Probleem met financiering nieuw zwembad was al half jaar bekend, maar het bleef stil in Enschede

De directie van Sportaal heeft het college van B&W in april per brief op de hoogte gesteld van het feit dat het sportbedrijf vanwege verscherpte regels voor banken geen lening kan afsluiten. De in 2017 verzelfstandigde organisatie heeft te weinig vet op de botten om het risico van een geldlening te kunnen dragen. Dat heeft financiële gevolgen voor de gemeente én voor de bouw van het nieuwe zwembad op Het Diekman. Maar die boodschap is volledig langs sportwethouder Niels van den Berg heen gegaan, zei hij in de commissievergadering. "Het is in de dynamiek geweest van de onderhandelingen." Op dat moment, vlak na de verkiezingen, was hij als BBE-leider druk was met de vorming van een nieuwe coalitie.

Brief gemist

Het waren Mart van Lagen (CDA), Linsey van der Veen (D66) en Herman Brouwer (EnschedeAnders) die de wethouder maandagavond stevig aan de tand voelden over het niet informeren van de raad. Volgens Van den Berg is hij als sportwethouder niet de enige die verantwoordelijkheid heeft in het verzaken. "Het is de aandeelhouder die de opdrachtgever had moeten informeren, dat is niet gebeurd."

Van den Berg doelt op toenmalig wethouder June Nods (D66), die als wethouder financiën namens de gemeente - en enig aandeelhouder van Sportaal - de bestuurlijke gesprekken voert met de sportorganisatie. De wethouder sport gaat over de inhoudelijke zaken en is ook opdrachtgever van de bouw van het zwembad. "Ik heb het totaal niet in beeld gehad. Er is een brief van juni en daarin staat dat de aandeelhouder is geïnformeerd door Sportaal en dat de wethouder sport de raad zou informeren. Daar is het misgelopen. Maar neem ik mijzelf dat heel erg kwalijk? Absoluut niet."

UPDATE (23-11): Wethouder was wel ingelicht

Uit navraag blijkt dat behalve de financieel wethouder (Nods) ook de sportwethouder (Van den Berg) in april 2022 is ingelicht over het financieringsvraagstuk rond Sportaal. In een brief uit juni, die 1Twente heeft opgevraagd, staat een tijdlijn. Daarin is duidelijk dat de financiering via de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) op 20 april is besproken. Toen is in eerste instantie afgesproken om de omvang van de problematiek in kaart te brengen, een reactie van de BNG af te wachten en vervolgens de uitkomst van de aanbesteding. Ook is afgesproken dat de gemeenteraad zou worden ingelicht, dat gebeurde dus pas in oktober.

De brief uit juni is ook aan raads- en commissieleden gestuurd. "Ik ben als opdrachtgever door Sportaal op de hoogte gehouden over de voortgang van het nieuwe zwembad. Daarbij ging het over de bouwkosten, energielasten en rentestijging", laat wethouder Van den Berg in de begeleidende tekst weten.

De insteek is volgens hem steeds geweest om begin 2023 een compleet voorstel voor te leggen voor alle problematiek. "De financieringsvraag vanuit de BNG daarover is door Sportaal met de aandeelhouder (Nods, red.) afgesproken dat de opdrachtgever (Van den Berg, red.) de raad zou informeren. Zoals aangegeven in de commissie heb ik dat verzoek niet scherp in beeld gehad en ben ik me blijven richten op het voorstel voor Q1 2023."

Hoe verder?

Voor commissielid Herman Brouwer (EA) was de uitleg niet bevredigend en had de wethouder meer moeten doen. "De eigen intrinsieke prikkel mag er ook zijn." Waarop Van den Berg reageerde dat hij 'niet kan ruiken dat er ergens een brief ligt'. Hoe dan ook, pas in oktober is de gemeenteraad op de hoogte gesteld van het financieringsprobleem en bijna twee weken geleden is dit ook gedeeld in een raadsbrief.

Grootste vraag is nu hoe de financiering van het zwembad rond komt. Nog los van de ongetwijfeld gestegen bouwkosten (dat wordt pas begin 2023 na het aanbestedingstraject bekend) is er een budget van 18,2 miljoen euro. Voor een groot deel van dat bedrag had Sportaal een lening moeten afsluiten. Dat is nu dus onmogelijk. "We brengen alle mogelijke scenario's zo snel mogelijk in kaart", zei financieel wethouder Marc Teutelink maandagavond.

Alle scenario's kosten geld

Over wat die scenario's zijn, spreekt de wethouder zich weinig uit. Een logisch scenario zou kunnen zijn dat de gemeente Enschede de verantwoordelijkheid van de bouw van het zwembad op zich neemt en de lening afsluit. Zo'n situatie leidt direct tot de existentiële vraag of Sportaal wel zelfstandig kan blijven. Het sportbedrijf is immers bewust op afstand gezet om zoveel mogelijk taken buiten de ambtelijke organisatie te houden. En de komende jaren dreigen er kritieke tekorten bij het sportbedrijf, onder meer vanwege het vervangen van kunstgrasvelden. Ook daar moet een oplossing voor komen.

Een ander scenario is genoeg geld investeren in Sportaal, zodat het sportbedrijf alsnog in staat is om zelf een lening aan te trekken voor de bouw van het nieuwe zwembad. Een snelle berekening leert dat daarvoor een bedrag van minstens 700.000 euro nodig is. Maar ook voor dit scenario geldt dat Sportaal dan geen andere lening (bijvoorbeeld voor de dreigende tekorten) kan afsluiten. Bovendien dreigt ook de exploitatie van het zwembad problematisch te worden, omdat er nu al ruim 5 ton extra per jaar nodig is door de gestegen energiekosten en hogere rentelasten. Dit staat nog los van eventuele hogere bouwkosten.