelijks gebruik die in de Sovjet-Unie onder de bevolking werden verspreid, klopten vaak niet. Misleidend, voor het geval ze in verkeerde handen vielen."
De Russische stafkaarten van West-Europa waren, volgens Kraak, voorbehouden aan de hogere officieren. ,,Ze vertrouwden hun eigen militairen niet." Bovendien werd zo voorkomen dat het Westen, bij een eventuele vondst van een kaart, wist over welke informatie de sovjets beschikten.
Vliegveld
Bijzonder is de positie van vliegveld Twente. Vanaf midden jaren 50, toen de internationale spanningen opliepen, heeft Nederland geprobeerd het bestaan van het vliegveld te verdoezelen. Kraak: ,,Op kaarten werd vanaf die tijd een fantasielandschap ingetekend." Zinloos en bovendien te laat. ,,De Russen wisten het precies. Het vliegveld is tevergeefs weggewerkt."
Wat Enschede bijzonder maakte, is de ligging aan de Duitse grens. Dr. Toby de Witte, gepromoveerd op de Nederlandse beoordeling van Sovjetdreiging bevestigt dit beeld. ,,Enschede was een strategisch belangrijke plek, omdat het de eerste stad was die ze zouden tegenkomen." Om het wegwerken van vliegveld Twente moet hij lachen. ,,Dat kan nu, maar toen was het serieus.
Als je nu kaarten bekijkt, zie je tal van witte vlekken. Dan wisten ze precies dat ze daar moesten zijn." Toch was er over en weer zo ongeveer alles bekend. De Witte: ,,Via diplomatieke weg en internationale samenwerking wist het ministerie van Defensie vrij goed waar de eventuele klappen zouden vallen .
De kaarten
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
TV Enschede FM sprak met Menno-Jan Kraak, hoogleraar cartografie. Beluister het fragment hierboven.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM.
Hoogleraar cartografie Menno-Jan Kraak van het ITC Enschede, biedt toelichting over de kaarten: ,,Pas na 1989, na de val van de Muur, zijn deze kaarten opgedoken. Ze zijn met grote precisie samengesteld. Zo hadden de Russen alle grote steden van Europa in kaart gebracht." Hoe ze aan die informatie kwamen? Het antwoord is even simpel als ontluisterend. ,,De Russen hadden gewoon een abonnement op de Nederlandse topografische kaart."
Rode gevaar?
Was het gevaar groter dan destijds werd gedacht? Is het rode gevaar onderschat? ,,Geschrokken zijn we niet toen deze kaarten opdoken", zegt Kraak. ,,Wel waren we verbaasd over de nauwkeurigheid en de hoeveelheid kaarten die ze hadden. Na 1989 bleek dat ze amper in staat waren geweest gebieden in Oost-Europa van voedsel te voorzien, maar tegelijkertijd beschikten ze wel over een gigantisch cartografisch apparaat. En let wel: het was allemaal handwerk. Computers waren er toen voor dit werk nog niet."
Niet dat het Westen stilzat. ,,Wij hadden ook van alle gebieden in Oost-Europa kaarten. Geen luxe, want de kaarten voor dagelijks gebruik die in de Sovjet-Unie onder de bevolking werden verspreid, klopten vaak niet. Misleidend, voor het geval ze in verkeerde handen vielen."
De Russische stafkaarten van West-Europa waren, volgens Kraak, voorbehouden aan de hogere officieren. ,,Ze vertrouwden hun eigen militairen niet." Bovendien werd zo voorkomen dat het Westen, bij een eventuele vondst van een kaart, wist over welke informatie de sovjets beschikten.
Vliegveld
Bijzonder is de positie van vliegveld Twente. Vanaf midden jaren 50, toen de internationale spanningen opliepen, heeft Nederland geprobeerd het bestaan van het vliegveld te verdoezelen. Kraak: ,,Op kaarten werd vanaf die tijd een fantasielandschap ingetekend." Zinloos en bovendien te laat. ,,De Russen wisten het precies. Het vliegveld is tevergeefs weggewerkt."
Wat Enschede bijzonder maakte, is de ligging aan de Duitse grens. Dr. Toby de Witte, gepromoveerd op de Nederlandse beoordeling van Sovjetdreiging bevestigt dit beeld. ,,Enschede was een strategisch belangrijke plek, omdat het de eerste stad was die ze zouden tegenkomen." Om het wegwerken van vliegveld Twente moet hij lachen. ,,Dat kan nu, maar toen was het serieus.
Als je nu kaarten bekijkt, zie je tal van witte vlekken. Dan wisten ze precies dat ze daar moesten zijn." Toch was er over en weer zo ongeveer alles bekend. De Witte: ,,Via diplomatieke weg en internationale samenwerking wist het ministerie van Defensie vrij goed waar de eventuele klappen zouden vallen .
De kaarten
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
Klik hier voor een grotere versie van de kaart.
TV Enschede FM sprak met Menno-Jan Kraak, hoogleraar cartografie. Beluister het fragment hierboven.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM.
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
