Terug van weggeroofd: replica 'Vlaamse vluchtelingen' onthuld in Enschedees Van Heekpark
Ineens was-ie weg. Gejat van z’n sokkel in het Enschedese Van Heekpark. Het bronzen beeld 'Vlaamse vluchtelingen' uit 1924, vernoemd naar de zeshonderd Belgen die aan het begin van de Eerste Wereldoorlog onderdak zochten en vonden in Enschede, werd sinds 1 september 2021 gemist. Onder andere door kunstenaar Rinus Morsink. En dus maakte hij een nieuwe. Maandag werd de replica – een minder roofwaardige variant – onthuld. Zelfs de ambassadeur van België was erbij.
“Rinus wilde een vervangend beeld maken met respect voor het origineel van Albert Termote, gebruikmakend van nieuwe materialen en kleuren. En dat is wat mij betreft heel erg goed gelukt”, zegt Hans van Agteren vlak voor de onthulling.
De voorzitter van de beheercommissie van het Van Heekpark is blij met de terugkeer van het beeld, vlakbij de plek waar het origineel stond. “Je kunt er nu omheen lopen, het komt hier nog beter tot zijn recht.”
De locatie is niet het enige dat verschilt. “Ik moest het doen met één foto van het oude beeld, dus ik heb er mijn eigen draai aan gegeven”, legt beeldhouwer Morsink uit. “De mijne is wat lieflijker. De oude dame heeft bijvoorbeeld geen dode blik zoals bij het origineel.”
Ook het materiaal – de hoogstwaarschijnlijke reden dat het origineel werd gestolen - is anders. “Hij is in feite waardeloos”, zegt de kunstenaar met een glimlach. “Gemaakt van acrystal, een soort kunststof.” Daarmee is de lol er voor eventuele dieven ook af.
Hoogzwanger
Het nieuws over de replica bereikte ook België. “We zijn bijzonder geraakt door de inspanningen om het beeld te herstellen”, vertelt ambassadeur Anick van Calster, die speciaal voor de onthulling naar Enschede kwam.
Zelf heeft ze een persoonlijke band met de vluchtelingenopvang in Nederland. “We waren niet voorbereid op de inval van de Duitsers. Mijn overgrootmoeder vluchtte hier hoogzwanger naartoe. Mijn opa werd daardoor geboren in Baarle-Hertog."
Vlaamse vluchtelingen, hoe zit dat?
Nederland en België waren in het begin van de Eerste Wereldoorlog neutraal. Toen België in augustus 1914 toch werd binnengevallen, kwam er een stroom van zo’n miljoen Belgen naar Nederland. Zij trokken vooral naar de zuidelijke provincies, maar daar was niet genoeg plek, dus ook de rest van het land deed mee. Zeshonderd Vlaamse vluchtelingen vonden in 1915 opvang in Enschede.
In haar speech benoemt ze de traditie van opvang in Enschede. “In de Tweede Wereldoorlog vonden veel Joden hier hun toevlucht. Later was er plek voor Arameeërs en nu komen er mensen uit Oekraïne en andere landen.”
'Zelfs de loopgraven zijn terug'
Die vergelijking ziet ook de burgemeester van Enschede Roelof Bleker, eveneens aanwezig. “De gastvrijheid van toen is ook nu weer heel hard nodig.” Hij doelt op Oekraïners die in Enschede onderdak vinden. “Verdreven van huis en haard, niet wetend hoe hun toekomst is. Dat zal in de tijd van de Eerste Wereldoorlog niet anders zijn geweest. Zelfs de loopgraven zijn terug.”
Tot slot spreekt hij drie wensen uit over het nieuwe beeld. “Ik hoop dat - als mensen het zien - ze terugdenken aan oorlogen, aan vrijheid, aan mensen opvangen. Ik hoop dat we trots zijn op dit beeld. En het is van een ander materiaal, dus ik hoop dat het niet weer wordt ontvreemd.”
