Gemeente Enschede wil op eigen kracht geld verdienen, maar hoe?
Enschede wil minder financieel afhankelijk zijn van 'Den Haag'. En daarom zoekt de kersverse wethouder financiën Marc Teutelink uit hoe de gemeente op eigen kracht meer geld kan verdienen. Van een gemeentelijke energiemaatschappij tot het verhogen van de toeristenbelasting: er is al een lijst met achttien ideeën samengesteld. "Een gemeente mag niet zomaar winst maken."
Het was Marc Teutelink zelf die vorig jaar (toen nog als raadslid van Burgerbelangen) het college de opdracht gaf om de 'verdiencapaciteit' van de gemeente in kaart te brengen. Hij was niet tevreden met de antwoorden op zijn eerdere vraag hoe Enschede minder afhankelijk van rijksbijdragen denkt te worden: 'meer inwoners betekent ook meer inkomsten uit ozb'. Te makkelijk, vond Teutelink toen. Nu mag hij dus met zijn eigen opdracht aan de slag.
Ruim 400 miljoen van het Rijk
Maar is het creëren van extra inkomsten echt nodig? Hoe afhankelijk is Enschede eigenlijk van het Rijk? De totale begroting van de gemeente omvat dit jaar ruim 779 miljoen euro. Daarvan moeten alle gemeentelijke kosten worden betaald: van het beheer van de groenperken en onderhoud aan wegen tot bijstandsuitkeringen of het salaris van de ambtenaren.
Tegenover die kosten staan dus vanzelfsprekend ook inkomsten. Voor het overgrote deel worden die bepaald door het zogeheten Gemeentefonds. Het Rijk bepaalt elk jaar aan de hand van een ingewikkeld rekenmodel hoeveel geld een gemeente krijgt om een deel van alle kosten te dekken. Enschede krijgt dit jaar 411 miljoen euro.
De rest van de gemeentelijke inkomsten komt via andere wegen. Daarbij valt te denken aan subsidies van het Rijk, de provincie of de EU. Maar ook de verkoop van gronden en gebouwen kan de gemeente geld opleveren. Tot slot doen inwoners, bezoekers en ondernemers een duit in het zakje door onder meer te betalen voor belastingen (83,7 miljoen euro), parkeren (12,2 miljoen) of vergunningen (4,6 miljoen).
Belastingen verhogen?
De makkelijkste manier voor een gemeente om meer inkomsten te genereren is het verhogen van belastingen. Maar die ruimte is in Enschede beperkt. Sommige belastingen, zoals de afvalstoffenheffing of rioolheffing mogen alleen gebruikt worden voor het doel. Afval- en rioolbeheer dus. Het verhogen van deze heffingen om er een straat van aan te leggen mag dus niet. Dit geldt ook voor leges voor vergunningen: deze zijn kostendekkend en mogen dus niet worden gebruikt om winst te maken.
Afhankelijkheid
De mate waarin een gemeente van haar inkomsten afhankelijk is van het gemeentefonds (dus het Rijk) wordt ook wel uitgedrukt aan de hand van de afhankelijkheidsratio. Als de ratio hoger is dan 72,5 procent, dan gaan er alarmbellen af en is een gemeente niet zelfvoorzienend genoeg. In Enschede ligt dat percentage tegen de 70 procent.
Knoppen waaraan de gemeente wel kan draaien zijn de onroerendezaak-, honden-, precario-, reclame- en toeristenbelasting. Dit zijn vrij specifieke belastingen. Voor de ozb en toeristenbelasting geldt dat deze in Enschede al relatief hoog zijn. Een verhoging van de andere belastingen zou naar verhouding maar weinig opleveren.
Gemeenten mogen zelf geen eigen belastingen in het leven roepen. En de jaarlijkse verhoging van parkeertarieven is juist iets waar de nieuwe coalitie van Enschede graag mee wil stoppen.
Eigen energiemaatschappij
Uit een lijst met 18 verdienmogelijkheden die door ambtenaren van de gemeente Enschede zijn opgesteld, wordt het investeren in het opwekken van duurzame energie als de meest haalbare (en rendabele) optie gezien. "Neem het zonnepark van Kronos aan de Schukkinkweg", noemt wethouder Marc Teutelink als voorbeeld. "Het geld dat daarmee wordt verdiend gaat naar de Duitse initiatiefnemer. Maar waarom doen we het als gemeente niet zelf? Zo vloeit de opbrengst weer terug naar Enschede."
Zo wordt ook een (kleinere) windmolen in het Havengebied als mogelijkheid genoemd. Eerder werden plannen daarvoor niet verder uitgewerkt. In het havengebied geldt in verband met de aanvliegroute van Twente Airport een maximale tiphoogte van zo'n 150 meter. Dat levert voor marktpartijen te weinig rendement op, maar voor een gemeente misschien wel genoeg.
Meer overnachtingen
Zelf is Teutelink ook wel gecharmeerd van de nummer 4 op de lijst met verdienmodellen. "Het aantrekken van meer en grotere beurzen, congressen en evenementen. Die mensen blijven hier ook ergens slapen. Dat levert in ieder geval weer toeristenbelasting op." Een combinatie met het bieden van meer overnachtingsfaciliteiten (recreatieparken, campings en hostels) is daarbij mogelijk.
Andere mogelijkheden om meer geld te verdienen - en die enigszins als haalbaar en rendabel worden beschouwd - zijn het uitbreiden van betaald parkeren (tijden/gebieden), verduurzaming van eigen vastgoed, het kopen van meer aandelen in bijvoorbeeld Twence, meer citymarketing, langjarig verpachten van landbouwgrond en verhoging van toeristen- en precariobelasting.
Creatief zijn
Ook financiële 'trucjes' kunnen uiteindelijk een besparing opleveren. Wethouder Teutelink noemt het afkopen of tegen lagere rente wegzetten van 'dure' leningen een mogelijkheid. Zo kunnen de structurele kosten (de jaarlijkse rente) worden gedrukt. Ter illustratie: de gemeente Enschede heeft meer dan 300 miljoen euro aan leningen open staan.
Al met al blijven veel voorgestelde verdienmodellen binnen de gebaande paden. Het document moet volgens Teutelink dan ook vooral als een start worden gezien, aan de hand waarvan een discussie met de gemeenteraad kan worden opgezet.
"Natuurlijk staan we altijd open voor goede en creatieve ideeën uit de stad", zegt de wethouder. Al voorziet hij die oproep wel van een winstwaarschuwing. "Als gemeente mag je niet zomaar winst maken. We mogen bijvoorbeeld niet een oneerlijke concurrentie vormen voor het bedrijfsleven, omdat we als overheid goedkoper aan geld kunnen komen."
